آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها301
تعداد مقالات3,173
تعداد مشاهده مقاله3,211,825
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,380,301
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. (1393). زیبایی شناسی کارکرد نور در تذهیب های قرآنی (با تاکید بر مبانی حکمت نوریه سهروردی). , 1(1), 40-49. doi: 10.22077/nia.2014.552
آرزو پایدارفرد; فاطمه شفیعی. "زیبایی شناسی کارکرد نور در تذهیب های قرآنی (با تاکید بر مبانی حکمت نوریه سهروردی)". , 1, 1, 1393, 40-49. doi: 10.22077/nia.2014.552
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. (1393). 'زیبایی شناسی کارکرد نور در تذهیب های قرآنی (با تاکید بر مبانی حکمت نوریه سهروردی)', , 1(1), pp. 40-49. doi: 10.22077/nia.2014.552
پایدارفرد, آرزو, شفیعی, فاطمه. زیبایی شناسی کارکرد نور در تذهیب های قرآنی (با تاکید بر مبانی حکمت نوریه سهروردی). , 1393; 1(1): 40-49. doi: 10.22077/nia.2014.552

زیبایی شناسی کارکرد نور در تذهیب های قرآنی (با تاکید بر مبانی حکمت نوریه سهروردی)

نگارینه هنر اسلامی
مقاله 3، دوره 1، شماره 1، فروردین 1393، صفحه 40-49    اصل مقاله (901.25 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2014.552
نویسندگان
آرزو پایدارفرد1؛ فاطمه شفیعی2
1دانشجوی دکترای هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز و عضو هیأت علمی دانشکده هنر دانشگاه بیرجند
2کارشناس ارشد فلسفه اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
قرآن، معتبرترین منبع اندیشة اسلامی با تزیینات خاص خود دربردارندة عناصر کلیدی هنر اسلامی چون نور، فرم و رنگ است؛ سهروردی بنیانگذار حکمت نوریه با تاویل آیاتی از قرآن که در آن­ها به نور اشاره شده، نور را نماد اصیلی چون نماد عالم خیال می­داند که اصل نقوش، رنگ­ها و صور تجریدی هنر اسلامی در آنجاست؛ هنر اسلامی، خصوصاَ تذهیب، هویدای حضور باطنی نماد نور است؛ لذا تبیین نور از دیدگاه «شهاب الدین سهروردی» خصوصاً به عنوان مؤسس وجودشناسی عالم نورانی خیال در انطباق با آموزه­های قرآن و هنر اسلامی می­تواند سرآغاز جدیدی باشد به مسائل حِکَمی و لوازمی که در ذهن و زبان و ناخودآگاه هنرمندان مسلمان مؤثر است. از طرفی تذهیب قرآنی به سبب تجریدی بودن با تاکید بر چنین مفاهیمی نیاز به رمز گشایی دارد. مسئله اصلی نوشتار حاضر این است که پس از بازخوانی رمز نور نزد سهروردی تأثیر این نوع نگاه به عالَم، در هنر اسلامی و به ویژه در تذهیب­های قرآنی دوره صفویه نشان داده شود تا آنچه از نور در نقوش و رنگ­های بکار رفته در آن از جمله رنگ طلایی حضور بارز دارد، با رویکرد زیبایی­شناسی و نماد­شناسی به روش تطبیقی تحلیل شود تا نتیجه حاصل گردد که چگونه نور در فضای تزیینی حواشی قرآن و شکل نقوش آن چون شمسه و رنگ­های تذهیب خصوصا رنگ طلایی جلوه­گر ساحت نورانی و زیبایی اعلی شده است. منابع به صورت کتابخانه­ای گردآوری شده و تصاویر از طریق عکسبرداری نمونه­هایی از قرآن­های دوره صفویه موزه ملی قر­آن کریم تهران و موزه هنرهای تزیینی اصفهان حاصل آمده است.
کلیدواژه‌ها
واژگان کلیدی: نور؛ تذهیب قرآنی؛ سهروردی؛ نماد
مراجع
  • قرآن کریم.
  • آناندا کوماراسوامی (1382)، فلسفه هنر در قرون وسطی و شرق، (علاءالدین طباطبایی: مترجم)، مجله رواق، شماره 6، نیم­سال اول.
  • ابراهیمی دینانی (1388)، غلامحسین، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، چاپ هشتم، تهران: حکمت. 
  • بلخاری قهی، حسن (1388)، اورنگ، مجموعه مقالات درباره­ مبانی نظری هنر، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنراسلامی. 
  • ــــــــــــــــــ (1386)، حکمت، هنر و زیبایی، مجموعه مقالات، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.
  • ـــــــــــــــــ (1388)، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، دفتر اول و دوم: وحدت وجود وحدت شهود، کیمیای خیال، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی حوزة هنری سوره مهر. 
  • بورکهارت، تیتوس (1369)، هنر مقدس، ترجمه جلال ستاری، تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما). 
  • رضی، هاشم (1379)، حکمت خسروانی، سیر تطبیقی فلسفه و حکمت و عرفان در ایران باستان، تهران: بهجت. 
  • زمانی، کریم (1379)، شرح جامع مثنوی معنوی، دفتر دوم، چاپ ششم، تهران، اطلاعات. 
  • خزایی، محمد (1387)، «شمسه، نقش حضرت محمد (ص) در هنر اسلامی ایران»، کتاب ماه هنر، شماره 120، شهریور. 
  • سهروردی، شهاب الدین یحیی بن حبش (1383)، حکمه الاشراق، شرح قطب الدین شیرازی، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، چاپ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 
  • غفاری، خالد (1380)، محمد، فرهنگ اصطلاحات شیخ اشراق، چاپ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. 
  • کربن، هانری (1373)، تاریخ فلسفه اسلامی، (جواد طباطبایی: مترجم)، چاپ اول، انتشارات کویر انجمن ایرانشناسی فرانسه، تهران. 
  • لاهوری، اقبال (1380)، سیر فلسفه در ایران، (ا.ح.آریان­پور: مترجم)، تهران، نگاه. 
  • معمارزاده، محمد (1386)، تصویر و تجسم عرفان در هنرهای اسلامی، تهران، الزهرا. 
  • مطهری، مرتضی (1366)، فلسفه اخلاق، تهران: انتشارات صدرا. 
  • نجم الدین کبری (1957 م)، فوائح الجمال و فواتح الجلال، تصحیح فریتز مایر، آلمان، چاپ فراتن ستایز ویسبادن. 
  • نجیب اغلو، گلرو (1379)، هندسه و تزیین در معماری اسلامی، (مهرداد قیومی بیدهندی: مترجم)، نشر روزنه، تهران. 
  • نزهت، بهمن (1388)، «نماد نور در ادبیات صوفیه»، مطالعات عرفانی (مجلة علمی و پژوهشی) دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شمارة نهم، بهار و تابستان. 
  • نصر، حسین (1345)، سه حکیم مسلمان، (احمد آرام: مترجم)، چ چهارم، تهران، چاپ کتاب­های جیبی. 
  • نوربخش، سیما (1386)، آیت اشراق: (تفسیر و تأویل آیات قران کریم در آثار سهروردی)، تهران: مهر نیوشا. 
  • نعیمایی، ایرج (1378)، «تاثیر و تجلی قرآن بر هنر خوشنویسی و تذهیب»، کتاب ماه هنر، شماره .21.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,106
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,776


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب