پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 334 |
| تعداد مقالات | 3,476 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,114,802 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,868,865 |
مطالعه تطبیقی نظریه نجومی ابوریحان بیرونی (362 ـ 442 ه.ق) با نگاره موقعیت آسمان‌ها در زمان ولادت اسکندر مکتب شیراز دوره تیموری (807 ـ 862 ه.ق) محفوظ در کتابخانه انستیتوی ولکام لندن | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 12، شماره 29، شهریور 1404، صفحه 61-78 اصل مقاله (2.46 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.6795.1793 | ||
| نویسندگان | ||
| الهه پنجه باشی* 1؛ یاسمین رحیمی2 | ||
| 1دانشیار گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه الزهرا(س) | ||
| 2گروه نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه‌الزهرا(س)، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| نگارگری ایرانی از دیرباز پیوندی ناگسستنی با ادبیات و کتاب‌آرایی داشته است. در مکتب نگارگری شیراز در زمان اسکندر سلطان که فردی هنردوست بود و طبع شعر نیز داشت، گلچین‌های زیادی کتاب‌آرایی شده است؛ درواقع این گلچین‌ها مجموعه‌ای از گزیده آثار ادبی، علمی و تاریخی هستند که در این گلچین‌ها به‌صورت یک نسخه واحد کتابت شده‌اند. ازجمله این گلچین‌ها، گلچین رساله ولادت اسکندر است. در این پژوهش با تحلیل و تطبیق نگاره ولادت اسکندر با آراء احکام نجوم ابوریحان بیرونی، بازتاب احکام نجوم در نگارگری ایرانی را نمایان می‌کند و نقاط مشترک و متضاد بین آن دو را بررسی می‌نماید. این پژوهش به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد: نگاره ولادت اسکندر با مبنای نگاه به نجوم چگونه به تصویر کشیده شده است؟ این نگاره چگونه با آراء احکام نجوم بیرونی قابل تطبیق است؟ این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و فیش‌برداری انجام‌شده است. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده این است که نگاره ولادت اسکندر هرچند بر مبنای مخالفت بیرونی با احکام نجوم نیست ولی با مسائلی که او در این باب مطرح کرده است مشابهت و مطابقت دارد و این نگاره بر پایه احکام نجوم تصویرپردازی شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ابوریحان بیرونی؛ نجوم؛ نگارگری ایرانی؛ مکتب شیراز؛ اسکندر سلطان | ||
| مراجع | ||
|
آژند، یعقوب (1386). «کارستان هنرپروری اسکندرسلطان (817ـ807 هجری)». دانشگاه هنر، شماره 1، صص. 17ـ7.
ـــــــــــ (1389). نگارگری ایران: پژوهشی در تاریخ نقاشی و نگارگری ایران. جلد اول، تهران: سمت.
اذکانی، پرویز (1374). ابوریحان بیرونی. تهران: طرح نو.
بهدانی، مجید؛ خزائی، محمد (1399). «بررسی نقوش کاشی‌های زرین‌فام با موضوع صور فلکی در امامزاده جعفر دامغان (با تأکید بر نسخه صورالکواکب قرن هفتم هجری)». نگره، شماره 56، صص. 51ـ39.
بیرونی، ابوریحان (1362). التفهیم لاوائل صناعه التنجیم. با تجدیدنظر و تعلیقات و مقدمه تازه از جلال‌الدین همایی، تهران: بابک.
ــــــــــــــــ (1386). آثارالباقیه. مترجم: اکبر داناسرشت، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.
پاکباز، رویین (1390). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. چاپ دهم، تهران: زرین و سیمین.
دگانی، مایر (1390). نجوم به زبان ساده. مترجم: محمدرضا خواجهپور، چاپ هشتم، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
رزاقی شانی، علی (1390). ابوریحان بیرونی. تهران: تیرگان.
صادقی، ارژنگ (1384). «سابقه پیشگویی رویدادهای طبیعی در ایران با استفاده از نجوم». دانشگاه تربیت‌معلم آذربایجان، سال دوم، شماره 6، صص. 143ـ 126.
صرامی، عارفه؛ شمس‌الدین، سیدهشبنم (1397). تأویل و تفسیر نگارههای ایرانی ـ اسلامی بر پایه نجوم. تهران: انسان‌شناسی.
طاهرخانی، شادی (1398). «مطالعه تطبیقی صورتهای فلکی بروج دوازده‌گانه در نسخ مصور الموالید و صورالکواکب الثابته». دانشکده هنر شوشتر (دانشگاه شهید چمران اهواز)، دوره هشتم، شماره هجدهم، صص. 88 ـ67.
طوسی، خواجه نصیرالدین (1351). صور الکواکب عبدالرحمن صوفی. با تصحیح و تعلیقات سیدمهدوی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
غیاثیان، محمدرضا؛ استورکنبوم، ایلسه (1399). «نسخهای شاهانه کتابتشده برای اسکندر بن عمر شیخ: گلچین محفوظ در موزۀ کالوست گلبنکیان، کتابخانۀ دانشگاه استانبول و مؤسسۀ تاریخ پزشکی ولکام». آیینه میراث، شماره 67، صص. 90ـ55.
قربانی، ابوالقاسم (1353). بیرونینامه: تحقیق در آثار ریاضی استاد ابوریحان بیرونی، ریاضیدان و منجم بزرگ ایرانی در سده چهارم و پنجم هجری. تهران: انجمن آثار ملی.
قیطرانی، ولی؛ ایرانی، اکبر؛ مختارپور قهرودی، علیرضا (1384). نجوم به روایت بیرونی. تهران: اهل‌قلم.
گیاهی یزدی، حمیدرضا (1388). تاریخ نجوم در ایران. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
نالینو، کرلو الفونسو (1349). تاریخ نجوم اسلامی. مترجم: احمد آرام، تهران: بهمن.
نژاد اصغر، محسن (1384). صورتهای فلکی. تهران: شرح.
نیک‌خواه، مظاهر (1392). «صور فلکی در شعر نظامی گنجوی». پژوهشهای نقد ادبی و سبک‌شناسی، شماره 3، صص. 268ـ255.
ولایتی، علی‌اکبر (1391). نجوم در ایران و جهان اسلام. تهران: امیرکبیر.
ـــــــــــــــ (1395). ابوریحان بیرونی. چاپ دوم (ویراست جدید)، تهران: امیرکبیر.
URLs:
URL1https://wellcomecollection.org/works/ua87equq/images?id=ce8jsnzs(access date:2022/6/1)
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 316 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 16 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب