پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 323 |
| تعداد مقالات | 3,394 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,872,409 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,746,818 |
تبیین بیشمتنیت رسالۀ صراط‌الخط سلطانعلی مشهدی با نگاه به پیش‌متن‌های تاثیرگذار بر آن | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1403 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2025.8465.1900 | ||
| نویسندگان | ||
| علیرضا خاکپور* 1؛ محمد عارف2 | ||
| 1دانشکده هنر تهران مرکزی | ||
| 2دانشکده هنر دانشگاه تهران مرکز | ||
| چکیده | ||
| خوشنویسی هنر زیبانویسی و ایجاد هماهنگی بصری با حروف است و خط نستعلیق، به‌عنوان «عروس خطوط اسلامی»، ترکیبی ظریف و روان از خطوط نسخ و تعلیق محسوب می‌شود. این خط تحولات فرمی و زیبایی‌شناختی متنوعی را از سر گذرانده است که تحت تاثیر عواملی ذیل عنوان پیش‌متن از آنها یاد می‌شود. هدف پژوهش پیش رو، بررسی چگونگی، شرایط و نوع اثرگذاری پیش‌متن‌ها بر این تحولات، با استفاده از متن رسالۀ صراط‌الخط، به عنوان نمونه موردی است از اینرو با استفاده از روش بیشمتنیت ژرار ژنت مواردی از پیش‌متن‌های مذهبی، گرایشات به تصوف، اهمیت حامیان هنری و حلقۀ فرهنگی هرات در رسالۀ صراط‌الخط سلطانعلی مشهدی مورد بررسی قرار گرفته است . بیشمتنیت روشی است ابداع «ژراژ ژنت» که خود، یکی از پنج شاخۀ ترامنیت است و به رابطۀ برگرفتگی متون می‌پردازد و پیش‌متن‌های اثرگذار در بهوجود آمدن یک بیش‌متن را بررسی می‌کند. ترامتنیت روابط نظام‌یافتۀ یک متن را با متن‌های دیگر مورد واکاوی قرار می‌دهد خواه، متن کلامی و خواه، متن تصویری و غیرکلامی باشد. این پژوهش یکی از آثار اصیل خوشنویسی ایرانی را به‌مثابه یک بیش‌متن در رابطه با جامعۀ فرهنگی- هنری هرات عصر تیمور، از راه بررسی پیش‌‌متن‌هایی که موجب برساختگی آن شدهاست، در چارچوب بیشمتنیت ژنت مورد واکاوی قرار می‌دهد و سعی دارد به دو پرسش پاسخ گوید: 1)کدام پیش‌متن‌ها در ایجاد صراط‌الخط دخیل بوده‌اند؟ 2) انواع برگرفتگی پیش‌متن‌های موثر چگونه در متن صراط‌الخط نمود یافته است؟ این پژوهش با استفاده از دادههای کتابخانهای و الکترونیک، به روش کیفی انجام شده؛ بررسی داده‌ها بصورت تصیفی، تحلیلی و تاریخی بوده و از منظر هدفمندی، بنیادین است. برمبنای یافته‌های این مقاله، بیش‌متن تشیع به‌گونه‌ای تثبیت شده و در تلفیق با گرایشات صوفیانه در متن صراط‌الخط بروز و ظهور کرده؛ نیز برخی عناصر همچون تأکید بر عزلت و خلوت‌گزینی، چشم باطن، تعلیم نزد استاد و اهمیت مشق و تمرین، که خود یادآور اصول و مبانی تصوف است، در بیش‌متن صراط‌الخط بر پایۀ همانگونگی نشان داده‌شده است. اما مواردی همچون چگونگی تراشیدن قلم، نوع کاغذ، مهره کشیدن، آهار زدن و ... نیز پیش‌متن کارگاه‌های هنری هرات در قالب تراگونگی در متن صراط‌الخط حضور دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بیشمتنیت؛ پیش‌متن؛ رسالۀ صراط‌الخط؛ حلقۀ فرهنگی هرات؛ ژرار ژنت | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 154 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب