پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,802 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,299 |
تحلیل و طبقه‌بندی شیوه‌های تولید و تزیین سجاده های پارچه ای موجود در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 10، شماره 26، اسفند 1402، صفحه 124-138 اصل مقاله (2.79 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.6811.1795 | ||
| نویسنده | ||
| آمنه مافی تبار* | ||
| دانشگاه هنر | ||
| چکیده | ||
| سجاده به‌عنوان یکی از منسوجات کاربردی برای اقامة نماز معمولاً با استفاده از بافت یا عملیات تکمیلی همچون سوزن‌دوزی و چاپ، با طرح محرابی تهیه می‌شود. جایگاه جغرافیایی و فرهنگی نمازگزاران و البته موقعیت اجتماعی آنها از جملۀ عوامل مهمی هستند که جنس، طرح و تزیین سجاده را تحت‌‌تأثیر قرار می‌دهند. ظاهراً بایست بهبود کیفی قالیچههای جانمازی را متناظر با رواج تشیع در عهد صفوی جستجو کرد اما به نظر می‌رسد سجادههای مبتنی بر بافت تار و پودی به روش ساده یا پیچیده (پارچه)، ابداع جدیدتری باشد که بر اساس نمونه‌های موجود، سابقة آن در ایران از عصر قاجار قابل بازیابی است. البته که پارچه با طرح محرابی، کارکردهای دیگری نیز دارد که مسئلة پژوهش حاضر به حساب نمی‌آید. هدف این پژوهش، تحلیل و طبقه‌بندی انواع سجادههای قاجاری است که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری شده و در قالب منسوجات دستگاهی ـ درمقابل اقسام داری همچون قالی ـ تعریف می‌شوند بنابراین پرسش آن است: چگونه می‌توان براساس شیوه‌های تولید و تزیین سجادههای پارچهای محفوظ در موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن، نسبت به تحلیل و طبقه‌بندی آنها اقدام کرد؟ جهت انجام این مطالعة تاریخی به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای، نسبت به نمونه‌گیری سیزده قطعه به شیوة هدفمند اقدام شد. نتیجه نشان داد بیشتر سجادههای پارچهای موزة ویکتوریا و آلبرت لندن با استفاده از عملیات تکمیلی همچون انواع روش-های سوزن‌دوزی مبتنی بر نخ‌کشی تاروپود پارچه یا پنبه‌دوزی و چاپ قلمکار تولید شده و فقط تعداد نمونة معدودی با تکنیک-های حین بافت اجرا شده‌اند. سجادههای سوزن‌دوزی به شیوة نخ‌کشی تار و پود پارچه با بیشترین کمیت آماری و محدودیت رنگی (سفید)، کوچک‌ترین ابعاد را دارند و انواع پنبه‌دوزی که به لحاظ کمّی در مرتبة بعدی قرار می‌گیرند، بزرگ‌ترین اندازه‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. سجادههای قلمکار از برخی جهات همچون ابعاد بزرگ، طبیعت‌گرایی و گستردگی رنگ‌پردازی نظیر انواع پنبه‌دوزی هستند. دربارة نقش-پردازی سجادهها، صور هندسی و گیاهی نسبت به دیگر اقسام پیشی دارد اما کتیبه‌نگاری و نقش‌مایه‌های انسانی و جمادی نیز قابل بازیابی است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| سجادههای قاجار؛ سوزن‌دوزی؛ خامه‌دوزی؛ پنبه‌دوزی؛ قلمکار | ||
| مراجع | ||
|
اسفندیاری، صبا. (1370). نگرشی بر روند سوزندوزیهای سنتی ایران. تهران: صبا.
اسکندرپور خرمی، پرویز؛ قاسمینژاد، حسن و احمدی، سید بدرالدین. (1389). «رمز نقوش در سجادهها و فرشهای محرابی دوره اسلامی در ایران». گلجام. 6 (26): 19- 9.
پزشکی، شهین. (1396). ابریشمدوزیهای ایرانی. تهران: فرهنگستان هنر.
تنهایی، انیس و خزایی، رضوان. (1388). «انعکاس مفاهیم نماز در قالیچههای محرابی صفویه و قاجاریه». مطالعات هنر اسلامی. 6 (11): 24- 7.
حاجیزاده، محمدامین؛ خواجه احمد عطاری، علیرضا و عظیمینژاد، مریم. (1395). «مطالعه تطبیقی طرح و نقش در فرشهای محرابی دوره صفویه و قاجار». پژوهشنامه خراسان بزرگ. 7 (25): 72- 51.
حصوری، علی. (1385). مبانی طراحی سنتی در ایران. چاپ دوم. تهران: چشمه.
دالمانی، هانری رنه. (1378). از خراسان تا بختیاری. ترجمه غلامرضا سمیعی. جلد اول. تهران: طاووس.
دیولافوا، ژان. (1332). سفرنامه ایران و کلده. ترجمه همایون فرهوشی. تهران: خیام.
رایس، کلارا کولیور. (1383). سفرنامه کلارا کولیور رایس. ترجمه اسدالله آزاد. تهران: کتابدار.
روحفر، زهره. (1391). نگاهی بر پارچهبافی دوران اسلامی. چاپ دوم. تهران: سمت.
ژوله، تورج. (1382). پژوهشی در فرش ایران. تهران: یساولی.
صمیمی اول، محمد. (1383). اصول و مبانی طراحی فرش ایران. تهران: عابد.
طوسی، معصومه. (1397). «بررسی نوع رودوزی و روکاری و مفاهیم نقشمایهها در ساختار هشت نمونه از سجادههای پارچهای دوره قاجار». هنرهای صناعی اسلامی. 3 (2): 112- 99.
فرشیدنیک، فرزانه؛ افهمی، رضا و آیتاللهی، حبیبالله. (1388). «نشانهشناسی قالی محرابی: بازتاب معماری مسجد در نقش فرش» گلجام. 5 (14): 27- 9.
فروغینیا، مریم. (1394). «بررسی تطبیقی نقشه محرابی بر منسوجات سنتی ایران و هند». مطالعات شبه قاره. 7 (25): 92- 69.
فضل وزیری، شهره. (1390). رودوزیهای اصفهان در عصر صفویه. تهران: نابنگار.
قاسمینژاد، حسن. (1392). فرشهای محرابی در ایران. تهران: سمیرا.
مافیتبار، آمنه.(1400).«پوشش زنانه ومردانه عصرناصری درنگارههای هزارویکشب صنیعالملک».باغ نظر. 18(105): 122- 111.
موسوی بحنوردی، کاظم. (1393). تاریخ جامع ایران. جلد هجدهم. تهران: مرکز دایرهالمعارف بزرگ اسلامی.
وردن، جنیفر و بیکر، پاتریشیا. (1396). منسوجات ایرانی. ترجمه مهران محبوبی. تهران: نظر.
وکیلی، ابوالفضل. (1382). شناخت طرحها و نقشههای قالی ایران و جهان. چاپ دوم. تهران: مرکز برنامهریزی و آموزش نیروی انسانی.
https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1983-0315-0-1-10 (Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O156284/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O155642/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O147196/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O158623/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O155743/prayer-mat-unknown(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O155357/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O159119/prayer-mat-unknown/ (Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O88710/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O147199/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O147166/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O455456/prayer-mat-unknown/ (Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O168966/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O168968/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O182624/prayer-mat-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O155798/cover-unknown/ (Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O449180/prayer-mat-unknown/ (Access Date: 4/26/2023)
https://collections.vam.ac.uk/item/O146678/dress-fabric-unknown/(Access Date: 4/26/2023)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 561 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 248 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب