| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شمارهها | 341 |
| تعداد مقالات | 3,608 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,602,673 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 3,066,339 |
تحلیلی بر کاشیهای ششضلعی ساخت هنرمندان مکتب تبریز در سدههای هفتم و دهم هجری قمری | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 12، شماره 29، شهریور 1404، صفحه 122-136 اصل مقاله (2.36 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.7483.1842 | ||
| نویسندگان | ||
| سولماز امیرراشد1؛ علی زارعی* 2؛ سید مهدی حسینی نیا3 | ||
| 1استادیار گروه هنر دانشگاه محقق اردبیلی | ||
| 2دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند | ||
| 3پژوهشگر پسادکتری، گروه باستانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، | ||
| چکیده | ||
| کاشی به شکل ششضلعی در دوره ایلخانی به یکی از مطلوبترین اشکال تزیینی تبدیل شد و در اکثر بناهای آن زمان؛ نمونههای به کار رفت. این کاشیها با نقشهای هندسی، حیوانی و گیاهی ملهم از آثار آسیای میانه و یوان چین قابلمقایسه هستند و تصور میرود با ورود هنرمندان و صنعتگران کشمیر، ختای و اویغور در ارتباط باشند. این هنرمندان بهفرمان آباقاخان برای تزیین در بناهای مذهبی بودایی فراخوانده شدند، اما تغییر و تحول بزرگ در فنون و نقوش هنری پدید آمده در کاخ تخت سلیمان از بناهای برجایمانده از این دوره؛ نشانگر آن است که این هنرمندان و صنعتگران با هنرمندان و صنعتگران بومی در همکاری گسترده بودهاند. نقوش ترکی و چینی در کاشیها در آثار نقاشان و کاشیکاران تبریزی به مدت زیادی بهکاررفته و بهعنوان وجه ممیزه مکتب تبریز هم محسوب میشود. ازاینرو هدف اصلی از این پژوهش؛ مشخص نمودن ویژگیها و جلوههای بصری کاشیهای ششضلعی مکتب تبریز از طریق مطالعه و تطبیق نمونههایی از کاشیها، بهعنوان یک عنصر پرکاربرد و ثابت در میان انواع کاشیها بهکاررفته، توسط هنرمندان کاشیساز تبریزی است. مهمترین عناصر قابلتفکیک و شناختهشده در این کاشیها تکنیک، رنگ و نقش است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش تحقیق بهکاررفته بهصورت توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری دادهها؛ مطالعات کتابخانهای و اسنادی و میدانی است. نتایج پژوهش نشان میدهد که کاشیهای ششضلعی ساخت هنرمندان تبریزی بهصورت رنگهای لاجوردی، سفید-آبی، معرق و طلاکاری، بهصورت یکشکل کنار هم، یا توأم با قطعات مثلث، مربع، مستطیلهای باریک و شمسههای منقش دایرهای شکل بهکاررفتهاند و در ادوار بعدی توسعهیافته است. در دوره ایلخانی برتری نقوش حیوانی بر گیاهی در ششضلعیها وجود داشته است. در ادوار بعدی، نقوش هندسی کمتر بهکاررفته و نقوش گیاهی توسعهیافته است. این نقوش در ادوار بعدی در آثار شام (دمشق) و عثمانی نیز دیده میشود. رنگهای پرکاربرد در آنها رنگهای طلایی، زرد، آبی، سبز، سیاهوسفید است. | ||
| کلیدواژهها | ||
| کاشیهای ششضلعی؛ هنرمندان تبریزی؛ نقوش تزئینی؛ ایلخانی؛ تیموری | ||
| مراجع | ||
|
-امیرراشد، سولماز و یعقوب آژند(1400). «مدیریت هنری و کتابخانههای دوره ایلخانی»، کتابداری و اطلاع رسانی، دوره 24، شماره 2، صص. 223- 249.
امیر راشد سولماز، حسینی سجاد (1394). «اسلوب نگارگری ساز؛ غنیمتی از غنایم چالدران»، مطالعات تاریخ فرهنگی، سال 7، شماره 25، صص. 26-1.
-بلر، شیلا و جاناتان بلوم (1394). هنر و معماری اسلامی (2)، ترجمه یعقوب آژند، تهران: انتشارات سمت
-پرهام، سیروس(1378). «کاشیکاری ایران در آسیای صغیر و امپراطوری عثمانی»، نشر دانش، سال شانزدهم، شماره 3، صص. 25-28.
پاکدامن، آرزو (1396)، آمودهای معماری ایران در دوره اسلامی، تهران: سیمای دانش
تقوی نژاد، بهاره و میرصالحیان، صدیقه (1401). «تزیینات هندسی در آرایههای معماری مسجد جامع ورامین»، رهپویه هنرهای تجسمی، 3(5)، صص. 39-29.
- حسینی، هاشم و حسین فراشی ابرقویی (1393). «تحلیل جنبههای نمادین شیعی در تزئینات مسجد جامع یزد»، نگره، شماره 29، صص 33-44.
زمرشیدی، حسین، و زمرشیدی، زهرا (1391). هنر کاشیگری و کاشیکاری معماری ایران تا پایان دوره تیموری. مطالعات شهر ایرانی اسلامی، سال سوم، شماره 10.
دیدهبان، محمد؛ وثیق، بهزاد؛ صرافزاده، احمد و کوروش مومنی (1402). آشنایی با آمود و اندود در معماری سنتی ایران، اهواز: دانشگاه صنعتی جندی شاپور.
شراتو، امبرتو و ارنست گروبه (1376). هنر ایلخانی و تیموری (تاریخ هنر ایران 9)، ترجمه دکتر یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی.
کاشانی، عبدالله بن علی (1385). عرایس الجواهر و نفایس الاطایب، به کوشش ایرج افشار، تهران: المعی.
-مقریزی، احمد بن علی (1998م.) المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار المعروف بالخطط المقریزیه، جلدچهارم، بیروت: دارالکتب العلیمه.
-مرادی نسب، حسین و بمانیان، محمدرضا و ایرج اعتصام (1396). «بازشناسی تأثیر اندیشه عرفانی در پدیداری رنگ آبی در کاشی کاری مساجد ایران»، پژوهش های معماری اسلامی، بهار، شماره چهاردهم، سال پنجم. صص. 46-32.
- واتسون، الیور (1382). سفال زرین فام ایران، ترجمه شکوه ذاکری، تهران: سروش.
ویلبر، دونالد (1391). سیر تحول کاشیکاری در معماری ایران (دورة اسلامی)، ربابه خاتون پیلهفروشف تهران: انتشارات چهارطاق.
همدانی، خواجه رشیدالدین فضلالله ( 1373). جامع التواریخ، به تصحیح و تحشیه محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: البرز.
-Atasoy, N; Raby, J. (1989). Iznik: The Pottery of Ottoman Turkey, London: Alexandra Press.
-Aube,S. (2016). The Uzun Hasan Mosque in Tabriz, volume 33, Muqarnas, Cambridge ,pp:33-62.
-Beherens- Abousief, D. (2012). The arts of the Mamluks in Egypt and Syria- Evolution and impact, Publications of Bonn university, Germany.
-Blair, S. (2013). Text and Image in Medival Persian Art, Chapter four, Monumentality under the Mongols: The Tomb of Uljaytu at Sultaniyya Edinburgh university press, pp.112-317.
-Beyazit, M. (2014). Erken Osmanli Devri’nde Tebrizli Usta Gruplarinin izi nasil surulmali? History studies, Issue 6,april,P.45-70.
-Cura, N. (2008). Early Ottoman colored glaze technique in Tiles of architecture (1300 – 1453), MASTER'S THESIS, Thesis Advisor Prof.Dr. Ali Osman Uysal. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=woM9leBr7O4gZbYz5qA6vQ&no=ECautgIuCT7w9ilhiabfhA
-Gök, S. )2004(. Bursa yeni kaplıca’daki Şam tipi çiniler, Sanat Tarihi dergisi, No 14/1,April,p:136-145. https://dergipark.org.tr/tr/pub/std/issue/16518
-Hasanzade, Cemile (2012) Sultan Yakup Döneminin “Hamse“ Minyatürleri 15. Yüzyıl Tebriz Ekolündeki Gelişim Düzeyinin Bir Yansımasıdır, Irs Heritage, Azerbaycan.p:4-13
-Henderson. J and J. Rab (1989)The technology of fifteenth century Turkish tiles: an interim statement on the origins of the Iznik industry, World Archaeology, Vol. 21, No. 1, Ceramic Technology (Jun), pp. 115-132.
-İrteş, M. SEMİH)2018(Edirne Muradiye camii kalemişleri, Kültür ve Sanat Yayınları–6 Sertifika No: 20575, İstanbul,p:315-324.
- Jenkins ,Marilyn.(1983)Islamic Pottery, a brief history, The Metroplitan Museum Of Art Bulletin/Spring.
-Komaroff, Linda; Stefan Carboni (2003) The Legacy of Genghis Khan Courtly Art and Culture in Western Asia, 1256–1353, published by the Metropoliten museum of art, New York.
-Krahl, Regina (2010) Tang Blue-and-White. https:// asia.si.edu/ wp - content/ uploads/2023/ 06/shipwrecked-15-krahl.pdf
-O’kane, Bernard (2011) Tiles at many hues The development of Iranian Cuerda seca tiles and the transfer of tilwork technology,and Diverse Are their hues:Colour in Islamic art and culture, ed Jonathan Bloom and Sheila Blair, Yale university press New Haven and London.
-Ritter, Markus (2006) Gold brokat Unter Den Mongolen Und Ilchanen: Ein Schlüsselwerk IRANISCHER Textilkunst Des 14. JHDTS. IN WIEN Gekürzter Text des Vortrages im Symposium ,800 Jahre Mongolisches Weltreich, 9, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Festsaal.
-Sayan, Yüksel (2003), XII-XIII. Yüzyillarda Azerbaycanli sanatkarların Anadolu Türk sanatına katkıları hakında, Ege Üniversitesi, Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, Îzmir-Türkiye,p. 33-43.
-Serin, Muhittin ,(2010), Islam sanatlari tarihi ,Eskisehir, Anadolu universitesi yayini no:2082.
-Turan Bakır, Sitare.(2007) Osmanlı Sanatında Bir Zirve İznik Çini Ve Seramikleri, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul, s. 279-305.
پایگاههای اینترنتی
URL1:https://www.lotsearch.net/lot/a-group-of-three-hexagonal-and-five-timurid-border-tiles-ir-25018469 & 49791818
URL2: https://www.si.edu/object/folio-shahnama-book-kings-firdawsi-died-1020-recto-bier-iskandar-alexander-great-verso-text%3Afsg_F1938.3
URL3: http://collections.vam.ac.uk/item/O179364/tile-unknown
URL5:http://www.smb_digital.de/eMuseumPlus?service=direct/1/ResultDetailView/moduleContextFunctionBar.navigator.next&sp=10&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=0&sp=6&sp=3&sp=SdetailView&sp=350&sp=Sdetail&sp=0&sp=F&sp=351
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 441 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 67 |
||