پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 317 |
| تعداد مقالات | 3,337 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,610,603 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,630,699 |
بررسی روشهای موفق احیای قنات از طریق حفاظت فیزیکی و تغذیه مصنوعی مطالعه موردی؛ قنات خمسیان اشکذر، مزرعه‌نو دهشیر و دیهوک خرانق | ||
| آبخوان و قنات | ||
| دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 7، اسفند 1402، صفحه 67-82 اصل مقاله (2.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jaaq.2024.7340.1065 | ||
| نویسنده | ||
| سید مصطفی طباطبائی* | ||
| کارشناس توسعه شبکه آب و فاضلاب، شرکت آب و فاضلاب استان یزد، یزد، ایران. | ||
| چکیده | ||
| در این مقاله به بررسی روشهای تجربی موفق حفاظت و احیای قنات با سه مثال موردی در استان یزد که هر کدام به نوبه خود در کم آب ترین مناطق این استان در محدوده‌های فاقد آبخوان تامین کننده آب شرب مردم روستاهای خمسیان شهرستان اشکذر، خرانق اردکان و دهشیر تفت می‌باشند مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا اقدام حفاظت فیزیکی و افزایش آبدهی به عنوان مهمترین روشهای حفاظت و احیای قنات معرفی شد. اقدام حفاظتی در سه بخش مقاوم‌سازی در مقابل عوامل بیرونی محیطی شامل مجموعه عملیات محافظت از میله چاه و کوره قنات، هسازی جهت جلوگیری از اختلال در کارکرد داخلی قنات که شامل عملیات ریزش‌برداری، لایروبی، شعه شکنی، دوپوشه کردن کوره قنات با کول در ناحیه ریزش کرده سقف و احداث بند انحراف سیلاب تعریف شد. برای افزایش آبدهی به روش سطحی عملیات بند خاکی تغذیه مصنوعی و برای روش زیرزمینی احداث سد زیرزمینی به عنوان روشهای کارآمد و موثر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با اجرای این اقدامات قنات تخریب شده خمسیان با آبدهی 5/0 لیتر بر ثانیه وارد مدار بهرهبرداری شد و ضمن محافظت از سیلاب‌های احتمالی آینده تضمین پایداری تامین آب شرب مردم این روستا فراهم آمد. همچنین مقدار 5/2 لیتر برثانیه به ظرفیت آبدهی قنات مزرعه‌نو دهشیر اضافه شد و قنات دیهوک خرانق ضمن حفاظت از خطر سیلاب، آبدهی پایدار آن در سال آبی کم بارش به 5/0 لیتر بر ثانیه افزایش یافت که انتظار میرود با وقوع بارندگی ظرفیت آبدهی این قنات تحت تاثیر بند خاکی تغذیه و سد زیرزمینی افزایش یابد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| بهسازی داخل قنات؛ سد زیرزمینی؛ سد انحرافی؛ قنات کوهستانی؛ مقاوم‌سازی بیرونی قنات | ||
| مراجع | ||
|
ارزانی، ن. 1383. رسوبات مخروط افکنه کوهپایهای و دشتی و نقش آنها در کنترل آبدهی قنوات. مطالعه از دشت ابرکوه (غرب استان یزد). همایش ملی قنات، گناباد.
بهنیا، ع. 1379. قناتسازی و قناتداری. انتشارات مرکز نشر دانشگاهی دانشگاه تهران. 236 ص.
جعفری باری، م.1383. بررسی نقش سدهای زیرزمینی بر آبدهی قنات ها، همایش ملی قنات، گناباد.
خدیو جم، ح. 1373. استخراج آبهای زیرزمینی. تهران: انتشارات کمیسیون ملی یونسکو در ایران.
خورسندی آقایی، ا.، عبدالی، م. 1386. کاریز یا قنات؛ مطالعه موردی قناتهای شهر تهران، نشریه شهرنگار، 7(40): 60-54.
دشتی برمکی، م. یزدانی نوری، ز. مرادی نژاد، ط. 1402. مکانیابی سد زیرزمینی با هدف تأمین آب معدن سنگ آهن سنگان خواف. مجله آبخوان و قنات. 4(1): 137-117.
رنجبرنائینی، س.، گرشاسبی، پ.، چترسیماب، ز. 1396. مقایسه نقش قنوات، چاهها و چشمهها در تخلیه سفرههای زیرزمینی در حوضههای اصلی آبخیز کشور. مجله آبخوان و قنات. 1(1): 49-36.
سلمان پور، ا. 1401. احداث سد زیرزمینی در قنات به منظور احیای قنوات. یازدهمین کنفرانس ملی سامانه های سطوح آبگیر، بجنورد.
عبدی، پ. 1383. بررسی وضعیت قنوات استان زنجان و ارائه راهکارهایی برای ارتقای بهرهبرداری و حفاظت و احیای آن، همایش ملی قنات،گناباد.
عشقی زاده، م.، نورا، ن. 1389. تعیین محل مناسب احداث سدزیرزمینی بر روی قنات (مطالعه موردی قنات دهن چنارحوزه آبخیز کلات شهرستان گناباد. مجله پژوهشهای آب و خاک. 17(3). 45-64.
غیور، ح. 1370. نگرشی تازه بر قنات در ایران و چگونگی توزیع آن در مناطق مختلف جغرافیایی. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. 6(23): 132-116.
کردوانی، پ.1370. ژئوهیدرولوژی در جغرافیا. انتشارات دانشگاه تهران. 368 ص.
کرمی، غ.1383. قنوات کوچک موجود در آبراهههای کوهستانی: ویژگیها و نحوه جلوگیری از هدر رفتن آب در ماههای سرد، همایش ملی قنات،گناباد.
مهدوی، م. 1372. بررسی و شناخت جغرافیایی منابع آبی روستاهای ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی. 218 ص.
مهدیپور، آ. بنیاسدی، م. قائم مقامیان، ش. 1384. بررسی تاثیر بندهای خاکی در افزایش آبدهی قناتها. کنفرانس بین المللی قنات، کرمان.
نادری، ن، و عباسی، ف. 1396. بررسی وضعیت قنوات و آبیاری در اراضی کشاورزی مربوط به آنها در استان سمنان. پژوهش آب در کشاورزی (علوم خاک و آب)، 31(3 ب )، 424-413.
Forzieri, G., Gardenti, M., Caparrini, F. and Castelli, F. 2008. A methodology for the pre-selection of suitable sites for surface and underground small dams in arid areas: A case study in the region of Kidal, Mali. Physics and Chemistry of the Earth. 33: 74-85. Lightfoot, D.1996. Moroccan khettara: traditional irrigation and progressive desiccation. Geoforum. 27( 2). 261-273. Naderi, N., Abbasi, F. 2017. Study of status the qanats and irrigation in their agricultural lands in Semnan province. Journal of Water Research in Agriculture. 31(3): 413-424. Nilsson, A. 1988. Groundwater Dams for small-scale water supply. Intermediate Technology Publications, London, 69p. Rayhani, M., Hesham El Naggar, M. 2006.Collapse hazard zonation of Qanats in greater Tehran area. pp 327- 338. Sankaran Nair, V. 2004. Etymological Conduit to the Land of Qanat. Electronic document available at: http://www.boloji.com/environment/24.htm | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 390 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 331 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب