پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 325 |
| تعداد مقالات | 3,414 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,934,562 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,772,021 |
تحلیل جنبه‌های مفهومی و بصری ظروف مینایی و زرین‌فامِ منسوب به ابوزید کاشانی | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 11، شماره 28، اسفند 1403، صفحه 60-76 اصل مقاله (1.92 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2025.8423.1897 | ||
| نویسندگان | ||
| غزاله بیک محمدی1؛ فرزانه فرخ‌فر* 2 | ||
| 1گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه نیشابور | ||
| 2دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| ابوزید کاشانی، از مشهورترین سفالگران قرون میانه اسلامی ایران است که آثار رقم‌دار او، به دو شیوه زرین‌فام و مینایی ساخته شده‌اند. او از معدود سفالگرانی است که امضای خود را بر روی آثارش بر جای گذاشته و دقت در پردازش طرح و نوع نگارش کتیبه، او را به هنرمندی شاخص در تاریخ سفالگری دوران سلجوقی در ایران بدل کرده است. با توجه به وفور ظروف مینایی و زرین‌فام معاصر عصر ابوزید که فاقد امضا و کتیبه شناسه هستند و ضرورت کشف هویت هنرمند آنها مطرح است، تمرکز این پژوهش صرفا بر ظروف امضادار ابوزید با فرم و ترکیبی مشترک است تا با درک شاخصه‌های مفهومی و بصریِ این آثار، به الگوی مشخصی در رابطه با تشخیص سبکی ِآثار دارای نام و امضاء هنرمند دست یافت. پرسش این است: سبک هنری و مشخصه اصلی ظروف مینایی و زرین‌فام منتسب به ابوزید کاشانی چیست؟ پژوهش پیش‌رو از منظر هدف بنیادی، روش آن تطبیقی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای-اسنادی است. روش اجرای پژوهش کیفی و از حیث ساختار پژوهشی از نظریه فیلیپس3 استفاده شده است. مشخصه‌های اصلی ظروف سفالین امضادار ابوزید کاشانی در پردازش جزئیات نقاشی، نقوش انسانی، نقوش حیوانی، اسلیمی، هندسی و نوع ترکیب‌بندی، بیانگر تلاش هنرمند در جهت واقع‌گرایی و روایت‌پردازی است و همچنین در بخش کتیبه‌های شعری روی ظروف، اشعار نوشته شده منسوب به شخص ابوزید است. از این حیث می‌توان نتیجه گرفت که او برای جنبه زیبایی‌شناختی آثارش ارزش و اهمیتی برابر با جنبه کاربردی قائل بوده است. مهمترین شاخصه اصلی کار او، بیان واقع‌گرایانه نقاشی، در قالب روایت‌های داستانی و آشنایی او با داستان‌های مرسوم ادبی، موجب خلق آثار ممتاز و برجسته‌ای شده که سبک او را از دیگر هنرمندان آن روزگار متمایز ساخته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| هنر سلجوقی؛ ابوزید کاشانی؛ سفال کاشان؛ فن زریّن‌فام؛ فن مینایی | ||
| مراجع | ||
|
بلر، شیلا (1391). «جستوجوی ابوزید کاشانی میان کتیبه‌ها». پیام بهارستان، مترجم: صفورا فضل‌الهی، شمارۀ 17، صص. 413ـ388.
بیک‌محمدی، غزاله؛ فرخ‌فر، فرزانه؛ حسینی، هاشم (1402). «همگامی متن و تصویر در نگاره‌های عاشقانۀ منقوش بر سفال سلجوقی». اثر، دورۀ چهلوچهارم، شمارۀ 3، صص. 423ـ410.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1403). «خوانش روایت‌شناسانۀ یک حکایت از نظامی گنجوی، منقوش بر سفال سلجوقی از منظر جایگَشتِ کیفی». مطالعات بین‌رشته‌ای هنرهای تجسمی، دورۀ سوم، شمارۀ 5، صص. 36ـ21.
پوپ، آرتور اپهام (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز. مترجم: نجف دریابندری و دیگران، تهران: علمی و فرهنگی.
رجبی، عذرا؛ محمودی عالمی، علی (1401). «بررسی منسوجات و نقوش پارچۀ دوران سلجوقی». در دومین همایش علمی ـ پژوهشی توسعه و ترویج فرهنگ و هنر ایران، اصفهان: شرکت فناوری و مهندسی پرتو صنعت طلایی و موسسه فرهنگی هنری بسته نگار سپاهان، صص. 1-11.
صالحی کاخکی، احمد؛ شاطری، میترا؛ منصوری، سولماز (1394). «بررسی نقوش سفالینه‌های مینایی ساوه در سده‌های ششم و هفتم هجری قمری براساس نمونه‌های موزۀ متروپولیتن». نگارینۀ هنر اسلامی، شمارۀ 6، صص. 20ـ4.
طالب‌پور، فریده؛ کاظمی اسفه، نگار (1401). «تحلیل نقوش سفال‌های سلجوقیان با تأکید بر بازتاب طراز در پوشاک پیکره‌ها». مطالعات تاریخی جهان اسلام، شمارۀ 23، صص. 99ـ69.
کریمی، فاطمه (۱۳۹۹). «ابوزید کاشانی» در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی (بخش هنر و معماری). جلد پنجم، تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
مختاری، زهره؛ شفیعی سرارودی، مهرنوش؛ تقوی‌نژاد، بهاره (1397). «ویژگی‌های بصری در سفالینه‌های مینایی با تأکید بر نقش‌مایه‌ها و ترکیب‌بندی». پژوهش هنر، شمارۀ 15، صص. 69ـ53.
واتسون، الیور (1382). سفال زرین‌فام ایرانی. مترجم: شکوه ذاکری، تهران: سروش.
یزدانی، ملیکا (۱۳۹۴)، سفال مینایی. بیرجند: چهار درخت.
ــــــــــــ و دیگران (1394). «گاهنگاری سفال مینایی براساس نمونه‌های کتیبه‌دار». هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، دورۀ بیستم، شمارۀ 3، صص. 56ـ45.
- Blair, Sheila S. and Bloom, Jonathan M. (2006), Cosmophilia: Islamic art from the David Collection, Copenhagen, the exhibition catalogue.
- Blair, Sheila S. (2008). A Brief Biography of Abu Zayd. In Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World XXV. 155-176.
https://www.academia.edu/28981601/A_Brief_Biography_of_Abu_Zayd
- Guest, Grace D. & Ettinghausen, Richard (1961), “The Iconography of a Kashan Luster Plate”, Ars Orientalis 4, pp. 25-64. https://www.iranicaonline.org/articles/kashan-vii-kashan-ware
- Phillips, D. (2006), “Comparative Education: Method”. Research in Comparative and International Education. Vol. 1. No. 4. Pp. 306-319.
- Pancaroqlu, O. (2007). Medieval Islamic Ceramics from the Harvey B. Plotonik Collection. Chicago, New Haven: Yale University Press.
- Watson, Oliver (1975). Persian Lustre ware from the 14th to 19th Centuries, le mond Iranien Lislam, Paris. https://www.abebooks.com/book-search/title/persian-lustre-ware/author/watson-oliver/
- Watson, Oliver (2004). Fakes and Forgeries in Islamic Pottery, Anno 23 (84), Nr. 2, 2004, KUNST UND KUNSTHANDWERK IM ISLAM 2. BAMBERGER SYMPOSIUM DER ISLAMISCHEN KUNST 25. - 27. JULI 199, https://www.jstor.org/stable/25817948
- URL 1: Metropolitan Museum of Art: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451753 [access date: 2024.10.12]
- URL 2: Metropolitan Museum of Art: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451752 [access date: 2024.10.12]
- URL 3: National Museum of Asian Art, Smithsonian Institution: https://asia.si.edu/object/F1941.11 [access date: 2024.10.12]
- URL 4: British Museum: https://www.britishmuseum.org/collection/search [access date: 2024.10.12]
- URL 5: David Museum: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/materials/ceramics/art/45-2001 [access date: 2024.10.12]
- URL 6: Metropolitan Museum of Art: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/451377 [access date: 2024.10.12]
URL 7: Moscow’s Pushkin Museum, Private collection of Islamic Art: https://hali.com/news/moscows-pushkin-museum-hosts-russias-premier-private-collection-of-islamic-art/ [access date: 2024.10.12]
URL 8: National Museum of Asian Art, Smithsonian Institution: https://asia.si.edu/explore-art-culture/collections/search/edanmdm:fsg_F1912.5/ [access date: 2024.10.12]
URL 9: Abgineh Museum of Tehran: http://www.glasswaremuseum.ir/history/history.htm [access date: 2024.10.12]
URL 10: David Phillips: https://www.education.ox.ac.uk/person/david-phillips/ [access date: 2025.01.02] | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 228 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 35 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب