پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,476 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,114,801 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,868,864 |
واکاوی ویژگی‌های بصری نقوش توپی‌گچی در قاب‌های دیواری ایوان شاگرد مسجد جامع اصفهان | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2025.9224.1937 | ||
| نویسندگان | ||
| الناز شاه پسندی1؛ محمد خزائی* 2 | ||
| 1دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس،تهران، ایران. | ||
| 2دکتری ارتباط تصویری - گرافیک. استاد تمام گروه گرافیک دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| مسجد جامع اصفهان یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری اسلامی در ایران است که دربردارنده طیف متنوعی از تزئینات وابسته به دوره‌های مختلف تاریخی، به‌ویژه دوران سلجوقی و ایلخانی، می‌باشد. یکی از تکنیک‌های تزئینی برجسته در این بنا، گچ‌بری به شیوه توپی‌گچی ته‌آجری است که به‌ویژه در قاب‌های گچی دیواری ایوان شاگرد مشاهده می‌شود. با وجود پیشینه دیرینه و اهمیت فنی و بصری این نوع گچ‌بری، تحلیل ساختار بصری آن در منابع علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ضرورت واکاوی مؤلفه‌های بصری این آثار، به‌منظور مستندسازی هنری و آشکار ساختن الگوهای تصویری نهفته در آن‌ها، انگیزه شکل‌گیری این پژوهش بوده است. این مطالعه با هدف بررسی عناصر بصری در دو قاب گچی دیواری گچ‌کاری‌شده به شیوه توپی‌گچی ته‌آجری، واقع در معبر قوس‌دار جنوب‌شرقی ایوان شاگرد مسجد جامع اصفهان انجام گرفته است. پرسش اصلی تحقیق آن است که این نقوش و کتیبه‌ها از چه عناصر بصری‌ای تشکیل شده‌اند و این عناصر چگونه در ساختار ترکیب‌بندی، هماهنگی، ریتم و تعادل بصری اثرگذار بوده‌اند. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی–تحلیلی است. داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و اسنادی گردآوری شده و بخش میدانی شامل مشاهده مستقیم، تهیه عکس و طراحی خطی از نقوش بوده است. تحلیل نقوش بر اساس اصول هنرهای تجسمی شامل نقطه، خط، شکل، بافت، فضا و ترکیب‌بندی صورت گرفته است. برای هر یک از عناصر بصری، نمونه‌هایی از قاب‌ها به‌صورت موردی تحلیل شده‌اند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در قاب‌های مورد بررسی، تنوع در نوع و جهت‌گیری خطوط (عمودی، مورب، منحنی، صاف)، نسبت‌بندی فرم‌ها، و تکرار الگوها موجب ایجاد نظمی ساختاری و بصری شده است. همچنین، استفاده از فضاهای منفی در ترکیب با فرم‌های هندسی و خطوط کوفی بنایی، باعث انسجام بصری بیشتری شده است. تضاد بین بافت نرم گچ و مصالح آجری در زمینه، جلوه‌ای برجسته به نقوش بخشیده و نقش نور در برجسته‌سازی فرم‌ها، به غنای بصری اثر افزوده است. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این گچ‌بری‌ها از نظر فنی و بصری، واجد پیچیدگی‌های ساختاری و ترکیبی خاصی هستند که با رعایت تناسبات و تکرار هماهنگ عناصر، نظام‌مندی دقیق در ترکیب‌بندی آن‌ها شکل گرفته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عناصر بصری؛ گچ‌بری ته‌آجری؛ قاب گچی دیواری؛ مسجد جامع اصفهان | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 86 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب