پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 312 |
| تعداد مقالات | 3,314 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,525,920 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,581,884 |
گونه‌شناسی مضامین نقوش انسانی کاشیهای دوره صفویه | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 10، شماره 25، شهریور 1402، صفحه 138-155 اصل مقاله (3.28 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2023.5446.1623 | ||
| نویسندگان | ||
| میترا شاطری* 1؛ زهرا رضاسلطانی2 | ||
| 1دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، | ||
| 2کارشناس ارشد رشته باستان شناسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد. | ||
| چکیده | ||
| گونه‌شناسی مضامین نقوش انسانی کاشیهای دوره صفویه کاشیکاری از روش‌های موثر در تزیین آثار وابسته به معماری است. در دوره صفوی با انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت و با توجه به لزوم ساخت بناهای متنوع با کارکرد‌های گوناگون، استفاده از هنر کاشیکاری به اوج شکوفایی رسید و هنرمندان به خلق آثاری زیبا با نقوش گیاهی، جانوری، هندسی، کتیبه‌ای و به‌ویژه نقوش انسانی دست زدند. در‌حالی که در دوره‌های پیشین، کم‌تر از نقوش انسانی روی کاشی‌ها بهره‌گرفته می‌شد؛ در دوره صفوی، مشخصاً این محدودیت ازمیان‌رفت. علی‌رغم کمیت بالای نقوش انسانی نقششده بر کاشیهای این دوره، پژوهش متمرکز، جامع و مستقلی برروی آنان صورتنگرفتهاست. بر همیناساس در این پژوهش تلاش‌شده تا با بررسی و گونه‌شناسی موضوعی کاشیهای با نقش انسانی دوره صفوی به این سوالات پاسخ‌داده‌شود که: نقوش انسانی بیشتر بر روی کاشیهای کدام گروه از بناهای صفوی استفاده‌شده‌است؟ و این نقوش بیشتر چه مضامینی داشته و در چه گروه‌هایی قابل طبقه‌بندی هستند؟ هدف اصلی این پژوهش شناسایی، گردآوری و معرفی کاشیهای با نقش انسانی دوره صفویه و گونه‌شناسی عمده مضامین بهکاررفته در آنها جهت تنویر مطالعات حوزه هنر و معماری در دوره صفویه است. اطلاعات این پژوهش با شناسایی و گرداوری 82 قاب کاشی با نقوش انسانی با استفاده از روش یافته‌اندوزی کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته‌است و روش پژوهش نیز توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاشیهای با نقش انسانی در دوره صفویه بیشتر در بناهای غیرمذهبی همچون کاخ‌ها، کوشک‌ها و حمام‌ها و به صورت نادر تنها بر بناهای مذهبی مرتبط به آیین مسیحیت(کلیسا‌ها) به‌کاررفته‌اند. مضامین بهکاررفته نیز از نظر موضوعی در 5 گروه گلگشت، تک چهره‌نگاری، شکار و گریز، مذهبی- مسیحی و متفرقه قابل طبقه‌بندی هستند. بیشترین کمیت با 37 قاب کاشی متعلق به مضامین مربوط به گلگشت و کمترین تعداد با 9 عدد قاب کاشی مربوط به دو گروه شکار و گریز، و مذهبی – مسیحی می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| واژگان کلید‌ی: کاشیکاری دوره صفویه؛ نقش انسانی؛ بناهای مذهبی؛ بناهای غیرمذهبی؛ گونه شناسی موضوعی | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1389). نگار‌گری ایران. جلد اول. تهران: سمت.
احمدپور، پریان (1397). «گونه‌شناسی تفریحات و سرگرمی‌های دوره صفوی براساس داده‌های باستان‌شناختی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانیدانشگاه شهرکرد.
باکویی، فائزه (1394). مطالعه تطبیقی نقوش انسانی در فلز‌کاری و نگار‌گری عصر صفویه. تهران: دانشگاه شاهد.
بلوم، جاناتان؛ بلر، شیلا (1381). هنر و معماری اسلامی (2). مترجم: یعقوب آژند. تهران: سمت.
جلالی، رکسانا (1396). «بررسی آثار فیگوراتیو کاشی هفت‌رنگ دوره صفویه». پایان‌نامه کارشناسی ارشد.دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
حسینی، مهدی؛ علی‌پور، مرضیه (1393). «تأثیر نگار‌گری دوره صفویه بر سفالیه‌های همان دوره». پژوهش هنر. شماره 7. صص: 99ـ87.
خسروی، راضیه (1390). «بررسی طرح و نقش‌های کاشیهای هفت‌رنگ دوره صفویه در اصفهان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد.دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
دراوانسیانس، هراچ (1388). کلیسای وانک. اصفهان: بهار آزادی.
رئیسی، مژگان (1369). «بررسی نقوش انسان و حیوان در کاشی‌کاری‌های به‌جایمانده از بناهای تاریخی شهر اصفهان (دوره صفوی و قاجار)». پایان‌نامه کارشناسی ارشد.دانشکده مرمت، دانشگاه هنر اصفهان.
صالحیکیا، مریم؛ شاطری، میترا؛ احمدی، عباسعلی (1398). «مطالعه تطبیقی کتیبه‌های کاشیکاری نگاره‌های شاهنامه بایسنقری با بناهای قلمرو شرقی تیموریان». مطالعات تطبیقی هنر. شماره 17. صص: 58ـ43.
علیزاده، سیامک (1384). «نقش هنر کاشیکاری در تجلی معماری دوره صفویه». نگره. شماره 1. صص: 24ـ15.
کیانی، محمد‌یوسف (1391). تاریخ هنر و معماری ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت.
ماهر‌النقش، رؤیا (1397). «بررسی تطبیقی نقوش جانوری در تزئینات کاشیکاری دوره صفویه با دوره قاجار در بناهای تاریخی اصفهان». پایان‌نامه کارشناسی ارشدهنر اصفهان.
ماهر‌النقش، محمود (1361). کاشیکاری ایران در دوره اسلامی. جلد اول. تهران: موزه رضا عباسی.
محبی، حمیدرضا (1377). «مطالعه و بررسی نقوش شکار در هنر ایران (تا پایان دوره صفویه)». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده هنر، انشگاه تربیت مدرس.
مخلصی، محمد‌علی (1382). «تزئینات و آرایه حمام». کتاب ماه و هنر. شماره 57 و 58. صص: 114ـ106.
مکی‌نژاد، مهدی (1388). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی. تهران: سمت.
منصوری جز‌آبادی، جمیله (1393). «بررسی و مطالعه تکنیک ساهت و تزئین کاشیکاری در حمام‌های تاریخی شهر اصفهان از آغاز عصر صفوی تا اواخر دوره قاجار». پایان‌نامه کارشناسی ارشد.دانشکده مرمت و باستان شناسی، دانشگاه هنر اصفهان.
ــــــــــــــــــــــــ؛ سید‌هاشم، حسینی (1395). «سیر تحول نقوش انسانی در کاشیکاری حمام‌های تاریخی شهر اصفهان از دوره صفوی تا پایان دوره قاجار». پژوهش هنر. شماره 12. صص: 117ـ103.
میر‌قائد، مانلی؛ زاویه، سعید (1393). «تحلیل مضامین در نگاره‌های مکتب اصفهان (نیمه دوم عصر صفوی)». هنر و معماری. شماره 40. صص: 64ـ58.
یاسینی، راضیه (1392). تصویر زن در نگار‌گری. جلد اول. تهران: علمی و فرهنگی.
منابع اینترنتی
URL1: www.irannationalmuseum.ir. Accesed in 22/5/2021
URL2: www.metmuseum.org. Accesed in 12/3/2021
URL3: www.vam.ac.uk. Accesed in 26/6/2021
URL4: www.britishmuseum.org. Accesed in 20/2/2021
URL5: www.louvre.fr. Accesed in 9/3/2021
URL6: www.asianart.org. Accesed in 20/8/2021
URL7: www.harvardmuseums.org. Accesed in 3/10/2021
URL8: www.raeeka.worldpress.com. Accesed in 7/5/2021
URL9: www.hermitagemuseum.org. Accesed in 27/4/2021
URL10: www.nms.ac.uk. Accesed in 19/4/2021
URL11: www.rom.on.ca. Accesed in 22/6/2021
URL12: www.collection.lacma.org. Accesed in 18/3/2021
URL13: www.portlandartmuseum.org. Accesed in 14/5/2021
URL14: www.clevelandart.org/art. Accesed in 15/7/2021
URL15: www.ssachsen.museum-digital.de. Accesed in 6/6/2021
URL16: www.christies.com. Accesed in 13/10/2021
URL17: www.bonhams.com. Accesed in 5/3/2021
URL18: www.sothebys.com. Accesed in 25/6/2021
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 599 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 494 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب