
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,887 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,328 |
خوانشی بر هنر کاشینگاری در دورۀ قاجار(نمونۀ موردی محوطۀ شرقی کاخ گلستان) | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 11، شماره 27، مرداد 1403، صفحه 237-256 اصل مقاله (5.49 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.7322.1832 | ||
نویسندگان | ||
فهیمه تفکری1؛ ایمان میرشجاعیان حسینی* 2؛ علیرضا طاهری مقدم3 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد معماری داخلی موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران | ||
2استادیار گروه معماری موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران | ||
3دانشجوی دکتری تاریخ تحلیلی و تطبیقی هنر اسالمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
هنر قاجار با قرار گرفتن در سیر انتقالی از سنتگرایی به مدرنیته، دارای ویژگیهایی در زمینۀ محتوا و ماده است که همین موضوع، باعث جذابیت مطالعاتی آن شده است. هنر کاشیکاری نیز به عنوان یکی از هنرهای تزئینی این دوره، از اهمیت ویژهای برخوردار است. کاخ گلستان یکی از قدیمیترین و مهمترین بناهای سلطنتی دورۀ قاجار میباشد که تزئینات کاشیکاری بسیاری دارد. کاشیهای محوطۀ شرقی کاخ، همچون دفتری مصور، ویژگیها و شرایط اجتماعی_سیاسی دوران قاجار را به نمایش گذاشته است. از اینرو مطالعه و بررسى این نقشمایهها، روشنگر بسیارى از مسائل مربوط به هنر دورۀ قاجار میباشد و میتوان با شناخت ویژگی هریک، خلأ تحقیقاتی موجود را تا حدودی پوشش داد. در این راستا هدف این پژوهش، بررسی و طبقهبندی هریک نقشمایههای محوطۀ شرقی کاخ و واکاوی معنایی و نگارگری هرکدام در قالب جدول است. بر این اساس، پرسشهای مطرح شده بدین ترتیب است: 1.عناصر تصویری و نقشمایههای بهکار رفته در کاشینگارهها کداماند؟ 2.منابع الهام و شیوۀ نگارگری مورد استفاده کاشینگاران در کاخ چیست؟ روش تحقیق پژوهش حاضر کیفی و شیوۀ گردآوری اطلاعات، به صورت میدانی(عکاسی) و کتابخانهای است. نتایج این پژوهش نشان میدهد در محوطۀ شرقی کاخ، نقشنگارهها به هشت دستۀ کلی، نقش پرندگان، میوهها، گلها، حیوانات، زن، نقوش روایتی، مناظر و ساختمانها تقسیم شدهاند که هرکدام متأثر از فن عکاسی، نقاشیهای قهوه خانهای، تمبر و کارت پستال روایت و داستانی از دورۀ قاجار را شرح میدهند. پس از دستهبندی نقشنگارهها دریافتیم که کاشیهای متنوع و رنگارنگی به شیوۀ هفت رنگ و معرق، با اصول قرینه سازی نگارگری شدهاند و با رعایت اصل پرسپکتیو، سایه و روشن، واقعگرایی زیادی را برای بیننده ایجاد کردهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
قاجار؛ کاخگلستان؛ کاشی؛ نقشمایه؛ کاشینگاری | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب (1389). نگارگری ایران. تهران: مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی.
ابراهیمزاده، سیدوحید؛ سهیلی، جمالالدین (1399). «مطالعۀ تطبیقی منظومههای غنایی عاشقانۀ ادبیات ایران در کاشینگارههای دورۀ قاجار (مطالعۀ موردی: کاشینگارههای خانۀ دکتر محسن مقدم)»، جلوۀ هنر، شمارۀ2، ص. 18ـ7.
ابراهیمی، حمیدرضا (1348). راهنمای تمبرهای ایران: قاجار، پهلوی، جمهوری اسلامی. تهران: آرویج ایرانیان.
اسدپور، علی (1393). «تحلیل ماهیت و ساختار بازنمایی فضای شهری در کاشیکاری قاجاری (مورد مطالعه: کاخ گلستان تهران)». پژوهشهای منظر شهر، شمارۀ1، ص. 16ـ7.
اسکارچیا، جیان روبرتو (1376). اماکن هنری ایران. مترجم: یعقوب آژند، تهران: مولی.
افشارمهاجر، کامران (1384). هنرمند ایرانی و مدرنیسم. تهران: دانشگاه هنر.
بمانیان، محمدرضا؛ مؤمنی، کوروش؛ سلطانزاده، حسین (1390). «بررسی تطبیقی نقوش کاشیکاری دو مسجدمدرسۀ چهارباغ و سید اصفهان». مطالعات تطبیقی هنر، شمارۀ2، ص. 16ـ1.
پنجهباشی، الهه؛ فرهد، فرنیا (1396). «خورشید و فرشته، نمادی از زن در کاشیهای کاخ گلستان». زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، شمارۀ4، ص. 528ـ511.
حشمتی، احمدرضا؛ دولتآبادی، فریبرز (1399). «مقدمهای بر شناخت معماری کاخهای تهران در دورۀ قاجار». مطالعات باستانشناسی پارسه، شمارۀ4، ص. 183ـ167.
حاتم، جمشید. (1387). نگاهی به نقاشی قاجار. نقش مایه، 1(2)، 29-36.
خوبی، سمینه؛ لاری، مریم (1397). «میوهنگاری در کاشیهای کاخ گلستان». اثر، شمارۀ۳۹، ص. 40ـ29.
دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامۀ دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
ذکاء، یحیی (1376). عکاسان پیشگام در ایران: سیر تحول عکاسی در دوران قاجاریه. تهران: علمی فرهنگی.
رحیمپور، شهدخت (1394). «بررسی جایگاه اسب از اسطوره تا تداوم نقش آن بر فرش». ص. 21-36.
رضاییانور، مریم (1399). «بررسی طرح در کاشیکاری دورۀ قاجار در تهران (مطالعۀ موردی: کاخموزۀ گلستان)». شباک، شمارۀ3، ص. 311ـ122.
رضایی نبیی، سیدمهدی؛ صالحی تبریزی، منا (1391). «بررسی نفوذ معماری نئوکالسیک اروپا در معماری معاصر ایران در پایگاه حکومت تهران دورهی ناصری». انجمن مهندسان معمار تبریز، اولین همایش ملی اندیشهها و فناوریهای نو در معماری، تبریز، ص 167-183.
رهنورد، زهرا (1386). «تاریخ هنر ایران در دورۀ اسلامی: نگارگری». مرکز تحقیق و توسعۀ علوم انسانی، تهران، شمارۀ1، ص 183-337
ریاضی، محمدرضا (1395). کاشیکاری قاجار. جلد یکم، تهران: یساولی.
زارعی، کریم؛ شاملو، غلامرضا؛ حمیدیمنش، تقی (1397). «تبیین نقش تأثیرگذار قهوهخانه در جریان شکلگیری نقاشی قهوهخانهای». مطالعات باستانشناسی پارسه، شمارۀ2، ص. 159ـ143.
سامانیان، صمد؛ میرعزیزی، محمود؛ صادقپور فیروزآباد، ابوالفضل (1393). «بررسی مضامین تصویری کاشیهای نقشبرجستۀ موجود در تالار اصلی کاخموزۀ گلستان». هنرهای زیبا، شمارۀ1، ص. 59ـ72.
سیف، هادی (1379). نقاشی روی گچ. تهران: سروش.
شریفی، محمد (1۳۸8). فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: معین.
شکوهیان، غلامعلی؛ شیرازی، علیاصغر (1389). «بررسی و طبقهبندی نقاشیهای دیواری باغ ارم شیراز در دورۀ قاجار». نگره، شمارۀ16، ص. 42ـ27.
شمیم، علیاصغر (1387). ایران در دورۀ سلطنت قاجار. تهران: بهزاد.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن (1۳85). فرهنگ نمادها. مترجم: سودابه فضایلی، تهران: جیحون.
صباغپور، طیبه؛ شایستهفر، مهناز (1389). «بررسی نقشمایۀ نمادین پرنده در فرشهای صفویه و قاجار از نظر شکل و محتوا». نگره، سال پنجم، شمارۀ14، ص. 49ـ39.
عبدالحسینی، امیر؛ حامدی، محمدحسن (1399). «نقاشی قهوهخانه». در گزیدۀ مقالات و گفتگوها، بهکوشش احسان مجیدی تیرداد، تهران: آبان.
عبداله، ندا؛ شایستهفر، مهناز (1392). «نقش و نماد اژدها در نگارگری ایرانی». دانشکده هنر شوشتر (دانشگاه شهید چمران اهواز)، شمارۀ4، ص 43-92.
عدل، شهریار؛ اورکاد، برنار (1377). تهران پایتخت 200ساله. مترجمان: فاطمه وثوقی خزایی و ابوالحسن سروقدمقدم، تهران: انجمن ایرانشناسی فرانسه در ایران، ص 457.
فربود، فریناز؛ سهیلیراد، فهیمه (1382). «بررسی تطبیقی سیمرغ در متون ادبی حماسی و عرفانی». هنر (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران)، شمارۀ56. ص. 43ـ23.
موسوی، طاهر؛ خزایی، محمد (1389). «فرشته و دیو در آثار چاپ سنگی قاجاری». ماه هنر، شمارۀ 1389، ص 4-43.
مؤمنی لندی، مهناز؛ چیتسازیان، امیرحسین . «نگاهی بر عناصر نمادین کاشینگارههای قاجار کرمان (مطالعۀ موردی ده اثر)». نگارینۀ هنر اسلامی، شمارۀ4، ص. 18ـ11.
میرعزیزی، سیدمحمود (1400). «بررسی تأثیرات ادبیات غنایی بر نقوش کاشینگارههای هفترنگ موجود در کاخموزۀ گلستان». هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا)، شمارۀ3، ص. 127ـ119.
یزدانی، ملیکا؛ خسروی بیژائم، فرهاد (1400). «طبقهبندی نقوش کاشی هفترنگ دورۀ قاجار در صحنهای حرم مطهر رضوی». مطالعات فرهنگیـ اجتماعی خراسان، شمارۀ2، ص. 176ـ143.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 216 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 34 |