
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,815 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,300 |
کارکرد زبان استعاری در جنگ تعزیه فاخر | ||
پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی | ||
مقاله 3، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، بهمن 1402، صفحه 19-36 اصل مقاله (577.36 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jcrl.2024.6738.1060 | ||
نویسنده | ||
وحید مبارک* | ||
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی | ||
چکیده | ||
نوحه و تعزیه برای امام حسین(ع)در دورۀ قاجار به رشد قابل ملاحظهای رسید و چون مخاطب این شعر، عموم مردم بود، کوشید تا سادهترین و اثرگذارترین قالبها و اوزان را داشته باشد، و چون اندیشة دینیِ گوینده و شنونده را دربرمیگرفت به نظم و صراحت روی آورد. نکته در اینجاست که شکل ادبی زبان نیز، متاثر از اندیشه و بیتکلف و تعقید، به کاربردهای بیانیی از تشبیه و استعاره و...روی آورد که بتواند محمل بینش و نگرش نویسنده و مخاطبانش باشد. در این تحقیق توصیفی – تحلیلی، روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای، روش تحلیل دادهها، کیفی، و روش استدلال استقرایی است و به بررسی استعارههای دیوان ملاعلی فاخر پرداخته و کوشیدهاست به دریافتی از تفکر دینی شاعر و گرایش مردم و تناسب بین آنها، دست یابد. یافتهها نشان میدهند که نوحهها و مرثیههای ملاعلی با محوریت مظلومیتسرایی، دربردارندة گفتمان عاشورایی، مذهبی و دینی و با زبانی ساده و کم تصویر، پربار از عاطفة حزن هستند. گرایش قلبی شاعر به تفکر شیعی، نوحه های او را به جایگاه بیان ایمانش به امامت امیرالمومنین بدلکردهاست. شاعر از میان استعارهها، استعارة مصرحه را برگزیده و اغلب برای بیان مقامات معنوی و دنیوی، مهر به حضرت فاطمه و پهلوانی امام علی(ع) به کار بسته است. غلبه در کاربرد آنها با ترکیبهای وصفی و اضافیی (پَهلوِ عرصۀ شجاعت- عالم همه اسرار، محرم راز نهان) است که به مبالغه و گاهی به اغراق نیز میانجامد. پنج استعاره به حضرت نبوی ( اشرف خلق دو جهان، رسول دو سرا) و کمترین تعداد به حضرت زینب اختصاص یافته است | ||
کلیدواژهها | ||
" ملاعلی فاخر"؛ " اعتقاد دینی"؛ " رثا و نوحه"؛ " زبان استعاری"؛ " کارکرد عاطفی" | ||
مراجع | ||
آقابابایی، سمیه و زمانی، محمدمهدی. (1402). «بررسی فرانقشهای زبانی در مرثیههای احمد شاملو و سهراب سپهری». پژوهشنامه زبان ادبی. د1. ش2. صص 123-146.
آهنی، غلامحسین. (1357). معانی بیان. تهران: مدرسۀ عالی ادبیات و زبانهای خارجی.
احمدنژاد، کامل. (1372). فنون ادبی. تهران: پایا.
امین شیرازی، احمد. (1373). آیین بلاغت. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
باباصفری، علیاصغر و نصری، نرگس. (تابستان 1395). «مرثیه اجتماعی در شعر معاصر». مطالعات زبان و ادبیات غنایی. س6. ش19. صص 27-42.
باقری، مهری. (1377). تاریخ زبان فارسی. چ4. تهران: قطره.
تلطف، کامران. (1393). سیاست نوشتار. مترجم: مهرک کمالی. تهران: نامک.
خالقی مطلق، جلال. (1388). گل رنجهای کهن. به کوشش علی دهباشی. تهران: ثالث.
ذوالفقاری، محسن. (1381). از زهره تا بامداد خمار. اراک: دانشگاه اراک.
رجایی، محمدخلیل. (1353). معالم البلاغه. شیراز: دانشگاه شیراز.
سعادتی، مسعود. (1401). «بررسی حرکت شعر عاشورایی قرن معاصر از مرثیه به حماسه». بهار ادب. د15. ش6. صص 1-22.
سعادتینیا، زهرا. (1399). «مقایسة مرثیه در ادب فارسی و عربی». مطالعات ادبیات تطبیقی. س14. ش56. صص 215-236.
شفیعیکدکنی، محمدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی. تهران: 1380.
شمیسا، سیروس. (1378). کلیات سبک شناسی. چ5. تهران: فردوس.
شمیسا، سیروس. (1385). بیان. ویرایش سوم. تهران: میترا.
طبسی، رفیع بن عبدالواحد. (1391). حدیقهالبدایع. به تصحیح وحید مبارک و درگاهی. تهران: یاردانش.
فردوسی، ابوالقاسم. (1386). (شاهنامه). به تصحیح خالقی مطلق. تهران: کانون فردوسی وابسته به دایره المعارف بزرگ اسلامی.
فاخری، ملاعلی. (1395). جُنگ تعزیۀ فاخر. مازندران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
قلعهقبادی، داریوش و همکاران. (1396). «بازتاب اخلاق در مفاهیم تعلیمی مرثیههای دفاع مقدس». پژوهشهای اخلاقی. س8. شماره ویژهنامه.
قلعهقبادی، داریوش و همکاران. (1398). «بررسی و مقایسة مرثیة سه نسل از شاعران معاصر». بهار ادب. د 12. ش2. صص 189-208.
کافی، غلامرضا. (1388). شرح منظومۀ ظهر. چ2. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.
کرمی، اکرم. (1389). عرفان در ادبیات عاشورایی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
کزازی، میرجلالالدین و رادمرد، مصطفی. (1399). «تحلیل مرثیهسرایی در شاهنامه فردوسی و شاهنامه کردی». ادبیات پهلوانی. س4. ش7. صص 71-98.
مجموعه مقالات همایش ملی فاخر و زادة فاخر. (1396). مازندران. ساری. شلفین. ادارة فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران.
مرادی، سکینه و ریاحیزمین، زهرا. (1398). «مرثیه زیدری نسوی درباری یا شخصی». نثرپژوهی ادبی. د22. ش 154. صص 133-146.
نجفقلی میرزا، آقا سردار. (1362). درّة نجفی. تهران: فروغی.
یارمحمدی، لطفالله. (1383). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 191 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 153 |