آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها301
تعداد مقالات3,173
تعداد مشاهده مقاله3,211,892
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,380,329
شفیعی, فاطمه, فاضلی, علیرضا, آزادی, محمد جواد. (1393). بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی (بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور وتأکید بر شاخصه های مساجد اسلامی). , 1(3), 24-41. doi: 10.22077/nia.2014.496
فاطمه شفیعی; علیرضا فاضلی; محمد جواد آزادی. "بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی (بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور وتأکید بر شاخصه های مساجد اسلامی)". , 1, 3, 1393, 24-41. doi: 10.22077/nia.2014.496
شفیعی, فاطمه, فاضلی, علیرضا, آزادی, محمد جواد. (1393). 'بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی (بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور وتأکید بر شاخصه های مساجد اسلامی)', , 1(3), pp. 24-41. doi: 10.22077/nia.2014.496
شفیعی, فاطمه, فاضلی, علیرضا, آزادی, محمد جواد. بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی (بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور وتأکید بر شاخصه های مساجد اسلامی). , 1393; 1(3): 24-41. doi: 10.22077/nia.2014.496

بررسی تجلّی رمز نور در معماری اسلامی (بر مبنای نگاه اشرقی سهروردی به نور وتأکید بر شاخصه های مساجد اسلامی)

نگارینه هنر اسلامی
مقاله 3، دوره 1، شماره 3، مهر 1393، صفحه 24-41    اصل مقاله (1.08 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2014.496
نویسندگان
فاطمه شفیعی1؛ علیرضا فاضلی2؛ محمد جواد آزادی3
1کارشناسی ارشد فلسفه اسلامی دانشگاه تربیت مدرس تهران
2استادیار دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه یاسوج
3دانشجوی مقطع دکتری علوم قرآن وحدیث دانشگاه کاشان
چکیده
شیخ شهاب الدین سهروردی بنیان­گذار حکمت نوریه است؛ او با ارائه جهان­شناسی مبتنی بر نور، خلقت انوار بی نهایت را، که ناشی از نظم و پویایی خاصی است، تبیین می کند. ایشان بر همین مبنا، «عالم نورانی خیال» را مطرح می کند، موضوعی که نقطة عطفی برای مسائل حکمی و خلاقیت­های هنری به حساب می آید؛ زیرا نور رمزی است که در هویت هنر اسلامی، نقشی اساسی دارد؛ از یک سو بر منشأ هنر، یعنی عالم خیال، تأکید می کند و از سوی دیگر بر جلوه­های زیبایی شناسانه هنری دلالت دارد.
 پژوهش حاضر درصدد آن است تا در ابتدا، ضمن تبیین نگاه خاص سهروردی به موضوع «نور»، بر مبنای آن تعریفی از هنر و زیبایی شناسی ارائه دهد و در ادامه نقش این نگاه را بر مسائل حِکَمی و لوازم مؤثر در ذهن، زبان و ناخودآگاه هنرمندان مسلمان رهگیری نماید. بر همین اساس در بین جلوه گاه­های هنر اسلامی، معماری مساجد، به طور خاص، مورد بررسی واقع شده است. در واقع معماری مساجد اسلامی، با توجه به ویژگی تجریدی بودن و کاربرد اشکال و رنگهای خاص، می­تواند جلوه­گر تصویر صریح مفهوم نور در ابعاد مختلف باشد و از این طریق می توان به رمزگشایی از آنها پرداخت.
تحلیل نقوش، رنگ­های بکار رفته و نوع معماری قسمت های شاخص مساجد اسلامی، که موضوع «نور» در آن حضور بارز دارد، نشان می دهد، منشاء همه زیبا­یی­ها، وجود و قابلیت­های ادراک در هنر اسلامی، همین موضوع است، و هنرمند معمار، یکی از کاربران اصول چنین جامعة نورانی است که توانسته با دریافت جنبه­های کیفی و کمی ساحت متعالی آن، توازن میان جهان نورانی و مادی را نشان دهد. قابل ذکر است که داده­های تصویری از طریق نمونه­های موجود در سایتهای اینترنتی و کتابهای معتبر حاصل آمده است.
 
کلیدواژه‌ها
حکمت نوریه؛ سهروردی؛ رمزِ نور؛ هنر اشراقی؛ معماریِ مسجد
مراجع
        • ابوریّان، محمد علی. (1372). مبانی فلسفه اشراق از دیدگاه سهروردی، ترجمه محمد علی شیخ، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. 
        •  اسکندر پور خرمی، پرویز. (1380). گل­های ختایی. چاپ سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات، 
        •  اسکندرپور خرمی،پرویز و فاطمه شفیعی.(زمستان1390). نگارگری ایرانی تجلی­گاه ملکوت خیال با تأکید بر آرای شیخ شهاب الدین سهروردی درباره عالم خیال(مثال)، نشریه هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی دانشگاه تهران، شماره 48،(صص28-19). 
        •  احمدی ملکی، رحمان. (1387). مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال و آینده، جلد اول، تهران: دانشگاه هنر، چاپ اول، 21(صص – 13). 
        •  اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1390). حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی ترجمة وندا جلیلی، با مقدمه چاپ دوم، چاپ اول،تهران: علم معمار رویال. 
        • اعوانی، غ.ر. ( 1375). مبادی مابعدالطبیعه، حکمت و هنر معنوی: مجموعه مقالات، چاپ اول، تهران، گروس، 326 -317.  
        •  اکبری، فتحعلی.(1387). درآمدی بر فلسفه اشراق،آبادان: پرسش. 
        •  اولیاء، محمد رضا. ( 1378). مقدمه­ای بر نیایش و آفرینش فضا، نیایش ضرورت زندگی، برگزیده مقالات همایش  نیایش ضرورت زندگی به کوشش علی باقری فر، چاپ اول،  تهران: موسسه دین پژوهشی بشرا،(صص 54-39). 
        •  بلخاری قهی، حسن، (1388). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، دفتر اول و دوم: وحدت وجود وحدت شهود، کیمیای خیال، چاپ اول، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی حوزة هنری سوره مهر. 
        •  بورکهارت، تیتوس، (1369). هنر مقدس، ترجمه جلال ستاری،تهران:سروش( انتشارات صدا و سیما). 
        •  -------- -----، (1376). مبانی هنر اسلامی، ترجمه و تدوین امیر نصری، تهران:حقیقت. 
        •  -------------- .  (1365). هنر اسلامی زبان و بیان، ترجمة مسعود رجب نیا، تهران: سروش. 
        •  -------------- . (1389). فاس شهر اسلام، ترجمه مهرداد وحدتی دانشمند، تهران: حکمت. 
        •  بینای مطلق، م،.( 1385). نگاهی به زندگی و آثار حکیم نظامی گنجوی، نظم و راز: مجموعه مقالات و گفتگوهایی در موضوع حکمت الهی و هنر مقدس، به اهتمام حسن آذر­کار، تهران:آگاهان ایده: هرمس ،(صص 127 – 103). 
        •  پورجعفر، محمدرضا و دیگران. (1390). معماری مساجد مدرن و معاصر آسیا، اروپا، آمریکا، آفریقا و اقیانوسیه، چاپ اول،تهران: طحان. 
        •  پور جعفر، محمد رضا. (1382).تجلی هنر معماری اسلامی ایران در شبه قاره هند(مورد مطالعه تاج محل)، مجله مدرسهنردانشگاه تربیت مدرس تهران، دوره اول،شماره سوم، (صص34-17)
        •    پور عبدالله، حبیب الله.(1389). حکمت­های پنهان در معماری ایران، چاپ اول،تهران: کلهر. 
        •  جامی، عبدالرحمان. (بی­تا). اشعه اللمعات. به کوشش حامد ربّانی، تهران. 
        •  خزایی، محمد، (1387). "شمسه؛ نقش حضرت محمد(ص) در هنر اسلامی ایران"، کتاب ماه هنر ایران، شهریور(120)، 62 -56 
        •  دشتکی شیرازی، غیاث­الدین. (1383). اشراق هیاکل النور، تقدیم و تحقیق علی اوجبی، چاپ اول، تهران: میراث مکتوب. 
        •  رضی، هاشم. ( 1379). حکمت خسروانی، سیر تطبیقی فلسفه و حکمت و عرفان در ایران باستان، تهران، بهجت. 
        •  رودگر، محمد علیز(1380). دانشنامه جهان اسلام، مدخل تاج محل، جلد 6، به کوشش بنیاد دایره المعارف اسلامی، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.  
        •  زمرشیدی،حسین. (1374). مسجد در معماری ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان. 
        •  سهروردی، شهاب الدین یحیی بن حبش. (1375). مجموعه مصنفات، مجلدهای1، 2، 3، چاپ دوم، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 
        •  سجادی، علی. (1375). سیر تحول محراب در معماری اسلامی ایران از آغاز تا حملة مغول، جلد اول، چاپ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور. 
        •  شفیعی، فاطمه و علیرضا فاضلی.(بهار و تابستان 1392)، زیبایی و شأن وجودی ان نزد سهروردی،  نشریه پژوهشهای هستی شناختی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،سال دوم، شماره 3، صص 122-101 
        •  شفیعی، فاطمه و حسن بلخاری قهی.(بهار و تابستان 1390)،تخیل هنری در حکمت اشراقی سهروردی،مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال چهل و هفتم – دوره جدید،سال سوم، شماره نهم و دهم،(صص 32-19). 
        •  صلبیا، جمیل. (1366 ه.ش). فرهنگ فلسفی، تحقیق منوچهر صانعی دره بیدی. تهران: حکمت. 
        •  طوسی، خواجه نصیر الدین. (1375). شرح الاشارات و التنبیهات مع محاکمات، جلد اول، چاپ اول، قم: نشر البلاغه. 
        •  فتال نیشابوری، محمد بن حس.(بی تا). روضه الواعظین، جلد 2، قم انتشارات رضی قم. 
        •  فغفوری، م.ح.(1387). سنت­گرایان، زیبایی و سلسله مراتب هنر، تهران: پژوهشنامه فرهنگستان هنر: ( نقد سنت­گرایانه هنر)، تابستان شماره9، (صص71-57). 
        •  المجلسی،محمد باقر. (1404). بحارالانوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، مجلدهای 7، 16و 43، لبنان: موسسه الوفاء بیروت. 
        •  محدث نوری،(1408)، مستدرک الوسائل، مجلدهای 5 و 10، قم: موسسه آل البیت قم. 
        • المصطفوی.(بی­تا). التحقیق فی کلمات القران الکریم، المجلد 5، مسجل فی طهران، لندن و القاهره: مرکز نشر آثار العلّامه المصطفوی. 
        •  معماریان،غلامحسین.(1384). سیری در مبانی نظری معماری، تهران: سروش دانش. 
        •  نخجوانی،حسین. ( 1333)،تاریخچهگنبد سلطانیه یا مقبره الجایتو سلطان محمد خدابنده،تبریز: پژوهشهای فلسفی، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 29(صص،193-189). 
        •  نوربخش، سیما.( 1386). آیت اشراق: ( تفسیر و تأویل آیات قران کریم در آثار سهروردی)، تهران: مهر نیوشا. 
        •  نصر،حسین. (1386). عالم خیال و مفهوم فضا در مینیاتور ایرانی، جاودان خرد: مجموعه مقالات دکتر حسین نصر، زیر نظر و به اهتمام حسن حسینی، جلد 1، تهران: مهر نیوش192- .179. 
        •  نوایی،کامبیز. (1378). مسجد تمثال انسان کامل، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال و آینده، ویراستار: محمد قره چمنی. جلد اول، چاپ اول، دانشگاه هنر، تهران: دانشگاه هنر،(صص 679 -661 ). 
        •  الهروی، محمد شریف نظام الدین احمد. ( 1363). انواریه ( ترجمه و شرح حکمه­الاشراق)، مقدمه از حسین ضیائی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیر کبیر. 
        •  هیلن براند، روبرت.(1383). معماری اسلامی. ترجمه آیت­الله شیرازی، تهران:چاپ روزنه. 
        •  Michone, Jean- Louis. (2008). Introduction to Traditional Islam, Illustrated:Fundation,Art,and spirituality, Foreword by Roger Gaetani,World Wisdom ,Inc. 
        •  Corbin, Honry. (1986).Temple and contemplation, by  Islomic Publications Limited
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 3,827
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 7,683


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب