پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 317 |
| تعداد مقالات | 3,337 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,610,585 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,630,695 |
تحلیلی بر نقوش آیینی – مذهبی آجرهای باباجان تپه بر اساس نظریه اروین پانوفسکی | ||
| پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی | ||
| مقاله 6، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، بهمن 1402، صفحه 67-88 اصل مقاله (1.34 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jcrl.2023.6961.1076 | ||
| نویسنده | ||
| مریم ظهوریان* | ||
| استادیار گروه باستان شناسی. دانشکده هنر. دانشگاه بیرجند | ||
| چکیده | ||
| یکی از روش‌های شناخت باورها، سنت‌ها و حتی نگاه مذهبی و ایدئولوژکی مردمان باستان تحلیل و خوانش معنایی نقوش به جای مانده از این دوران است، نقوشی که پس از گذشت هزاران سال دچار تحول معنایی گشته و اینک برای ما نا مفهوم می‌نماید. در این میان اتاق منقوش باباجان تپه به جای مانده از تمدن ماد (700 تا 550 ق.م) یکی از مکان‌های است که در آن آجرهایی با نقوش هندسی به کار رفته است. نقوشی که تا کنون به چرایی تجسم آن در این اتاق پرداخته نشده است. بر این اساس در این پژوهش که به روش تحلیلی – تاریخی صورت پذیرفته است؛ سعی گردید تا با روش علم نشانهشناسی بر اساس دیدگاه پانوفسکی به سوال اصلی پژوهش که همان دلایل به کارگیری این نقوش در این بنا و ارتباط این نوع طراحی با کاربری بنا است، پاسخ داده شود. بر این اساس با تجزیه و تحلیل نقوش در سه سطح فرم‌شناسی، تفسیر و تأویل دیدگاه پانوفسکی دریافتیم که این نقوش بر اساس آنالیز ساختاری یا فرم‌شناسی به نقوش چلیپایی، مربع، دایره، شطرنجی، مربع‌های متداخل تقسیم می‌گردند که هر کدام نیز در سطح تفسیر به زمان ، اعتدال ربیعی و گردش فصول اشاره دارد و در انتها در سطح تأویل و با مطالعه تطبیقی با جام حسنلو در بافت گفتمانی تمدن ماد دریافتیم که این نقوش هندسی که بر اساس نظام عددی خاصی طراحی شده‌اند به توالی و گردش زمان و به نوعی با مراسم آیینی در زمینه کشاورزی مرتبط می‌باشند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| باباجان تپه؛ ماد؛ آجر منقوش پانوفسکی؛ مذهبی؛ آیینی | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، لیلا. (1394). «نقش اعداد در آیینهای گذر ایرانی (با تکیه بر فرهنگ گیلان، آمل، تالش، بروجرد، لرستان، خراسان و یزد خواست)». مجلۀ مطالعات ایرانی. ش 28. ص 14- 2.
ایمنی، عالیه. (1390). «قابلیتهای تصویری نمادها در هنر دینی». کتاب ماه هنر. ش 152. صص 88 ـ 82.
بلخاری قهی، حسن. (1384). «تجلی لوتوس در آیین و هنر ایران و هند». کتاب ماه هنر. ش83 و 84. صص34 ـ 26.
بهزادی، رقیه. (1380). «نماد در اساطیر (فرهنگ نگارهای نمادها در شرق و غرب)». کتاب ماه هنر. ش35. صص 52- 56.
بورکهات، تیتوس. (1381). هنر مقدس. ترجمه جلال ستاری. تهران: نشر سروش.
حسامی، منصوره، احمدینیا، اکرم. (1390). «مطالعه تطبیقی نگارگری ایرانی و نظریه شمایلشناسی اروین پانوفسکی، بررسی موردی نگاره پادشاهی جمشید از شاهنامه بایسنقری». دو فصلنامه هنرهای تجسمی. ش2. صص 95 – 81.
حسن‌زاده، آمنه. (1386). «جایگاه اعداد در فرهنگ مردم ایران با تأکید بر اعداد هفت و چهل». مجله فرهنگ مردم ایران. ش10. صص190- 166.
دهقانی، آسیه؛ فاضلی نشلی، حسن. (1401). «آجرهای منقوش عصر آهن ایران: گونهشناسی و کاربرد مطالعات باستانشناسی». مجله مطالعات باستانشناسی. ش3. صص45- 67
دوبوکور، مونیک. (1373). رمزهای زنده جهان. ترجمه: جلال ستاری. چاپ اول. تهران: نشر مرکز.
ذاکریان، میترا. (1390). «بررسی نقوش خورشید بر سفالینههای ایران». نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی. ش46. صص 33- 23.
رو، ژورژ. (1369). بین‌النهرین باستان، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی. چاپ اول. تهران: نشر شرکت سهامی خاص نشر آبی.
ستاری، جلال. (1374). اسطوره و رمز. تهران: نشر مرکز.
سجودی، فرزان. (1381). نشانهشناسی کاربردی. تهران: نشر قصه.
شوالیه، ژان و گربران، آلن. (1380). فرهنگ نمادها. ترجمه: سودابه فضایلی. ج1. تهران: نشر جیحون.
شیمل، آنه ماری. (1388). راز اعداد. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
ظهوریان، مریم. (1395). بررسی نقوش نمادین و نشانه‌ای رمزی در معماری شاخص ایران (از عیالم تا پایان امپراطوری ساسانی) با رویکرد معناشناسی. رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
عیسی، بهنام. (1344). «در جستجوی شهرهای گمشده (داستانی از حسنلو و جام آن)». مجله هنر و معماری. ش36. صص 6 ـ 2.
فائقی، ابراهیم. (1375). آذربایجان در مسیر تاریخ ایران. ج1. تبریز: نشر یاران.
قره‌آقاجی، محمدرضا و حاتم، غلامعلی. (1389). «تفسیر نمادهای بکار رفته در نقوش تحتانی جام طلائی حسنلو پیشینهی آن». مجله حافظ، ش87. صص 14 ـ 8.
-کریمی بابا احمدی، زینب؛ الماسی نیا، پژمان و رادمهر، گلناز. (1394). «مطالعه و تحلیل اعداد اسطورهای و نمادین». کنفرانس بین‌المللی مهندسی و علوم کاربردی.
کوپر، جی.سی. (1386). فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمه: ملیحه کرباسیان. تهران: فرهنگ نشر نو.
موسوینیا، زهره. (1388). «دایره نماد دینی در تمدنهای بین‌النهرین، ایران، آیین بودایی، هند و چین». مجله کتاب ماه هنر. ش131. صص 113- 108.
نجفی قره‌آقاجی، محمدرضا. (1390). «جستاری در نقوش هنری جام طلایی حسنلو و پیشینه نقوش آن». مجله هنرهای تجسمی نقش‌مایه. ش7. صص 88 ـ 81.
نورآقایی، آرش. (1378). عدد، نماد، اسطوره. تهران: نشر افکار.
هال، جیمز. (1390). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمه: رقیه بهزادی. چاپ ششم. تهران: نشر فرهنگ معاصر.
یاحقی، محمدجعفر. (1357). «در قلمرو ایزد بهرام»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. سال چهاردهم. ش3. صص 461 ـ 427.
Curtis, J. 2001-2002. The Evidence for Assyrian Presence in Western Iran. SUMER, 1 (1-2): 32- 37
Dyson, R.H. 1977. The Architecture of Hasanlu: Period I to IV. American Journal of Archaeology, 81 (4): 548-552.
Goff. C, 1967," Excavation At Bābā Jān . Second Preliminary Report", British Istitute of Persian Studies. Vol.7, Pl.IV, pp:115-130 .
Goff. C, 1968, " Lūristān in the first Halt of the first Millennium B.C. Apreliminary report on the first Season̛s Excaviton at the Bābā Jān, and Associated Surveys in the Eastern Pish _ i _ Kūh", British Istitute of Persian Studies. Vol.6, fig.3, pp: 105-134.
Kargar, B. 2004. Qalaichi: Below the center of Mana: Layer Ib, in the collection of papers of the international conference of Iran: Northwestern region. Tehran: Archaeological Research Institute of Cultural Heritage Organization.
Panofsky, E, 1962, "Studies In Iconology (Humanistic Themes In The Art Of The Renaissance)", Icon Editions, New York.
Panofsky, E. 1955, "Meaning in the Visual Arts", New York: Dobleday Anchor Books.
Reade, J.E., and Finkel, I. 2014. Between Carchemish and Pasargade: Recent Iranian Discoveries at Rabat", In: Gaspa et al. (eds.) From Source to History: Studies on the Ancient Near Eastern World and Beyond, Dedicated to Giovanni Lanfranchi, Münster: 581-595.
Turner, J, 1996, "The Dictionary Of Art" , V15 , Grove Press.
Willette, J., (2013), “Erwin Panofsky and Iconology”, Part Three: Icon, Iconography, Art History Unstuffed. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 318 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 328 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب