پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 312 |
| تعداد مقالات | 3,314 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,525,918 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,581,882 |
کاخ قلعه ی شلمزار (در استان چهارمحال و بختیاری)، نمونه ی شاخص ترکیب الگوی معماری قجری با تزئینات و فرهنگ تصویری قومی- محلی | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 10، شماره 25، شهریور 1402، صفحه 156-173 اصل مقاله (6.38 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2023.6092.1699 | ||
| نویسندگان | ||
| حسین ابراهیمی ناغانی* 1؛ فاطمه مسیبی دهکردی2 | ||
| 1استادیار، گروه صنایع دستی، دانشکده هنر، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران | ||
| 2صنایع دستی، دانشکده هنر دانشگاه الزهرا تهران.ایران | ||
| چکیده | ||
| برخی از بناهای شاخص معماری دوره قاجار دور از پایتخت و در مراکز قدرت محلی توسط فئودال‌ها و خوانین ساخته شد. این اقدام به هنرورزی‌های محلی و قومی که عمدتا در متن هنر و صنایع مفرشی خلاصه می‌شدند و ماندگاری بالایی نداشته و بر اثر فرسودگی خیلی زود از بین می‌رفتند، این فرصت را میداد تا در الگوی هنر و تزئینات معماری رسمی و مسلط این دوران تلفیق شده و ضمن ماندگاری بیشتر، تحول و صیرورت یابند. این الگوی التقاطی، به علت بهره‌گیری از فرهنگ تصویری قومی و محلی، خود بعدا به مأخذی برای استفاده‌ی هنرمندان هنرهای صناعی محلی و حتی سایر هنرمندان هویت‌خواه محلی در عصر معاصر تبدیل شد. در این روند «داد و گرفت» و استحاله شدن، جلوه‌ای شایان توجه از فرهنگ تصویری قومی- محلی ایرانی در تلفیق با هنر رسمی قاجار که با الگوهای فرنگی نیز ادغام یافته بود، بازتولید شد. بررسی اینگونه بناهای مجلل مستقر در مرکز حکومتهای محلی اقوام اصیل ایرانی (ترک و لر و کرد و بختیاری و...) در دوره ی قاجار، با رویکرد تحلیل نحوه تلفیق فرهنگ تصویری رسمی و ملی با فرهنگ تصویری محلی حائز اهمیت است. «کاخ قلعه‌ی شلمزار» در استان چهارمحال و بختیاری از جمله‌ی این نمونه-هاست. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی و با شیوه گردآوری داده‌های میدانی و کتابخانه‌ای، سعی دارد به این پرسش که روند این تلفیق و دگرگونی چگونه و به چه نحوی صورت پذیرفته و ترکیب الگوهای محلی-قومی با الگوی قجری چگونه همپوشانی یافته‌اند، بپردازد. چیستی و چگونگی طرح و نقش و تزئینات زیبای این بنا که تلفیقی درخشان از نمونه‌های محلی- قومی بختیاری با الگوهای قجری هستند، نیز در این تحقیق از اهمیت محوری برخوردار است که بدان پرداخته خواهد شد. همچنین با رویکردی که مطرح می‌شود آن را به عنوان مؤلفه‌ای در جهت نو شونده‌گی و استحاله‌یابی هنرها و فرهنگ تصویری محلی- قومی ایرانیان با الگوهای مسلط رسمی و ملی از جمله قاجار که عمدتا ایرانی هم نبودند، نشان داده و تبیین کنیم. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که حکومت قاجار نه از روی رواداری، بلکه از روی اجبار به امتیاز دادن به قدرتهای محلی و خوانین ایلات و عشایر، باعث توسعه‌ی معماری و هنر در مناطقی بیرون از مرکز و پایتخت حکومت شد. در همان حال، موجب استحاله‌ی ظرفیتهای هنری محلی در هنر رسمی و مرکزی به محوریت معماری و تزئینات گردید. این فرصت، بازتولید و امتزاج با الگوهای رسمی که خود با رهآوردهای فرنگ نیز التقاط یافته بود را برای هنر و فرهنگ تصویری اقوام ایرانی فراهم ساخت. فرصتی که هنر و فرهنگ ایرانی همیشه آنرا مغتنم شمرده و ضمن اخذ از مهاجمین، در فرهنگ و هنر خویش با حفظ صبغه ایرانی آنرا استحاله داده بود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قلعه شلمزار؛ فرهنگ تصویری قاجار؛ الگوی رسمی هنر قاجار؛ نقوش محلی بختیاری | ||
| مراجع | ||
|
آخوندی، اردشیر (1372). «قلاع استان چهارمحال و بختیاری». پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
آهنجیده، اسفندیار (1384). تاریخ و تمدن چهارمحال و بختیاری. شهرکرد: آهنجیده.
بهار، مهرداد (1391). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ نهم. تهران: آگه.
بیگی بروجنی، شهناز (1387). بروجن: نامی به بلندای تاریخ. تهران: بهینه فراگیر.
خداوردی موری، اسفندیار (1394). مصاحبه. 3 اردیبهشت 1394.
رجبی، پرویز (1380). هزارههای گمشده. جلد یکم. تهران: توس.
شجاعی، حیدر (1396). نمادشناسی تطبیقی گیاهان. تهران: شهر پدرام.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1385). فرهنگ نمادها. جلد چهارم. مترجم: سودابه فضایلی. تهران: جیحون.
شهدادی، جهانگیر (1384). دریچهای بر زیباییشناسی ایرانی گل و مرغ. تهران: کتاب خورشید.
عبدالله، زهرا؛ شایستهفر، مهناز (1392). «نقش و نماد اژدها در نگارگری ایرانی». پیکره. شماره 4. صص: 58ـ43.
کمالی، محمدرضا (1389). «بررسی معماری دوره قاجار». دانش مرمت و میراث فرهنگی. سال پنجم، شماره 5 (پیاپی 5). صص: 54ـ47.
کیانی، محمدیوسف ( 1374). تزئینات اسلامی وابسته به معماری ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت.
مولانایی، صلاحالدین؛ سلیمانی، محسن (1401). «تزئینات و عناصر الحاقی به معماری اسلامی دوره قاجار». مطالعات میانرشتهای معماری ایران. دوره یکم، شماره 1. صص: 100ـ89.
میتفورد، میراندا بروس (الف1388). دایرهالمعارف مصور نمادها و نشانهها. مترجم: معصومه انصاری و حبیب بشیرپور. تهران: سایان.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 566 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 365 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب