پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,773 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,294 |
تحلیل و سنجش ردپای اکولوژیکی سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر موقعیت طبیعی (مورد مطالعه: بخش حٌمیل شهرستان اسلام‌آباد غرب) | ||
| روستا و توسعه پایدار فضا | ||
| مقاله 2، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، فروردین 1403، صفحه 26-48 اصل مقاله (1.47 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/vssd.2023.6756.1204 | ||
| نویسندگان | ||
| اشکان شفیعی1؛ فرزانه ساسان پور* 2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران | ||
| 2دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| محیط‌زیست پدیده‌ای ثابت و مطلق است و توان اکولوژیکی محدودی برای استفاده انسان دارد. بنابراین ضروری است نحوه مصرف منابع‌طبیعی در دسترس مورد ارزیابی قرار گیرد. یکی از ابزارهای مناسب در این زمینه، شاخص ردپای اکولوژیکی است. در این راستا پژوهش حاضر با سنجش و اندازه گیری میزان ردپای سکونتگاه‌های روستایی بخش حٌمیل به تحلیل و ارزیابی پایداری اکولوژیکی این مناطق پرداخته‌است. پژوهش انجام گرفته به‌لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. از روش اسنادی و میدانی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده‌است. قلمرو مورد مطالعه، سکونتگاه‌های روستایی دارای سکنه بخش حمیل هستند که 17 روستای آن با روش سیستمی (تعداد خانوار، فاصله از شهر و موقعیت طبیعی) انتخاب شدند. حجم نمونه براساس فرمول کوکران، 360 خانوار تعیین شد. اطلاعات گردآوری شده با به‌کارگیری شاخص ردپای اکولوژیکی در پنج بخش مصرف (مسکن، غذا، حمل و نقل، زمین ساخته‌شده و کالاهای مصرفی) موشکافی شدند. همچنین جهت بررسی اثرات موقعیت طبیعی بر میزان ردپا از تحلیل واریانس فاکتوریل و آزمون تعقیبی LSD استفاده شد. سنجش ردپای اکولوژیکی منطقه نشان داد که از مجموع روستاهای مورد بررسی، 7/64 درصد معادل 11 روستا در شرایط ناپایدار و کسری اکولوژیکی قرار دارند. روستای کندهر دارای بیشترین کسری و روستای میان تنگ منصوری از بیشترین اضافه اکولوژیکی برخوردار است. همچنین نتایج بررسی روابط متقابل متغیرها نشان داد که بین اثرات موقعیت طبیعی در ردپای کل و ظرفیت زیستی روستاهای برگزیده تفاوت معنی‌داری وجود دارد و مشخص شد که روستاهای جنگلی ردپای بزرگ‌تری نسبت به روستاهای دشتی و کوهستانی دارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توسعه پایدار؛ ردپای اکولوژیکی؛ ظرفیت زیستی؛ بخش حٌمیل؛ شهرستان اسلام‌آباد غرب | ||
| مراجع | ||
|
آقایاری خیر، محسن، خورشید دوست، علی‌محمد، عزمی، آیین، و شفیعی، اشکان (1401). ارزیابی پایداری اکولوژیکی سکونتگاه‌های روستایی با تأکید بر ردپای بوم‌شناختی (مورد پژوهشی: شهرستان اسلام‌آباد غرب). توسعه محلی (روستایی- شهری), 14(2), 547-567. 10.22059/jrd.2023.355037.668780
بوزرجمهری، خدیجه، فعال جلالی، امین، و سلیمانی، زهرا (1398). ارزیابی ظرفیت تحمل محیط در روستاهای هدف گردشگری (مطالعه موردی: روستای کنگ). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8 (32 )، 157-172. SID. https://sid.ir/paper/362137/fa
تقی‌زاده دیوا، سیدعلی، و روشناس، ساسان (1398). کاربرد روش جای پای اکولوژیک در ارزیابی پایداری زیست‌محیطی. مطالعه موردی: شهرستان گرگان. آمایش جغرافیایی فضا، 9(33), 157-170. https://doi.org/10.30488/gps.2019.100862
جمعه‌پور، محمود، حاتمی نژاد، حسین، و شهانواز، سارا (1392). بررسی وضعیت توسعه‌ی پایدار شهرستان رشت با به‌کارگیری روش جای پای اکولوژیک. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 45(3), 191-208. 10.22059/jhgr.2013.35252
حاجی حسینی، حبیب اله، می‌ری، غلامرضا، و انوری، محمودرضا (1401). عوامل مؤثر در عدم پیروی توسعه پایدار روستاهای شهرستان زابل از اصول آمایش سرزمین. روستا و توسعه پایدار فضا، 3(1), 101-116. https://doi.org/10.22077/vssd.2022.5181.1092
حسین زاده دلیر، کریم، و ساسان پور، فرزانه (1385). روش جاپای اکولوژیکی (بوم‌شناختی) در پایداری کلان‌شهرها با نگرشی بر کلان‌شهر تهران، تحقیقات جغرافیایی، 21(3)، 83. magiran.com/p360515
دلیری، حسن، و مهرگان، نادر (1396). ارزیابی پایداری توسعه بخش حمل و نقل در استان‌های ایران با به‌کارگیری شاخص جای پای اکولوژیک. پژوهشنامه حمل و نقل، 14(1)، 200-217. SID. https://sid.ir/paper/83740/fa
ساسان‌پور، فرزانه (1385). بررسی پایداری کلان‌شهر تهران با ردپای اکولوژیک. رساله دکتری. دانشگاه تبریز، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
ساسان‌پور، فرزانه (1390). مبانی پایداری توسعه کلان‌شهرها با تأکید بر کلان‌شهر تهران، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر، تهران.
ساسان پور، فرزانه، شماعی، علی، و عصار، سحر (1396). بررسی توسعه پایدار شهرستان اصفهان با به‌کارگیری روش ردپای بوم‌شناختی. دانش زمین، (1)8، 31-18. https://esrj.sbu.ac.ir/article_96199.html?lang=fa
ساسان‌پور، فرزانه، و حکیمی، مدیا (1402). تأثیرات بنیان‌های بوم‌شناختی بر زیست‌پذیری مناطق شهری، مورد پژوهش منطقه 1 تهران. پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 14(1)، 2-1. https://doi.org/10.30473/grup.2023.34731.1952
سلطانی بهرام، سعید (1395). مطالعه جامعه شناختی شهروندی بوم‌شناختی و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهروندان شهر تبریز). رساله دکتری. دانشگاه تبریز. دانشکده حقوق و علوم‌اجتماعی.
سیف، آرامیس، و سیف، حامد (1401). عوامل مؤثر بر رفتار محیط‌زیستی در تجربه زیسته کنشگران محیط‌زیست (موردمطالعه: انجمن ناجیان و حامیان گهررود اشترانکوه، دو رود). توسعه پایدار محیط جغرافیایی. (6)،4 93-79. https://doi.org/10.52547/sdge.4.6.79
شاطری، مفید، و فیروزنیا، معصومه (1399). حفر بی رویه چاه‌ها و بسترسازی ناپایداری فضا در دشت قاین. روستا و توسعه پایدار فضا، 1(2), 61-80. https://doi.org/10.22077/vssd.2020.3850.1011
شیر زور علی‌آبادی، زهرا (1399). اولویت‌بندی فعالیت‌های اقتصادی فضا در راستای توسعه پایدار روستایی (مورد مطالعه: روستاهای شهرستان قوچان). روستا و توسعه پایدار فضا، 1(4), 35-46. https://doi.org/10.22077/vssd.2021.4217.1026
صفا، لیلا، محمدیان، و سقین‌سرا، ویدا (1399). عوامل تعیین‌کننده رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز. محیط‌زیست و توسعه پایدار، (3)8، 116-97. https://doi.org/10.30473/ee.2020.6766
عزمی، آیین، و مطیعی لنگرودی، حسن (1390). مروری بر مشکلات زیست محیطی روستاهای ایران و راهکارهای حل این مشکلات. مسکن و محیط روستا، ۳۰ (۱۳۳)، ۱۱۵-۱۰۱. http://jhre.ir/article-1-20-fa.html.
عزیزپور، فرهاد، قراگوزلو، هادی، و عیسی‌لو، شهاب‌الدین (1395). تحلیل ردپای بوم‌شناختی گردشگری در نواحی روستایی مطالعه موردی: روستای وشنوه (بخش کهک، شهرستان قم). پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 5(2،)15-27. http://jrrp.um.ac.ir/index.php/RRP/article/view/37372
عصار، سحر (1394). بررسی پایداری شهری با روش ردپای بوم‌شناختی، مطالعه موردی: شهرستان اصفهان. پایان نامه ارشد. دانشگاه خوارزمی. دانشکده علوم جغرافیایی.
علیزاده اقدم، محمدباقر، بن‌ی فاطمه، حسین، عباس‌زاده، محمد، و سلطانی بهرام، سعید (1396). نقش سرمایه فرهنگی در تحقق شهروندی بوم‌شناختی. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی.9(2), 107-133. https://doi.org/10.22631/isih.2017.1754.2342
فرهادی، پریسا، ایلدرمی، علیرضا، و میرسنجری، میرمهرداد (1400). ارزیابی ردپای بوم‌شناختی و ظرفیت زیستی اکوسیستم شهری (مطالعه موردی: شهر همدان). علوم و فناوری محیط‌زیست، 23(1(پیاپی 104)) 241-252.SID. https://sid.ir/paper/387664/fa
قاسمی، مهدی، کرمی دهکردی، اسماعیل، و ابراهیمی، عطااله (1396). تحلیل تضاد کنشگران اجتماعی در عرصه‌های منابع‌طبیعی و تأثیرات آن بر جامعه روستایی (مورد مطالعه: شهرستان بروجن). پژوهش‌های روستایی، (4)8، 864-635. https://doi.org/10.22059/jrur.2017.210178.923.
گلشیری اصفهانی، زهرا، و سرایی، محمدحسین (1389). برنامه‌ریزی راهبردی نظام زیست‌محیطی روستا با تجزیه و تحلیل SWOT (مطالعه موردی: بخش گندمان، شهرستان بروجن). پژوهش‌های روستایی, 1(4), 73-98. https://jrur.ut.ac.ir/article_22687.html
لشکری، حسن، کیخسروی، قاسم، و رضایی، علی (1388). تحلیل میزان کارایی مدل CROPWAT در برآورد نیاز آبی محصول گندم در غرب کرمانشاه: شهرستان‌های اسلام‌آباد غرب, سرپل ذهاب و روانسر. برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، 13(1 (پیاپی 60))، 247-270. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-12349-fa.html
معتمدی نیا، زهره، پاپ زن، عبدالحمید، و مهدی‌زاده، حسین (1392). نگرش رفتاری بنگاه‌های کشاورزی به آلودگی محیط‌زیست (مطالعه موردی شهرستان‌های کرمانشاه و اسلام‌آباد غرب, ایلام و ایوان غرب). پژوهش‌های روستایی، 4(2)، 429-450. 10.22059/jrur.2013.35653
مهرآرا، اسداله، مدانلوجویباری، سپیده، و زارع زیدی، علیرضا (1396). بررسی نقش حفاظت از محیط‌زیست در توسعه پایدار. شباک، 3(10 (پیاپی 29))، 85-95. https://www.magiran.com/paper/citation?ids=1853020
Bulte, E., & Van Kooten, G. C. (2000). Economic science, endangered species, and biodiversity loss. Conservation Biology, 14(1), 113-119. https://doi.org/10.1046/j.1523-1739.2000.98390. x
Galli, A., Iha, K., Pires, S. M., Mancini, M. S., Alves, A., Zokai, G.,... & Wackernagel, M. (2020). Assessing the ecological footprint and biocapacity of Portuguese cities: Critical results for environmental awareness and local management. Cities, 96, 102442. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102442
Grigoryeva Victoria, V. (2010). Research of parameters of a personal ecological footprint as an effective tool of education for sustainable development. In FOOTPRINT FORUM 2010 Academic Conference (p. 51).
Hajian, M., & Kashani, S. J. (2021). Evolution of the concept of sustainability. From Brundtland Report to sustainable development goals. In Sustainable resource management (pp. 1-24). Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-824342-8.00018-3
IEA (2023), CO2 Emissions in 2023, IEA, Paris https://www.iea.org/reports/co2-emissions-in-2022, License: CC BY 4.0
Klemmer, C. L., & McNamara, K. A. (2020). Deep ecology and ecofeminism: Social work to address global environmental crisis. Affilia, 35(4), 503-515. https://doi.org/10.1177/0886109919894650
Moran, D. D., Wackernagel, M., Kitzes, J. A., Goldfinger, S. H., & Boutaud, A. (2008). Measuring sustainable development—Nation by nation. Ecological economics, 64(3), 470-474. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2007.08.017
Niemelä, J., Kotze, J., Ashworth, A., Brandmayr, P., Desender, K., New, T., Penev, L., Samways, M., & Spence, J. (2000). The search for common anthropogenic impacts on biodiversity: a global network. Journal of Insect Conservation, 4(1), 3–9. https://doi.org/10.1023/A:1009655127440 NOAA National Centers for Environmental Information, Monthly Global Climate Report for December 2021, published online January 2022, retrieved on May 21, 2023 from https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/monthly-report/global/202200
Omisore, A. G. (2018). Attaining Sustainable Development Goals in sub-Saharan Africa; The need to address environmental challenges. Environmental development, 25, 138-145. https://doi.org/10.1016/j.envdev.2017.09.002
Peng, B., Li, Y., Elahi, E., & Wei, G. (2019). Dynamic evolution of ecological carrying capacity based on the ecological footprint theory: A case study of Jiangsu province. Ecological indicators, 99, 19-26.
Rees, W., Wackernagel, M. (2008). Urban Ecological Footprints: Why Cities Cannot be Sustainable—and Why They are a Key to Sustainability. In: Urban Ecology. Springer, Boston, MA. https://doi.org/10.1007/978-0-387-73412-5_35
Ritchie, H., & Roser, M. (2021). Forests and deforestation. Our world in data. Retrieved from:
Ryu, H. C. (2005). Modeling the per capita ecological footprint for Dallas County, Texas: Examining demographic, environmental value, land-use, and spatial influences. Texas A&M University.
Sasanpour, F., & Mehrejani, M. S. (2011). Evaluation on the sustainability of metropolitan environment for good urban management by ecological footprint model. Journal of Sustainable Development, 4(3), 243. https://doi.org/10.5539/jsd.v4n3p243
Tavallai, S., & Sasanpour, F. (2009). Some aspects of Tehran’s ecological footprint. Journal of sustainable development, 2(3), 187. https://doi.org/10.5539/jsd.v2n3p187
UNEP, D. (2021). Partnership and United Nations Environment Programme (2021). Reducing consumer food waste using green and digital technologies (1-96). https://unepccc.org/wp-content/uploads/2022/03/reducing-consumer-food-waste-using-green-and-digital-technologies.pdf
Wackernagel, M., & Rees, W. (1998). Our ecological footprint: reducing human impact on the earth (Vol. 9). New society publishers.
Wang, B.-C., Chou, F.-Y., & Lee, Y.-J. (2012). Ecological footprint of Taiwan: A discussion of its implications for urban and rural sustainable development. Computers, Environment and Urban Systems, 36(4), 342–349. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.compenvurbsys.2011.12.004
Yang, L., Fang, X., & Zhu, J. (2022). Citizen environmental behavior from the perspective of psychological distance based on a visual analysis of bibliometrics and scientific knowledge mapping. Frontiers in Psychology, 12, 6716. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.766907 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 272 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 234 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب