
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 314 |
تعداد مقالات | 3,321 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,546,638 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,591,253 |
عوامل شناختی مؤثر در تابآوری از منظر قرآن کریم | ||
پژوهش های کیفی در علوم رفتاری | ||
مقاله 5، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6، اسفند 1403، صفحه 75-98 اصل مقاله (1.29 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/qrbs.2025.8203.1059 | ||
نویسندگان | ||
ابراهیم زنگویی1؛ علیرضا نجف زاده تربتی* 2؛ طاهره رحیم پور ازغدی3 | ||
1دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
2دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
3استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد | ||
چکیده | ||
زمینه: در طول زندگی، انسان با فشارها و استرسهای زیادی مواجه میشود که ممکن است به نگرش منفی و احساس پوچی منجر شود بنابراین، داشتن سرمایهای برای مقابله با این مشکلات اهمیت زیادی دارد. این سرمایه میتواند شامل مهارتهای شناختی، روانی، اجتماعی و فرهنگی باشد که به فرد کمک میکند تا از چالشها عبور کند. هدف: هدف این پژوهش، شناسایی عوامل شناختی مؤثر بر تابآوری از منظر قرآن کریم است؛ بنابراین این پژوهش به دنبال شناسایی عواملی است که در آیات قرآن کریم به فراوانی از آنها بیان شده است و میتواند از عوامل شناختی مؤثر در تابآوری باشد. روش: این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون (Thematic Analysis) انجام شد. دادههای پژوهش تمامی آیات قرآن کریم است. به این صورت که آیات مرتبط با تابآوری در بُعد شناختی شناسایی شد و به کمک نرمافزار جامع قرآن کریم مفاهیم آیات استخراج گردید. جهت کشف الگوی تابآوری در قرآن کریم دادهها کدگذاری و در قالب شبکۀ مضامین دستهبندی شد. یافتهها: در فرآیند کدگذاری دادهها 99 کدباز استخراج شد؛ که با حذف موارد تکراری و ادغام موارد مشابه 7 کد محوری بهدست آمد. در نتیجه مفاهیم مرتبط با عوامل شناختی تابآوری در چهار حوزۀ اصلی شناسایی شد: 1. در حوزۀ دنیاشناسی، هدف اصلاح جهتگیری غایتنگرانه انسان است تا سطح چالشپذیری انسان ارتقاء یابد. 2. تعمیق توحیدباوری در جهت تقویت اعتماد به نفس و امیدبخشی در مواجهه با چالشها تأکید دارد. 3. معادباوری: بهعنوان عاملی که به فرد امید به جبران میدهد، میتواند به افزایش تابآوری فرد کمک کند. 4. قضا و قدر: به پذیرش حوادث و تقدیر الهی اشاره میکند. این مفاهیم نشاندهندۀ تأثیر اساسی باورهای دینی در ارتقاء تابآوری فردی و اجتماعی است. نتیجهگیری: با توجه به مفاهیم کشف شده در این پژوهش، میتوان با تبیین و عملیاتی کردن این مفاهیم، به تقویت مهارت تابآوری در افراد جامعه، بهویژه در میان کسانی که دچار مشکلات جدی هستند پرداخت. این رویکرد میتواند به افراد کمک کند تا با درک بهتر از عوامل شناختی و دینی مرتبط با تابآوری، بهبود قابل توجهی در توانمندیهای خود برای مقابله با چالشها و سختیهای زندگی بهدست آورند. | ||
کلیدواژهها | ||
تابآوری؛ تحلیل مضمون؛ توحید باوری؛ ایمان باوری؛ قضا و قدر؛ دنیا در قرآن | ||
مراجع | ||
Abbasi Zagheh, I., & Latifian, M. (2023). تاب آوری و نقش آن در ارتقای سلامت روان [Resilience and its role in promoting mental health]. Avai Noor Publishing House. )in Persian). https://taaghche.com/book/161697 Abedi Ja’fari, H., Taslimi, M. S., Faghihi, A., & Sheikhzade, M. (2011). Thematic analysis and thematic networks: A simple and efficient method for exploring patterns embedded in qualitative data municipalities. Strategic Management Thought, 5(2), 151-198. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.23830891.1390.5.2.5.2 Ahmadi, K. (2020). Is the Patience the Resilience? Applied Conceptualization of Patience for Critical Situations. Studies in Islam and Psychology, 14(27), 163-187. https://islamicpsy.rihu.ac.ir/article_1778.html?lang=en Ansarian, H., Sharif Razi, M., & Bin, H. (2007).نهجالبلاغه [Nahj al-Balagha]. Piam azadi. https://noorlib.ir/book/info/3424/ Ayazi, S. A. (2023). Religiosity and social resilience in qur’anic teachings. Mishkat, 42(1), 64-87. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.16838033.1402.42.1.3.7 Burhani, E. (2012). تابآوری چییست؟ [What is resilience?]. Sabz Publications. (in Persian). https://ksapp.ir/?book=15617 Chami, M., Zare Bahramabadi, M., Asgharnejad, A. A. & Shiroodi, S. (2019). Developing and validating a family resilience model based on Quranic teachings. Quran and Medicine, 4(5), 124-135. https://www.quraniimed.com/article_192548.html?lang=en Curry, L. A., Snyder, C. R., Cook, D. L., Ruby, B. C., & Rehm, M. (1997). Role of hope in academic and sport achievement. Journal of Personality and Social Psychology, 73(6), 1257-1267. https://doi.org/10.1037//0022-3514.73.6.1257 Ghanbari, F., Hashemi Aliabadi, S. A., & Asadzadeh kharkan, Z. (2024). The impact of practical monotheism on social resilience: Insights from allamih misbah yazdi. Journal Ayeneh Ma‘Refat, 24(1), 84-101. https://www.sid.ir/paper/1360717/en Hosseinian, M., Shahshahani, M. S., & Adib-Hajbagheri, M. (2011). Mothers satisfaction of hospital care in the pediatric ward of kashan shahid beheshti hospital during 2010-11. Feyz Medical Sciences Journal, 15(2), 153-160. http://feyz.kaums.ac.ir/article-1-1169-en.html Hosseini Marost, S. H., & Farshchi Tabrizi, Y. (2014). Examining the characteristic of resilience as a requirement of an important characteristic in a healthy islamic society and factors affecting resilience. First National Conference on Islam and Mental Health, https://civilica.com/doc/393825 Jafari Harandi, R., Nasr, A. R., & Mir Shah Jafari, S. E. (2008). Content analysis: A practical method in social sciences with an emphasis on content analysis of textbooks. Methodology of Social Sciences and Humanities, 14(55), 33-58. https://method.rihu.ac.ir/article_434.html?lang=en Kaveh, M. & Keramati, H. (2017). The impact of resilience fostering program on parenting stress, marital satisfaction and resiliency of children with learning disability. Journal of Learning Disabilities, 6(3), 69-91. https://doi.org/10.22098/jld.2017.520 Kavyani, M. (2023). Introducing the method of "qualitative content analysis" and an example of its application in "qur'an-based psychology". Methodology of Social Sciences and Humanities, 29(115), 75-88. https://doi.org/10.30471/mssh.2023.8798.2364 Kumpfer, K. L. (2002). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework Resilience and Development: Positive Life Adaptations, 179-224. https://link.springer.com/chapter/10.1007/0-306-47167-1_9 Majlisi, M. B. (2024). بحرالانوار [Bihār al-Anwār]. Dar al-iḥyāʾ al-turāth al-ʿarabī. (in Persian). https://noorlib.ir/en/book/info/1407/ Mohammadi Rishahri, M., & Fallahzadeh, H. (2017). مفاتیح القرآن [Mfaith in the Quran]. Scientific and Cultural Institute of Dar al-Hadith. (in Persian). https://myislam.org/quran-verses/faith/ Mohammadi, T., Shakeri, A., Taghavi, M., & Ahmadi, M. (2017). Explaining the concepts, dimensions and components of economic resilience. Basij Strategic Studies, 20(75), 89-120. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.1735501.1396.20.75.4.6 Mooziri, A., Shafiabady, A., Esmaily, M., & Younesi, J. (2020). Modeling the effective factors on iranian family’s resilience. Journal of Psychological Science. 19(95), 1401-1410. http://psychologicalscience.ir/article-1-775-en.html Nadi Ravandi, M., & Sedighi Arfaei, F. (2015). The role of religion and spirituality in enhancing resilience and mental health. Islam and mental health conference (the first national conference and the second regional conference). https://www.sid.ir/paper/842790/fa Pargament, K. I. (2001). The psychology of religion and coping: Theory, research, practice revised ed. edition. https://www.amazon.com/Psychology-Religion-Coping-Research-Practice/dp/1572306645 Qazavi, M. J., & Padarlu, M. (2023). Economic resilience of families: Components and strategies. Specialized Quarterly Journal of Islamic Scholars, 9(24), 37-54. https://journals.dte.ir/article_74228.html?lang=en Rasouli, M., & Amir Atashani, Z. (2011). تحلیل محتوا با رویکرد برنامه درسی [Content analysis with a curriculum approach]. Gisoom. (in Persian). https://www.gisoom.com/book/1749536/ Samani, S., Jokar, B., & Sahragard, N. (2007). Effects of resilience on mental health and life satisfaction. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 13(3), 290-295. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-275-en.html Saqqai Bi Ria, M., Nasser Beheshti, M., & Bayat, M. (2021). Investigating the anthropological theological foundations of human interaction with the environment with emphasis on the position of human caliph. Theological Belief Researches (Islamic Sciences), 11(43), 33-56. https://www.sid.ir/paper/1066541/fa Seligman, M. E. P. (2002). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. Free Press. https://psycnet.apa.org/record/2002-18216-000 Shirazi, M. N. (2015). قرآن کریم [The Holy Quran]. (in Persian). https://old.makarem.ir/index.aspx?lid=1 Stummp, E. M. (2013). "Resilient Cities". Cities, 97, 160-166. https://www.springer.com/series/14171 Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the concept. American Journal of Orthopsychiatry, 71(3), 290-297. https://doi.org/10.1037/0002-9432.71.3.290 Werner, E. (1997). Vulnerable but invincible: High-risk children from birth to adulthood. Acta Paediatrica Supplement, 45, 103-105. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.1997.tb18356.x Zeighami, R., Bagheri Nesami, M., Oskouie, F., & Yadavar Nikravesh, M. (2008). Content analysis. Iran Journal of Nursing, 21(53), 41-52. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-408-en.html | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 191 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 41 |