
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,773 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,294 |
کتیبه نگاری آیات قرآنی بر مناره های سلجوقی | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
مقاله 1، دوره 2، شماره 7.8، آذر 1394، صفحه 4-14 اصل مقاله (1.9 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2015.644 | ||
نویسندگان | ||
مجید ساریخانی1؛ اکبر شریفی نیا* 2؛ طیبه شاکرمی3 | ||
1عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد | ||
2کارشناس ارشد باستا نشناسی- دانشگاه تربیت مدرس | ||
3دانشجوی کارشناس یارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور | ||
چکیده | ||
در گستره وسیع فرهنگ و هنر اسلامی، معماری تجلی گاه حضور و وجود آیات الهی، سخنان اولیاء و انبیاء الهی است. اینگونه ابنیه همچون مسجد و مناره را می توان بارزترین آثاری دانست که اندیشه اسلامی در ساخت و تزئین آ نها تأثیرگذار و متبلور گشته است. مناره ها ازجمله آثاری است که با کاربری دینی و غیردینی )محل اذا نگویی و وابسته به بناهای مذهبی یا میل راهنما( مزین به نقوش متنوع هندسی، کتیبه ای و... است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تبین جایگاه کتیبه نگاری در تزئینات مناره های سلجوقی است. سؤال پژوهش عبارت است از اینکه آیات الهی نقش شده بر مناره های سلجوقی بازگوکننده کدام مفاهیم و مضامین دینی است؟ چهارچوب پژوهش بر این فرضیه استوار است که هنرمندان در کتیبه نگاری مناره های سلجوقی همچون مناره چه لدختران، مناره گار، مناره زیار، مناره ساربان و ... با به کارگیری آیات الهی چون هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ، هُوَ غَفُورٌ رَحِیم،ا لله ربی، ا لله اکبر، آِیه الکرسی و ... ضمن بازگو کردن صفات مطلق خداوند و تأکید بر آن ها، ترکیبی هدفمند از ارتفاع مناره ها به همراه مضمون کتیب ههایی که حاکمیت خداوند را بر جهان تأکید می کند، در نظر داشته است. مناره های دوره اسلامی که در نگاه عرفانی و حِکمی، ستونهایی میان زمین و آسمان تعبیر و تفسیر می شوند، فضاهای یاند که نگاه مخاطب را به علت مرتفع بودن آن ها از زمین به سمت آسمان هدایت می کنند. هنرمندان طراح این بناها با به کارگیری جملات و آیات دینی که متذکر صفات مطلق خداوند و نشان دهنده حاکمیت پروردگار بر هستی است، نگاه مخاطب را در این سیر صعودی بارور و در نهایت ذهن مخاطب را با اندیشه ای که حاکمیت الهی را هشدار می دهد در نقطه پایانی ارتفاع مناره ها به سمت آسمان متوجه می سازد. بنابراین می توان بیان داشت که ، مضمون کتیبه های دینی و الهی نقش شده بر روی مناره ها، در ارتباط مستقیم با اصل ارتفاع در مناره های دوره اسلامی و مناره های دوره سلجوقی مورد مطالعه است. این پژوهش به روش توصیفی، تحلیلی و مطالعات آن به صورت کتابخانه ای به سرانجام رسیده است. | ||
کلیدواژهها | ||
سلجوقیان؛ مناره؛ کتیبه نگاری؛ صفات مطلق خداوند | ||
مراجع | ||
• آزاد، میترا. ( 1384). « بررسی تحول بناهای مذهبی دوره ساسانی به بناهای مذهبی قرون اولیه اسلامی »، رساله دکتری، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، منتشر نشده. • ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1393 ). بررسی سه منا ره مهم دو ره سلجوقی (چهل دختران، تاریخانه دامغان و مسجد ساوه)، فصلنامه مطالعات معماری ایران، شما ره 5، صص 56 - 39 . • اتینگهاوزن، ریچارد و الگ گرابر. ( 1378 ). هنر و معماری اسلامی. (دکتر یعقوب آژند، مترجم ). تهران: سمت. • پوپ، آرتور اپهام و فیلیس اکرمن. ( 1387 ). سیری در هنر ایران.(نجف دریابندی و دیگران، مترجم). تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. • جعفری زند، علیرضا. (1377). « مسجد و مناره گار »، مجله باستان پژوهشی، شما ره 2، صص 8- 6. • حاتم، غلامعلی.( 1378 ). معماری اسلامی ایران در دوره سلجوقیان. تهران: ماجد. • دانشنامه جهان اسلام. ( 1387 ). جلد 12 ، ( چ- ح) .تهران. • رفیعی مهرآبادی، ابوالقاسم.( 1352 ). آثار ملی اصفهان. تهران: چاپخانه اتحاد. کتیبه نگاری آیات قرآنی بر منارههای سلجوقی. فصلنامه علمی نگارینه هنر اسلامی شماره هفتم و هشتم - پاییز و زمستان 1394 • زمانی، عباس. (1351). « منار و منا ره تزئینی در آثار تاریخی اسلامی ایران » .مجله هنر و مردم، (شماره 121 )، صص 72 - 62 . • شایسته فر، مهناز. (1384). « نقش تزئینی و پیام رسانی کتیبه در معماری اسلامی »، کتاب ماه و هنر، شما ره 90 - 89 ، صص.94-108 • فاضل، محمود. (1348).« پیدایش مناره در اسلام »، مجله هنر و مردم، شماره 78 - 77 ، صص 56 - 52 . • کیانی، محمدیوسف ( 1379 ). معماری ایران دو ره اسلامی.تهران: سمت. • گدار، آندره. ( 1378). آثار ایران. (محمدتقی مصطفوی،مترجم)ج 2، انتشارات آستان قدس. • مخلصی، محمدعلی. (1359). « شهر بسطام و مجموعه تاریخی آن »، اثر، شماره 4- 3- 2، صص 245 - 209 . • نوری الفشارکی، شهبانو. (1379). « بررسی و مطالعه هنر معماری منارههای عهد سلجوقی در شهر اصفهان »، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، منتشر نشده. • هنرفر، لطف الله. ( 1350 ). گنجینه آثار تاریخی اصفهان. تهران: چاپخانه زیبا. • هیلن براند، رابرت. ( 1380 ). معماری اسلامی. (باقر آیت ا للهزاده شیرازی، مترجم). تهران: روزنه. • Kleiss, W. (2002). MINARET, Encyclopædia Iranica. • Taghizadeh, Katayoun. (2012). Islamic Architecture in Iran, A Case Study on Evolutionary of Minarets of Isfahan, Architecture Research, 2(2): 1-6. • http://www.imna.ir • http://www.isfahan.org.uk • http://www.kufic.info • http://www.isfclimbing.ir • http://www.isfahan.org.uk
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,414 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,227 |