آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها301
تعداد مقالات3,173
تعداد مشاهده مقاله3,211,879
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,380,325
ظفری نایینی, سهیلا, ظفری نایینی, سپیده. (1393). بررسی فضاهای تهی مسجد شیخ لطف الله. , 1(2), 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
سهیلا ظفری نایینی; سپیده ظفری نایینی. "بررسی فضاهای تهی مسجد شیخ لطف الله". , 1, 2, 1393, 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
ظفری نایینی, سهیلا, ظفری نایینی, سپیده. (1393). 'بررسی فضاهای تهی مسجد شیخ لطف الله', , 1(2), pp. 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548
ظفری نایینی, سهیلا, ظفری نایینی, سپیده. بررسی فضاهای تهی مسجد شیخ لطف الله. , 1393; 1(2): 70-82. doi: 10.22077/nia.2014.548

بررسی فضاهای تهی مسجد شیخ لطف الله

نگارینه هنر اسلامی
مقاله 6، دوره 1، شماره 2، تیر 1393، صفحه 70-82    اصل مقاله (321.2 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2014.548
نویسندگان
سهیلا ظفری نایینی؛ سپیده ظفری نایینی
کارشناس ارشد هنراسلامی، دانشگاه هنر اصفهان
چکیده
امروزه معماران در طراحی بناها بیش از هر چیز به جنبه‌های مادی و کمی فضاها توجه دارند و فارغ از کاربردهای معنوی و کمیت‌های موجود در معماری اصیل ایرانی هستند، فضای تهی یکی از این جنبه ناشناخته در معماری و برگرفته از عرفان اسلامی و ایرانی است. در عرفان معنای تهی‌بودگی دست‌یابی به معرفتی خاص، که انسان توسط آن می‌تواند به شناخت خویشتن و خداوند در درون خود رسیده که نتیجه آن «فنافی الله» و یگانگی با خداوند است. برای ایجاد فضاهای تهی در بناهای مذهبی به ویژه مساجد از راهکارهای گوناگون از جمله سرشاری نقوش، نور و سایه، تاریکی و ساختار ورودی بنا استفاده شده که انسان با قرارگیری در آن از خویشتن خالی و آمادگی حضور با مقام قدسی  خداوندی را می‌یابد. در این پژوهش از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای با رویکردی عرفانی برگرفته از نظریات سنت‌گرایان و روش کیفی به چیستی فضای تهی و یافتن آن در مسجد شیخ لطف الله و کاربردش پرداخته شده است. نتایج نشان می‌دهد، نقوش و فضاها همگی حول محور مرکزی گنبد شکل گرفته و ارکان آن در حال چرخشی دایره‌وار ـ نمادی از  بی‌نهایت، بی‌کرانگی و خلأ ـ است و این فضاها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که آدمی را ابتدا در حال قبض و سپس بسط قرار می‌دهد.
کلیدواژه‌ها
معماری؛ عرفان؛ فضای تهی؛ سنت‌گرایان؛ مسجد شیخ لطف الله
مراجع
  • اپهام پوپ، آرتور. (1386). معماری ایران. ترجمه غلامحسین صدری افشار. چاپ هفتم. تهران: اختران.  
  • احمدی ملکی، رحمان. (1387). « فرم‌ها و نقش‌های نمادین در مساجد ایران» در مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال، آینده. (ج.1). تهران: دانشگاه هنر.  
  • اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1380). حس وحدت. ترجمه حمید شاهرخ. اصفهان : نشر تاک.  
  • الدمو،کنت.(1389). سنت‌گرایی دین در پرتو فلسفه جاویدان.ترجمه رضا کورنگ بهشتی، تهران:حکمت.  
  • بلخاری قهی، حسن.(1384). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی.(ج.2). کیمیای خیال. تهران: سوره مهر. 
  • بورکهارت، تیتوس. (1370). «ارزش‌های جاویدان در هنر اسلامی». ترجمه سید محمد آوینی در جاودانگی و هنر . تهران: انتشارات برگ.  
  • بورکهارت، تیتوس. (1365). هنر اسلامی زبان و بیان. ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: سروش. 
  • بورکهارت، تیتوس. (1370). «برزخ». ترجمه جلال ستاری. در رمزپردازی: مجموعه مقالات تحقیقی. تهران: سروش.  
  • بورکهارت، تیتوس. (1386). مبانی هنراسلامی. ترجمه امیر نصری. تهران: حقیقت. 
  •   بورکهارت، تیتوس.(1374). درآمدی بر آئین تصوف. ترجمه دکتر یعقوب آژند. تهران : مولی. 
  •   بورکهارت، تیتوس.(1381).هنر مقدس(اصول و روشها). ترجمه جلال ستاری. تهران:سروش(انتشارات صدا و سیما). 
  •   پور عبدالله، حبیب الله، (1389). حکمت‌های پنهان در معماری ایران. تهران: کلهر.  
  • توسلی، محمود.(1374). «مفهوم فضا در مسجد شیخ لطف الله». در فصلنامه آبادی. سال5 (19)، زمستان. صص 58- 63. 
  •   ذوالفقار زاده، حسن. (1387). «روح وحدت». در زین‌العابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش.  
  • راضی و ملاجعفری. (1384). «نقش مایه‌های نوشتاری در مسجد جامع یزد». در زین‌العابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.2). تهران: رسانش. 
  •   ستاری ساربانقلی، حسن. (1387). «تجلی عرفان، نور و رنگ در معماری مساجد». در زین‌العابدین درگاهی(ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش. 
  •   شایسته فر، مهناز. (1384). عناصر هنر شیعی در نگارگری و کتیبه نگاری تیموریان و صفویان. تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.  
  • شعاع احمدی، آذر. (1387). «تکرار نقش در مساجد و ارتباط آن با عبادت». در زین‌العابدین درگاهی (ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.1). تهران: رسانش.  
  • شکاری نیری، جواد.(1378). «تبیین ویژگی‌های معماری و خصوصیات کالبدی و هنر قدسی مساجد دوره اسلامی» در مجموعه مقالات همایش معماری مسجد، گذشته، حال، آینده. (ج.1). تهران: دانشگاه هنر. 
  •   عزّام، خالد.(1380). «معنی رمزی صورت در معماری اسلامی». ترجمه مقالات انگلیسی مسعود سعادت. در مهدی فیروزان(ویراستار). راز و رمز هنر دینی: مقالات ارائه شده در اولین کنفرانس بین‌المللی هنر دینی. تهران: سروش. چاپ دوم. 
  •   فرشاد، مهدی. (1366). تاریخ علم در ایران. (ج.2). تهران: امیرکبیر.  
  • کاشانی، عبدالرزاق.(1387). اصطلاحات صوفیه. ترجمه محمد خواجوی. چاپ سوم. تهران: مولی. 
  •   کرمانی، فریبا.(1380). غرفه ای از بهشت در مجموعه مقالات دومین همایش بین‌المللی معماری مساجدافق آینده. (ج.2). تهران: دانشگاه هنر.  
  • گنون، رنه. (1379). نگرشی به حقایق باطنی اسلام و تائوئیسم. ترجمه دل آرا قهرمان. تهران: نشر آبی.  
  • مسجدی، حسین. (1387). «مسجد سید اصفهان و نکته‌ای از معماری آن». در زین‌العابدین درگاهی (ویراستار). هنر و معماری مساجد.(ج.2). تهران: رسانش.  ## معمار زاده، محمد. (1386). تصویر و تجسم عرفان در هنرهای اسلامی. تهران: دانشگاه الزهراء(س). 
  • مکی نژاد، مهدی. (1387). تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی: تزئینات معماری. تهران: مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی(سمت). 
  •   نصر، سید حسین. (1389). هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: انتشارات حکمت.
  • منابع عکس‌ها: مجموعه‌ای کم نظیر و زیبا از تصاویر نصف جهان(اصفهان).(1390) اصفهان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان معاونت فرهنگی و ارتباطات. 
  • آرشیو عکس نگارنده.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,155
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 2,997


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب