پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 314 |
| تعداد مقالات | 3,321 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,546,602 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,591,245 |
تحلیلی بر نقوش ابزارجنگی محفوظ در موزه کراکو منسوب به شاه صفی (سلیمان )بر اساس رویکرد آیکونولوژی | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 10، شماره 26، اسفند 1402، صفحه 140-155 اصل مقاله (1.31 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.6288.1724 | ||
| نویسنده | ||
| ساحل عرفان منش* | ||
| استادیار، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، | ||
| چکیده | ||
| نبرد و جنگ با اهریمن از جمله موضوعاتی است که از آغاز آفرینش در اساطیر وجود داشته و در همه ادوار مورد توجه بوده است. برای نبرد و جنگ نیاز به ابزاری بود که گاه قهرمانان به همان ابزار شناخته می‌شدند. این ابزار جنگی در دوره صفویه علاوه برکاربرد نظامی، کارکرد زیبایی شناسانه نیز داشت. از جمله این ابزار، ابزارآلات جنگی منسوب به صفی دوم(شاه سلیمان) بوده که در موزه کراکو محفوظ است. این ابزار شامل چهار آیینه، سپر، ساعدبند و کلاهخود بوده و مزین به اشعاری به زبان فارسی، نام سلیمان، تصاویر گرفت و گیر، شکار و نقش خورشید است. در همه وسایل مذکور ارزش بصری خورشید بیش از دیگر نقوش است و نوشتار موجود در کتیبه‌ها نیز اشاره به قهرمانان شاهنامه، ایران باستان و نام شاه سلیمان دارد. با توجه به آنکه این رزم افزارها در دوره صفویه و در گفتمانی اسلامی، خلق شده است، بنابراین این پژوهش به دنبال پاسخ به این سوال است که چرا خورشید و نشانگانی چون شاخ و شکار، در زره افزار شاه صفی دوم(سلیمان) نقشی اساسی دارند و معنای این نقوش چگونه قابل تبیین است؟ با توجه به آنکه هدف از این پژوهش تحلیل نقوش جنگ افزارهای منسوب به شاه صفی دوم است، برای رسیدن به پاسخی مناسب به روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد آیکونولوژی تصاویر موجود تحلیل و تفسیر شده است. داده‌های پژوهش بیانگر آن است تغییر نام صفی‌میرزا به سلیمان، بیانگر اعتقادات ماورائی وی و آن دوران است، همچنین در این دوران حکمت ایرانی و اشراقی از نو زنده می-شود و به‌نظر می‌رسد که استفاده از نقوشی چون خورشید، شاخ، شکار و پرنده در ابزارجنگیِ وی نیز بیانگر برخورداری از قدرت مهر یا نور است. از آنجا که در آیین مهری، میترا خدای حامی جنگجویان نیز بود، این اعتقادات در جهان‌بینی مردم وارد شده و هنرمند آگاهانه یا ناآگاهانه از خورشید، تصاویر نبرد و شاخ به منظور مراحل تشرف در آیین مهر و مدد رسانی مهر یا میترا در نبرد به شاه سلیمان و بیان قدرت وی استفاده کرده‌است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| شاه صفی دوم(سلیمان)؛ زره افزار؛ میترائیسم؛ جنگ؛ آیکونولوژی | ||
| مراجع | ||
|
آلن، جیمز (1381). هنر فولادسازی در ایران. مترجم: پرویز تناولی، تهران: یساولی.
آموزگار، ژاله (1383). تاریخ اساطیری ایران. چاپ ششم، تهران: سمت.
آورزمانی، فریدون (1397). «آیین مهر در اسطوره و تاریخ و سیر تحول آن در شرق و غرب». هنر و تمدن شرق، سال ششم، شماره22، صص. 48-41.
احسانی، محمدتقی (1382). هفت هزارسال هنر فلزکاری در ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
اختیاری، اسفندیار؛ پشوتنیزاده، آزاده؛ اخویجو، رامین (1390). «تحولات نماد الوهی فرشته با الهام از نقش فروهر و بنمایه سیمرغ». زن در فرهنگ و هنر، دوره سوم، شماره 1، صص. 23ـ5.
اخوان اقدم، ندا (1393). «تفسیر شمایلنگارانه صحنههای شکار در ظروف فلزی ساسانی». کیمیای هنر، سال سوم، شماره12، صص34-50.
اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه (1398). «واکاوی لایههای معنایی در نگارههای فالنامه نسخه طهماسبی با رویکرد آیکونولوژی». هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، دوره بیستوچهارم، شماره3، صص. 64ـ51.
اردستانی رستمی، سجاد (1388). از اسطوره تا حماسه: هفت گفتار در شاهنامهپژوهی. تهران: سخن.
بهار، مهرداد (1376). از اسطوره تا تاریخ (مجموعه مقالات). تدوین ابوالقاسم اسماعیلپور، تهران: چشمه.
ــــــــــــ (1381). پژوهشی در اساطیر ایران. چاپ چهارم، تهران: آگه.
پانوفسکی، اروین (1396). معنا در هنرهای تجسمی. مترجم: ندا اخوان اقدم، تهران: چشمه.
پرهام، سیروس (1375). شاهکارهای فرشبافی فارس. تهران: سروش
پوپ، آرتور اپهام (1387) سیری در هنر ایران: از دوران پیش از تاریخ تا امروز. جلد ششم و نهم تا سیزدهم، زیر نظر سیروس پرهام، تهران: علمی فرهنگی.
پورداوود، ابراهیم (1347). یشتها. جلد دوم، تهران: طهوری.
جکسون، پیتر؛ لاکهارت، لورنس (سرویراستار) (1389). تاریخ ایران دوره صفویان (از مجموعه تاریخ کمبریج). مترجم: یعقوب آژند، چاپ پنجم، تهران: گلشن.
جلودار، محبوبه؛ حسینی، سیدهاشم؛ شاطری، میترا (1394). «بررسی کاربرد گرز در دوره صفویه». دومین همایش ملی باستانشناسی ایران، خراسان جنوبی، صص. 15ـ1.
.
خاتمی، محمود (1390). پیشدرآمد فلسفهای برای هنر ایرانی. ویرایش فنی: عباس رکنی، تهران: متین.
خلیلی، ناصر؛ آلکساندر (1387). ابزارآلات جنگی، ترجمه غلامحسین علی مازندرانی، تهران: کارنگ.
دوستخواه، جلیل (1385). اوستا: کهن‌ترین سرودها و متنهای ایرانی. تهران: مروارید.
گیمن، دوشن (1381). دین ایران باستان. مترجم: رؤیا منجم، جلد یکم، تهران: علم.
رستمی، مصطفی؛ قاسمی، مژگان (1393). «تجلی فرهنگ شیعی در کتیبهنگاری علمهای صفوی». سفالینه، سال اول، شماره 2، صص. 64ـ51.
رضی، هاشم (1381الف). آیین مهر: تاریخ آیین رازآمیز میترایی در شرق و غرب از آغاز تا امروز. تهران: بهجت.
ــــــــــــ (1381ب). دانشنامه ایران باستان: عصر اوستایی تا پایان دوره ساسانی. جلد چهارم، تهران: سخن.
سرلو، خوان ادوارد (1388). فرهنگ نمادها. مترجم: مهرانگیز اوحدی، تهران: دستان.
شاردن، ژان (1372). سفرنامه. مترجم: اقبال یغمایی، تهران: توس.
صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (1370). دیوان صائب تبریزی. بهکوشش محمد قهرمان، جلد ششم، تهران: علمی و فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان. مترجم: محمدباقر موسوی همدانی،20 جلد، قم: اسلامی.
عبدالهیان، بهناز (1378). «مفاهیم نمادهای مهر و ماه در سفالینههای پیش از تاریخ». هنرنامه، سال اول، شماره 2، صص. 64ـ46.
عزیزی، حسن؛ بهارلو، علیرضا (1399). «خاستگاه و تحول نقشمایه شاخ فراوانی (کورنوپیا) در هنر و معماری عصر قاجار». مطالعات معماری ایران، سال نهم، شماره18، صص. 198ـ181.
قاسمی، مریم؛ پایدارفرد، آرزو (1398). «بررسی و تحلیل نقوش و تزئینات ادوات جنگی دوره صفویه (مطالعه موردی خنجر و شمشیر)». مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی دوسالانه باستانشناسی و تاریخ ایران، دانشگاه مازندران، صص. 2138-1222.
قانی، افسانه (1400). «آیکونولوژی نقشمایه دست دلبر در قالی خشتی چالِشتُر». مطالعات نظری هنرهای تجسمی، دوره ششم، شماره 2، صص. 113ـ104.
قزوینی، ابوالحسن (1367). فوائد صفویه. بهکوشش مریم میراحمدی، تهران: فرهنگی.
کرتیس، وستاسرخوش (1381). اسطورههای ایرانی. مترجم: عباس مخبر، تهران: مرکز
کریستینسن، آرتور (1355). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی. ترجمه احمد طباطبایی، تبریز: تاریخ و فرهنگ ایران.
کوپر، جی.سی (1379). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. مترجم: ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد.
مایدا، تادئوش (ویراستار علمی) (1392). شاهکارهای هنر ایران در مجموعههای لهستان. مترجمان مهدی مقیسه و داوود طباطبائی، تهران: متن.
محرابی، هانیه (1395). «پژوهشی بر نقوش و خطوط سلاح و ابزارآلات سرد نظامی در دوره صفویه». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه سمنان.
مقدس، امیرحسین؛ اسماعیلپور مطلق، ابوالقاسم (1400). «کالبدشناسی رستم در جهان پیشاشاهنامهای». ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، سال هفدهم، شماره64، صص. 290ـ263.
نماز علیزاده، سهیلا, موسویلر، اشرفالسادات (1398). «آیکونولوژی نگاره لیلی و مجنون در سفال سلجوقی». باغ نظر، سال شانزدهم، شماره75، صص. 52ـ47.
نیومن، اندرو (1393). ایران عصر صفوی: نوزایی امپراتوری ایران. مترجم: بهزاد کریمی، تهران: نقد افکار.
ویدنگرن، گئو (1377). دینهای ایران. مترجم: منوچهر فرهنگ، تهران: آگاهان ایده.
هال، جیمز (1380). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، تهران: فرهنگ معاصر
هیلنز، جان (1375). شناخت اساطیر ایران. مترجمان: ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: چشمه.
یاحقی، محمدجعفر (1388). فرهنگ اساطیر و داستانوارهها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 289 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 402 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب