پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 332 |
| تعداد مقالات | 3,448 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,058,997 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,842,716 |
تلمیعات حدیثی در مناقب نبوی و علوی دیوان ابنحسام خوسفی | ||
| پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی | ||
| مقاله 11، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7، تیر 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jcrl.2025.7746.1137 | ||
| نویسندگان | ||
| احمد لامعی گیو* 1؛ عبدالله محمدی2 | ||
| 1زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند | ||
| 2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند | ||
| چکیده | ||
| بیشتر اشعار محمد بن حُسام خوسفی، شاعر شیعه مذهب قرن نهم، در مناقب و مدایح اهل‌بیت(ع) است. دیوان او دربردارندۀ مجموعه‌ای از احادیث مهم مذهب شیعه است. او با تسلطی که بر احادیث و روایات داشته است، در اشعار خود به مقتضای سخن، احادیثی از اهل بیت (ع) را نقل کرده تا جایی که می‌توان دیوان او را حدیث‌نامه نامید. صنعت دو زبانگی که در بدیع آن را تلمیع نامیده‌اند آن است که شعر در دو زبان یا گاه بیشتر، سروده شده باشد. پژوهش حاضر کوشیده است با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، به این سؤالات پاسخ دهد که تلمیعات دیوان ابنحسام از چه نوعی است و مترتّب بر چه مضامینی می‌باشد و شاعر با چه هدفی از آن بهره برده‌است؟ از این‌رو به بررسی تلمیعات حدیثی دیوان ابنحسام و کارکرد درون متنی آن می‌پردازد. در دیوان او از همۀ انواع تلمیع، سرودۀ خود شاعر یا قرآنی، حدیثی، مَثلی نمونه‌هایی بسیار یافت می‌شود. بررسی انجام‌شده نشان می‌دهد که بیشترین تلمیع به‌کار رفته در دیوان ابنحسام از نوع تلمیعات قرآنی و حدیثی است. شیعه بودن ابنحسام و اعتقاد راستین او به ولایت مولا‌علی(ع) باعث شده تا احادیثی که به مقام والای آن حضرت و مسئلۀ جانشینی ایشان اشاره دارد، دست‌مایه بسیاری از تلمیعات دیوان او باشد. تلمیعات حدیثی او حول پنج محور معنایی آمده‌است: 1-اوصاف پیامبر(ص) و مقام والای ایشان 2-اوصاف حضرت علی(ع) 3-مسئلۀ جانشینی پیامبر(ص) 4-احادیث پیامبر(ص) 5-احادیث حضرت علی(ع). ابن-حسام هر‌کجا احساس کرده‌است آوردن اصل حدیث تأثیر بیشتری بر مخاطب دارد از صنعت تلمیع استفاده کرده -است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابنحسام خوسفی؛ مناقب علوی و نبوی؛ تلمیعِ حدیثی؛ جانشینی پیامبر؛ قناعت‌مندی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم. (1398). ترجمۀ حسین انصاریان. مشهد: آستان قدس رضوی.
آمدی، ابوالفتح. (1385). غُرَرُالحِکَم و دُرَرُ الکِلَم. ترجمۀ لطیف و سعید راشدی. قم: موسسۀ دارالحدیث.
امینی، عبدالحسین. (1354). الغدیر. ترجمۀ محمدباقر بهبودی. تهران: بنیاد بعثت، کتابخانۀ بزرگ اسلامی.
بصیری، حمیدرضا. شفیعی، سیدروحالله. (1391). «بررسی و تحلیل حدیث «سلمانُ منِّا اهل البیت» ». حدیث پژوهی. ش7. صص210-163.
پهلوان، منصور؛ شریعتینیاسر، حامد. (1389). «آغاز نبوت». مطالعات قرآن و حدیث سفینه. ش 29. صص29-10.
حاکمنیشابوری، محمد بن عبدالله. (1420). المستدرک علی الصحیحین. تحقیق محمدحمدی دمرداش. بیروت: المکتبه العصریه.
خالدی، احمد. (1394). «بررسی سند و متن حدیث «لَولاکَ لَما خَلقتُ الاَفلاک» ». حدیثپژوهی. ش13. صص328-311.
خبازها، رضا. (1391). «بررسی تطبیقی غزلهای ملمع جامی با سعدی و حافظ». بهار ادب. س6. ش1. صص169-150 .
خوسفی، محمدبنحسام. (1366). دیوان اشعار. تصحیح محمدتقی سالک و احمد احمدیبیرجندی. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
خوسفی، محمدبنحسام. (1390). دیوان اشعار. تصحیح مرادعلی واعظی. بیرجند: حوزۀ هنری خراسان جنوبی.
دانشپژوه، منوچهر. (1382). «ملمعات، مثلثات یا اشعار دو زبانه و سه زبانه». متنپژوهی ادبی. ش17. صص45-31.
رضایی، غلامرضا.(1391). «پژوهشی در حدیث سفینه». فصلنامۀ علمی-پژوهشی کلام اسلامی. د21. ش84. صص128-95.
زنگویی، حسین. (1388). شاعران قهستان. چاپ دوم. تهران: روزگار.
سعدی، مصلحبنعبدالله. (1384). سعدینامه(بوستان). تصحیح غلامحسین یوسفی. چاپ هشتم. تهران: خوارزمی.
سمرقندی، دولتشاه. (1337). تذکرهالشعراء. تصحیح محمد عباسی. چاپ اول. تهران: بارانی.
شریفرضی، محمد بنحسین (1386). نهجالبلاغه. ترجمۀ سید جعفرشهیدی. تهران: علمیفرهنگی.
طبرسی، ابوالفضل بن الحسن.(1412). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تصحیح هاشم رسولی و فضلالله یزدی. بیروت: دارالمعرفه. نسخۀ دیجیتال.
طبری، محمدبنجریر. (1362). تاریخ طبری (تاریخالرسل و الملوک). ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
کرجی، علی. (1379). «جلوههای دانش علی(ع)». فرهنگ کوثر. ش44. صص17-12.
کزازی، میرجلالالدین. (1387). «بدیع، زیبایی شناسی سخن پارسی». چاپ ششم. تهران: مرکز.
کلینی، محمدبنیعقوب. (1390). اصول کافی. تحقیق و ترجمۀ حسین استادولی. جلد دوم. قم: دارالثقلین.
مجلسی، محمدباقر. (1368). بحارالانوار. بیروت: دارالاحیا و التراث العربی.
مدبری، محمود. (1370). شرح احوال شاعران بیدیوان. تهران: پانوس.
مکی خوارزمی، موفق بن احمد. (1421). المناقب. تحقیق مالک محمودی. چاپ چهارم. قم: موسسۀ نشر اسلامی.
موسویالخمینی، روحالله. (1388). صحیفۀ امام. تهران: موسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). نسخۀ الکترونیک.
مولوی، جلالالدینمحمد. (1387). مثنوی معنوی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ چهارم. تهران: نیکا.
مولوی، جلالالدینمحمد. (1387). شرح مثنوی. کریم زمانی. جلد اول. تهران: چاپ بیست و ششم. اطلاعات.
مولوی، جلالالدینمحمد. (1395). غزلیات شمس. تهران: چاپ اول. کتاب آبان.
میبدی، رشیدالدین ابوالفضل. (1371). کشف الاسرار و عده الابرار. به اهتمام علی اصغر حکمت. چاپ پنجم. تهران: امیرکبیر.
نظامی، الیاس ابنیوسف. (1386). خمسۀ نطامی. تصحیح سعید حمیدیان. چاپ سوم. تهران: قطره.
واعظی، مرادعلی. (1386). «ابنحسام خوسفی؛ پردازشگر عمدۀ شعر مذهبی در قرن نهم». مطالعات فرهنگی خراسان، ش 4. صص183-167.
همایی، جلالالدین. (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 159 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب