
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 314 |
تعداد مقالات | 3,321 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,546,467 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,591,203 |
تبیین نقش عوامل فضایی در استقرار الگوی بهینه مراکز خدمات روستایی بر اساس رویکرد عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اصفهان) | ||
روستا و توسعه پایدار فضا | ||
مقاله 10، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 21، فروردین 1404، صفحه 190-206 اصل مقاله (1.32 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/vssd.2024.7244.1227 | ||
نویسنده | ||
احمد حجاریان* | ||
پسادکتری گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
چکیده | ||
دسترسی مناسب به خدمات در مناطق روستایی از جمله ضرورتهای توسعه روستایی است. درواقع، مراکز خدمات روستایی نیز نقش مهمی را در ارائه امکانات و خدمات موردنیاز روستاهای تحت نفوذ خود دارا هستند؛ زیرا این مراکز بهعنوان پایگاهی برای تحرک و میل به زیستن در نواحی روستایی بهحساب میآیند. به همین منظور پژوهش حاضر با هدف مکانیابی مراکز استقرار خدمات روستایی و تعیین سطح توسعه روستاهای شهرستان اصفهان تدوین شدهاست. بدینمنظور 9 شاخص مکانیابی مراکز استقرار خدمات روستایی (تراکم جمعیتی، دسترسی به خدمات آموزشی و فرهنگی، دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، دسترسی به تأسیسات زیربنایی، دسترسی به و سایل ارتباطی و حملونقل، دسترسی به خدمات تجاری و بازرگانی، دسترسی به خدمات سیاسی و اداری، معیار شیب زمین، توپوگرافی و ارتفاع)، انتخاب و با بهرهگیری از مدل فرآیند تحلیل شبکهای (ANP) ضریب اهمیت معیارها مشخص و ضرایبِ بهدستآمده در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در لایههای اطلاعاتی تأثیر داده شد. با همپوشانی آنها، پهنههای مستعد جهت ساخت مراکز استقرار خدمات روستایی شناسایی شدهاست. نتایج پژوهش نشانمیدهد که معیار تراکم جمعیت با میزان ضریب اهمیت 191/0 بیشترین اهمیت و شاخص شیب زمین با ضریب اهمیت 068/0 کمترین میزان اهمیت را در فرآیند جانمایی مراکز استقرار خدمات روستایی شهرستان اصفهان به خود اختصاص دادهاند. در نهایت اینکه مناطق شمال، غرب و مرکز شهرستان دارای ظرفیتی مستعد برای احداث مراکز استقرار خدمات روستایی میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
جانمایی؛ مراکز استقرار خدمات روستایی؛ عدالت اجتماعی؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی؛ شهرستان اصفهان | ||
مراجع | ||
آسایش، حسین (1389). برنامهریزی روستایی در ایران، چاپ نهم، تهران، انتشارات دانشگاه پیامنور.
افراخته، حسن، ریاحی، وحید، جلالیان، حمید، سرائی، سودابه. (1395). ارزیابی عدالت فضایی در توزیع خدمات روستایی شهرستانهای استان اصفهان. آمایش سرزمین، 8(1)، 57-81. doi: 10.22059/jtcp.2016.59143
اکبری، دکتر محمود. (1394). تحلیل فضایی شاخصهای توسعه آموزشی در مناطق شهری و روستایی کهگیلویه و بویراحمد. جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 5(15)، 69-84. doi: 10.22111/gaij.2015.2072
انوری، آرزو، ریاحی، وحید، عزیزپور، فرهاد، افراخته، حسن. (1401). تحلیل الگوی فضایی عدالت توزیعی در منطقه روستایی جنوب استان آذربایجان غربی. برنامه ریزی منطقهای، 12(47)، 95-114. doi: 10.30495/jzpm.2022.5394
بذرافشان، جواد؛ قنبری، سیروس؛ شاهوردی، امیر (1394). تحلیل تأثیر شبکههای اجتماعی در کارکرد فضایی خدمات روستایی؛ نمونه موردی: دهستان شیروان، شهرستان بروجرد، تحقیقات جغرافیایی، 30(2)، 194-179. URL: http://georesearch.ir/article-1-188-fa.html
بیات، مقصود (1388). سنجش توسعهیافتگی روستاهای بخش کوار شهرستان شیراز با استفاده از روش تحلیل خوشهای، جغرافیا و برنامهریزی محیطی، سال 20(1) 1، 131-113. 20.1001.1.20085362.1388.20.1.4.1
پاپلی یزدی، محمدحسین؛ ابراهیمی، محمدامیر (1391). نظریههای توسعه روستایی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
پوراحمد، احمد (1390). قلمرو و فلسفه جغرافیا، چاپ پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
جمشیدی، علیرضا، عنابستانی، علیاکبر. (1400). تحلیل فضایی تأثیر شاخصهای عدالت توزیعی بر تابآوری مناطق روستایی در برابر خشکسالی (مطالعه موردی: مناطق روستایی غرب دریاچه ارومیه). مخاطرات محیط طبیعی، 10(30)، 127-150. doi: 10.22111/jneh.2021.35096.1686
رضایی، محمدرضا، پری زادی، طاهر، شیخی، حجت. (1393). تحلیل ویژگیهای پراکنش فضایی در منطقه زاگرس. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 25(3)، 157-170. 20.1001.1.20085362.1393.25.3.12.8
رضوانی، محمدرضا (1384). تعیین و تحلیل سطوح برخورداری نواحی روستایی استان زنجان، پژوهشهای جغرافیایی، سال 36(1)، 85-74. https://journals.ut.ac.ir/article_10058_a65ed3a3d9447cc253e02a83be0080c5.pdf
رضوانی، محمدرضا (1390). برنامهریزی توسعه روستایی در ایران، چاپ پنجم، تهران، انتشارات قومس.
رضوانی، محمدرضا، خراسانی، محمدامین، نظری، ولیاله (1389). فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات برنامهریزی و توسعه روستایی، چاپ اول، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
رفیعیان، مجتبی، شالی، محمد (1391). تحلیل فضایی سطح توسعهیافتگی تهران به تفکیک مناطق شهری، برنامهریزی و آمایش فضا، 16( 4)، 49-25.http://hsmsp.modares.ac.ir/article-۲۱-۵۰۵۲-fa.html
فرجیسبکبار، حسنعلی؛ نصیری، حسین؛ حمزه، محمد؛ رفیعی، یوسف؛ سلمانوندی، شاپور (1389). تحلیل تناسب اراضی بهمنظور استقرار مراکز خدمات روستایی با استفاده از روشهای PROMETHEE II و مقایسه زوج در محیط GIS؛ مطالعه موردی: بخش سلطانیه شهرستان ابهر، توسعه محلی، 2(2) ، 118-95. https://jrd.ut.ac.ir/article_22229.html
مرادی، حمید، شتاب بوشهری، نادر، کورنک بهشتی، علی، پور زاهدی، حسین. (1389). مکان یابی مراکز ارائه خدمات رقابتی با هدف کاهش ازدحام ترافیک شهری (مطالعه موردی: مکان یابی مراکز سلامت در شهر اصفهان). پژوهش در مدیریت تولید و عملیات، 1(1)، 31-52. https://jpom.ui.ac.ir/article_19757.html?lang=en
مطیعیلنگرودی، حسن (1392). برنامهریزی روستایی با تأکید بر ایران، چاپ ششم، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
میمندی پاریزی، صدیقه، کاظمینیا، عبدالرضا. (1394). ارزیابی سازگاری کاربری اراضی بر اساس مدل GIS-AHP و بررسی الگوی توزیع کاربریها و تأثیرات آنها بر کیفیت زندگی شهری مورد شناسی: بافت قدیم شهر کرمان. جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، 5(17)، 209-226. doi: 10.22111/gaij.2016.2279
نصیری زارع، سعید، ریاحی، وحید. (1400). تبیین نقش عوامل فضایی در استقرار الگوی بهینه مراکز خدمات روستایی مورد نواحی روستایی شهرستان طارم. جغرافیا و برنامهریزی، 25(75)، 261-278. doi: 10.22034/gp.2020.39697.2614
یاسوری مجید، امامی سیده فاطمه، سجودی مریم.(1395). عدالت فضایی بهره مندی از امکانات و خدمات در سکونت گاههای روستایی دهستانهای استان گیلان. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. ۱۶ (۴۱)،۹۵-۱۱۶.http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2655-fa.html
یمانی، مجتبی، علیزاده، شهناز. (1394). مکانیابی بهینه دفن زبالههای جامد شهری منطقه هشتگرد بهروش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 24(96)، 79-90. doi: 10.22131/sepehr.2016.18945
References
Aboolian, R., Berman, O., and Krass, D. (2007). Competitive Facility Location and Design Problem. European Journal of Operational Research, 182, 40-62.https://doi.org/10.1016/j.ejor.2006.07.021
Afrakhteh, H., Riahi, V., Jalalian, H., & Saraei, S. (2016). Evaluation the Spatial Justice in Distribution of Rural Services in The Counties of Isfahan Province. Town and Country Planning, 8(1), 57-81. doi: 10.22059/jtcp.2016.59143. (In Persian)
Akbari, D. M. (2015). The Investigation of the Role Tourism in Urban Development of Kermanshah. Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5(15), 69-84. doi: 10.22111/gaij.2015.2072. (In Persian)
Anvari, A., Riahi, V., Azizpour, F., & Arakhteh, H. (2022). Analysis the spatial pattern of distributive justice in the rural area of south of West Azerbaijan Province. Regional Planning, 12(47), 95-114. doi: 10.30495/jzpm.2022.5394. (In Persian)
Bayat, M. (2009). A Cluster Analysis of the Development Evaluation of the villages of Kavar District in Shiraz Township. Geography and Environmental Planning, 20(1), 113-131. 20.1001.1.20085362.1388.20.1.4.1. (In Persian)
Bazrafshan J, Ghanbari S, Shahverdi A. Analysis of Social Network Effect in Space Function of Rural Services Case Study: Shirvan Rural District (Borujerd Country). GeoRes 2015; 30 (2) :179-194. (In Persian)
Boujelbene, Y., and Derbel, A. (2015). The Performance Analysis of Public Transport Operators in Tunisia Using AHP Method. Journal of Procedia Computer Science, 73, 498-508. https://doi.org/10.1016/j.procs.2015.12.039
Dede, G., Kamalakis, T., and Sphicopoulos, T. (2016). Theoretical Estimation of the Probability of Weight Rank Reversal in Pairwise Comparisons. European Journal of Operational Research, Vol. 252( 2), 587-600. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2016.01.059
Dixon, C. (1994). Rural Development in the Third Worl. London, Ruthedge.
Faraji Sabokbar, H., Nasiri, H., Hamzeh, M., Rafii, Y., & Salmanvandi, S. (2011). Analysis of land suitability for locating rural service centers using PROMETHEE II and pair-wise comparison methods in GIS environment; Case Study: Soltanieh County, Abhar City. Community Development (Rural and Urban), 2(2), 95-118. https://jrd.ut.ac.ir/article_22229.html. (In Persian)
Harrison, E.F. (1996). Economic Development: Theory and Policy Applications. USA, Praeger Publishers.
Hoggart, R. (1995). Oxford Illustrated Encyclopedia; People and Cultures. Hong Kong, Oxford University Publishers.
Jamshidi, A., & Anabestani, A. (2021). Spatial Analysis of The Effects of Distributive Justice Indices on Rural Areas Resilience to Drought (Case Study: Rural Areas in West of Urmia Lake). Journal of Natural Environmental Hazards, 10(30), 127-150. doi: 10.22111/jneh.2021.35096.1686. (In Persian)
Küçükaydin, H., Aras, N., & Altınel, I. K. (2011). Competitive facility location problem with attractiveness adjustment of the follower: A bilevel programming model and its solution. European Journal of Operational Research, 208(3), 206-220. https://doi.org/10.1016/j.ejor.2010.08.009
Less, N. (2010). Inequality as an Obstacle to World Political Community and, Global Social Justice. Oxford University, SGIR 7th Annual Conference on International Relations, Sweden, September 9-11th.
Li, H., Wang, Q., Shi, W., Deng, Z., and Wang, H. (2015). Residential Clustering and Spatial Access to Public Services in Shanghai, Journal of Habitat International, 46, (3), 119-129. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.11.003
Meymandi Parizi, S., & Kazemi Nia, A. (2016). Land use Compatibility Assessment Based on GIS-AHP model and Study the Usages Distribution Pattern and their Impact on the Quality of Urban Life (Case study: the old texture of Kerman city). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5(17), 209-226. doi: 10.22111/gaij.2016.2279. (In Persian)
Mitchell, A. (2005). The Esri Guide to GIS Analysis, Spatial Measurements and Statistics. USA, ESRI Press.
Moradi, H., Shetab Bushehri, N., Kourank Beheshti, A., & Poorzahedy, H. (2010). ocation of Competitive Service Centers for Reducing City Traffic Case Study: Health Centers of the City of Isfahan. Research in Production and Operations Management, 1(1), 31-52. https://jpom.ui.ac.ir/article_19757.html?lang=en. (In Persian)
Nasire zare, S., & riahei, V. (2021). Explain the role of spatial factors in establishing the optimal model of rural service centers, Case of rural areas of Tarom city. Journal of Geography and Planning, 25(75), 261-278. doi: 10.22034/gp.2020.39697.2614. (In Persian)
Rafiyan, Mojtaba; Shali, Mohammad (1391). Spatial analysis of Tehran's development level by urban areas, Spatial Planning and Design Quarterly, 16(4), 25-49. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-5052-fa.html (In Persian)
Rao, R.V., and Davim, J.P. (2008). A Decision-Making Framework Model for Material Selection Using Combined Multiple Attribute Decision Making Method. Journal of Adv Manufacturing Technology, 35(7), 751-760. 10.1007 / s00170-006-0752-7
Rezaei, M., Parizadi, T., & Sheykhi, H. (2014). Analysis of Features of Spatial Distribution in Zagros Region. Geography and Environmental Planning, 25(3), 157-170. 20.1001.1.20085362.1393.25.3.12.8. (In Persian)
Rezvani, Mohammad Reza (2004). Determining and analyzing the levels of prosperity in the rural areas of Zanjan province, Geographical Research Quarterly, 36(1), 74-85. (In Persian)
Talen, E., & Anselin, L. (1998). Assessing spatial equity: an evaluation of measures of accessibility to public playgrounds. Environment and planning A, 30(4), 595-613. https://doi.org/10.1068/a300595
Whitford, M. (2009). A Framework for the Development of Event Public Policy; Facilitating Regional Development. International Journal of Development Studies, 34(9), 1-17. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2008.10.018
Yamani, M., & Alizadeh, S. (2016). Optimal Location of Landfill for Solid Waste in Hashtgerd area using Analytical Hierarchy Process (AHP) and Geographic Information System (GIS). Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 24(96), 79-90. doi: 10.22131/sepehr.2016.18945. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 163 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 27 |