
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,863 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,313 |
چیدمان کاخهای ایرانی در شیوه معماری آذری: مطالعه تطبیقی اثاثیه و عناصر معماری داخلی و نگارههای سدههای 7 ه. ق تا 11 ه. ق (13 م. تا 17 م.) * | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 9، شماره 24، بهمن 1401، صفحه 127-145 اصل مقاله (4.89 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2023.5449.1625 | ||
نویسندگان | ||
آرزو توکلی آریان1؛ منوچهر فروتن* 2؛ رضا نظری ارشد.3 | ||
1دانشآموخته کارشناسی ارشد معماری داخلی، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران | ||
2استادیار گروه معماری، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. | ||
3استادیار، گروه باستانشناسی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران. | ||
چکیده | ||
آثار اندکی از کاخهای سبک آذری (از دوران ایلخانی تا انتقال پایتخت به اصفهان در دوره صفویه 7 ه. ق تا 10 هـ ق /13 م. تا 17 م.) بجای مانده است. عناصر معماری داخلی آنها با گذشت زمان و به دلیل عوامل فرسایشی از بین رفته و الگوی چیدمان اسباب و اثاثیه در آنها دچار دگرگونی شده است. ازاینرو بیشتر پژوهشگران تاریخ معماری ایران به بررسی معماری کاخهای ایران پس از این دوره پرداختهاند و توجه چندانی به بررسی معماری داخلی مربوط به بناهای سبک آذری نکردهاند. این در حالی است که هنر نگارگری ایرانی در دوره ایلخانی تا اوایل صفویه (همزمان با سبک آذری در معماری) در اوج شکوفایی خود بوده و نگارههای زیادی از این دوران بجا مانده است. در بسیاری از این نگارهها ریزهکاریهای فضاهای داخلی کاخها بازنمایی شدهاند. با توجه به اینکه کاخها و اثاثیهی باقیمانده از این دوران انگشت شمارند، بهسختی میتوان اعتبار بازنماییهای معماری کاخها در نگارهها را سنجید. ازاینرو با مقایسه بناها و آثار معماری بازمانده از دورههای بعد (سبک اصفهانی) میتوان همانندیهای بسیاری میان عناصر فضایی بازنمایی شده در نگارهها و بناهای معماری پس از سبک آذری یافت که این امر نشاندهنده پیوند میان حوزههای گوناگون هنری در مکاتب گوناگون است. این پژوهش با هدف شناخت ویژگیهای معماری داخلی کاخهای ایران است. پرسشهای اصلی این نوشتار چیستی ویژگیهای اصلی چیدمان عناصر معماری داخلی کاخهای سبک آذری بر پایه نگارههای ایرانی همچون شواهد تاریخی است؟ این پژوهش با رویکرد کیفی و روش پژوهش تطبیقی و تاریخی به بررسی اسناد تاریخی و واکاوی اصول چیدمان اثاثیه در فضاهای داخلی میپردازد. تلاش دارد با بررسی شیوه چیدمان اثاثیه و عناصر معماری داخلی ایران در بازنمایی نگارههای بازمانده از دوران ایلخانی تا اوایل صفویه و هم سنجی آنها با اسباب و اثاثیه و آثار اندک معماری بجای مانده از این دوره به ویژگیهای چیدمان فضاهای داخلی کاخهای این دوره دست یابد. بررسیها نشان داد سه دسته از عناصر معماری داخلی ثابت، نیمه ثابت و متحرک را میتوان از هم بازشناخت. چیدمان و معماری داخلی کاخها پیوند تنگاتنگی بین سلسلهمراتب اجتماعی و معماری داخلی و چیدمان اثاثیه را نشان میدهد. این سلسلهمراتب از طریق محورهای عمودی (بالا و پایین) و افقی (مرکز و دو طرف)، مکان ویژه، کف و اثاثیه اختصاصی و یا جمعی ارزش پیدا میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
تاریخ معماری داخلی ایران؛ سبک معماری آذری؛ چیدمان فضاهای داخلی؛ نگارگری ایرانی؛ معماری کاخ | ||
مراجع | ||
- حیدرخانی، مریم. (1394). «نقاشی ایرانی در مقام منبع تاریخ معماری ایران». مطالعات معماری ایران، 4(7)، 163-151.- حناچی، پیروز، و نژادابراهیمی سردرود، احد. (1385). «بازخوانی میدان صاحب آباد از روی تصاویر شاردن و مطراقچی بر اساس متون تاریخی (از شکل گیری تا دوره صفویه)». هنرهای زیبا، -(25)، 35-44.
- روزبهان خنجی اصفهانی، فضل الله. (1382). تاریخ عالم آرای امینی. تصحیح محمد اکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب.- زارعی، محمد ابراهیم، میر دهقان اشکذری، سید فضل الله، خادمزاده، محمدمحسن. (1395). «تزیینات معماری مسکونی دوره آل مظفر در منطقه یزد و جایگاه آنها در خانههای این دوره»، مطالعات معماری ایران، شماره 9، 122-101، https://jias.kashanu.ac.ir/article_111761.html.- سرابی، مینا و بلیلان اصل، لیدا (1401). «خوانش ساختار فضایی ارسن صاحبآباد تبریز از نگارۀ «بزم شبانه در کاخ»»، هنر و تمدن شرق، شماره 10 (38)، 66-55. http://www.jaco-sj.com/article_163850.html?lang=fa- شکرپور، شهریار، طاووسی، محمود، و قوچانی، عبدالله. (1392). بازتاب رهیافت های فرهنگی و اجتماعی عصر ایلخانی بر کاشی های زرین فام تخت سلیمان. نامه هنرهای تجسمی و کاربردی، 6(11)، 53-66. SID. https://sid.ir/paper/488292/fa
- کاظمی، مهروش، شعاریان ستاری، ویدا، و صدیق اکبری، سحر. (1391). «مفهوم و جایگاه «فضا» در سه نگاره از نگارههای استاد کمالالدین بهزاد». جلوه هنر، 4(2)، 43-52.https://jjhjor.alzahra.ac.ir/article_30.html.- کاظم پور، و بازیابی تزئینات معماری دوره تیموریان در نگارههای کمالالدین بهزاد- کلاویخو، روی گونسالس. (1383). سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجب نیا، چاپ پنجم (چاپ نخست 1377)، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.- کلایس, ولفرام. 1379. «کاخها». در معماری ایران (دوره اسلامی)، توسط محمد یوسف کیانی، با ترجمه علیرضا مهینی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 493 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 379 |