پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 321 |
| تعداد مقالات | 3,364 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,687,048 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,652,685 |
بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های روستایی بعد از رخداد سیلاب (مورد مطالعه: شهرستان بروجرد) | ||
| روستا و توسعه پایدار فضا | ||
| مقاله 8، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، فروردین 1403، صفحه 151-172 اصل مقاله (1.13 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/vssd.2024.6403.1189 | ||
| نویسنده | ||
| احمد حجاریان* | ||
| پسادکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران | ||
| چکیده | ||
| شناخت مسائل و مشکلات روستاها و ارائه راهکارهای منطقی برای آن از اقدامات اساسی جهت توسعه پایدار روستایی است. امروزه نواحی روستایی برای توسعه پایدار با مشکلات و موانع بسیاری مواجه است که مخاطره سیل یکی از آنها است. برای کاهش اثرات این رخداد، رویکرد تاب‌آوری مطرح‌شده است. هدف پژوهش تبیین تاب‌آوری کالبدی مسکن مناطق روستایی با تأکید بر مخاطره سیلاب با به‌کارگیری معادلات ساختاری است. پژوهش حاضر به‌لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی بر پایه پیمایش میدانی است. سازه تاب‌آوری کالبدی مسکن در 5 مولفه تاب‌آوری مکانی، قانونی، سازه‌ای، کارکردی و تصویر ذهنی، به‌کمک 33 شاخص در طیف لیکرت کمی شد. پس از مطالعات اکتشافی اولیه 9 روستا در سطح شهرستان با بیشترین آسیب‌پذیری در مواجهه با سیل شناسایی و به‌عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. این روستاها در زمان انجام پژوهش در سال 1401 دارای 2590 واحد مسکونی بودند که با به‌کارگیری فرمول کوکران 127 واحد به‌عنوان نمونه تعیین و به‌کمک سرپرستان خانوار ساکن در آنها، ابزار پژوهش تکمیل گردید. پایایی کل پرسشنامه برابر 812/0 است. نتایج نشان‌می‌دهد که اعتبار اندازه‌گیری شده هر پنج مدل اندازه‌گیری بر تاب‌آوری کالبدی مساکن و نیز مدل پنج عاملی مرتبه دوم برای بررسی تاب‌آوری کالبدی مساکن قابل‌قبول بوده است. در پایان شاخص تاب‌آوری سازه‌ای به میزان 69/0، شاخص تاب‌آوری قانونی به میزان 49/0، شاخص تاب‌آوری مکانی به میزان 44/0، شاخص تاب‌آوری کارکردی (32/0) و شاخص تاب‌آوری ذهنی با کمترین تأثیر به میزان 26/0 بر تاب‌آوری کالبدی مساکن تأثیر داشته است. همچنین ضریب تأثیر به‌دست آمده بین تاب‌آوری کالبدی مساکن و متغیر سیلاب 78/0- می‌باشد که نشان از شدت رابطه غیر مستقیم سیلاب بر تاب‌آوری کالبدی مساکن دارد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب‌آوری کالبدی؛ سیلاب؛ شهرستان بروجرد؛ معادلات ساختاری | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، عبدالمجید، فتحی، سعید و اکبری، ابراهیم (1397). ارزیابی تاب‌آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زمین‌لرزه با به‌کارگیری منطق فازی و (GIS) مطالعه موردی: شهر ارومیه. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 7(3)، 73-57. 10.22067/GEO.V0I0.69540
بهمنی، افشین و قائد رحمتی، صفر (1395). ارزیابی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کیفی مسکن مناسب (نمونه موردی: مسکن مهر 22 بهمن شهر زنجان). مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 14(1)، 65-47. https://doi.org/10.22067/geography.v14i1.41052
بنیاد مسکن شهرستان برورجرد، بخش بازسازی مسکن روستایی، 1400-1399
پور طاهری، مهدی (1396). طراحی روستایی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، چاپ اول، تابستان 1396.
پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت الله و صادقی، علیرضا (1397). تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی بافت‌های فرسوده شهری در برابر زمین‌لرزه (مطالعه موردی: منطقه 10 شهرداری تهران). برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، (8)1، 130-111. 10.22108/SPPL.2018.109941.1178
پوراحمد، احمد، ابدالی، یعقوب، صادقی، علیرضا و الله قلی پور، سارا (1397). سنجش و تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی در بافت مرکزی شهر همدان با به‌کارگیری خودهمبستگی فضایی موران. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، (3)1، 106-93. https://doi.org/10.30473/psp.2018.4833
تیلکوی بگه‌جان، فرزانه، تقی‌زاده، الهام و کرمی، فرزاد (1396). بررسی میزان تاب‌آوری مساکن شهرستان دهگلان به‌منظور کاهش اثر بلایای طبیعی، پایان‌نامه برای دریافت درجه کارشناسی‌ارشد رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی گروه پژوهشی جغرافیا، دانشگاه تبریز.
جمشیدی، زهرا و گُلی، علی (1395). شناخت شاخص‌های تاب‌آوری در برابر مخاطرات طبیعی و میزان دسترسی به آنها در نهادهای مرتبط با مدیریت بحران در کلان‌شهر شیراز، پایان‌نامه، کارشناسی‌ارشد رشته علوم‌اجتماعی- برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم‌اجتماعی، دانشگاه شیراز.
حبیب‌پور گتابی، کَرم و صفری شمالی، رضا (1394). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی)، تهران: لویه، متفکران، چاپ ششم.
حداد پور، حسن، عنابستانی، علی‌اکبر و شایان، حمید (1392). تحلیل نقش شرایط اجتماعی- اقتصادی خانوارهای روستایی بر الگوی مسکن (مطالعه موردی: دهستان کویر، شهرستان طبس). پایان‌نامه، کارشناسی‌ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، مشهد: دانشگاه فردوسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
خسروی چنار، عذرا، حسین‌زاده، رضا، ولایتی، سعد و خانه باد، محمد (1392). مطالعه خطر سیلاب در شهر کلات بر پایه روش‌های پالئوسیلاب، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، جغرافیای طبیعی- گرایش ژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی محیطی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد.
خزایی، مصطفی، رضویان، محمد تقی و فرزادبهتاش، محمد (۱۳۹۷). تاب‌آوری بافت‌های فرسوده شهری در مواجهه با سوانح طبیعی (با رویکرد مدیریت و برنامه‌ریزی استراتژیک)، تهران: انتشارات تمدن علمی، چاپ رامین
حسنوند، افسانه، حاجی نژاد، علی و یاسوری، مجید (1398). بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی بعد از رخداد زمین‌لرزه (موردمطالعه: دهستان سیلاخور شهرستان دورود). جغرافیا و مخاطرات محیطی، 8(4)، 51-66. doi: 10.22067/geo.v0i0.80345
دلیران فیروز، هدی، سلطانی‌کوپایی، سعید و موسوی، علیرضا.، (1393). ارزیابی اثرات برآمده از سیل به به‌کارگیری نرم‌افزار HEC-FIA در حوضه آبخیز قهرود، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
دلاور، شهره، نجفی کانی، علی‌اکبر، آرخی، صمد و صحنه، بیژن (1394). تحلیلی بر مدیریت پیشگیری و کاهش مخاطرات ریسک مساکن روستایی، نمونه موردی: روستاهای بخش مرکزی قوچان، پایان‌نامه، کارشناسی‌ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان.
رفیعیان، مجتبی، رضایی، محمد رضا.، عسگری، علی، پرهیزکار، اکبر و شایان، سیاوش (1390). تبیین مفهومی تا باوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع‌محور (CBDM) برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم) ، 5(4)، 19-42. https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-9255-fa.html
رضایی، محمد رضا (1390). تبین تاب‌آوری اجتماعات شهری به‌منظور کاهش آثار سوانح طبیعی (زمین‌لرزه)، (موردمطالعه: کلان‌شهر تهران)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، استاد راهنما رفیعیان، مجتبی، دانشگاه تربیت‌مدرس، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری.
رضایی، محمد رضا، سرائی، محمد حسین و بسطامی‌نیا، امیر (1395). تبیین و تحلیل مفهوم تاب‌آوری و شاخص‌ها و چارچوب‌های آن در سوانح طبیعی، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 6(1)، 46-32. URL: http://dpmk.ir/article-1-38-fa.html
رفیعیان، مجتبی، مولودی، جمشید و پور طاهری، مهدی (1389). سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید: مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد. مجله علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 15(3)، 33-42. URL: http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-471-fa.html
زیاری، کرامت الله، پوراحمد، احمد، فرهودی، رحمت الله و معمارزاده، محمد رضا (1399). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی مناطق شهری در برابر سوانح (موردمطالعه: جزیره کیش)، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(2)، 278-259. 10.22059/JURBANGEO.2019.262070.938
سرتیپی‌پور، منصور (1389). ارزیابی و تحلیل مسکن روستایی سیستان و بلوچستان و جهت‌گیری سیاست‌های آتی، جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران) ،8(27)، 95-135. https://mag.iga.ir/article_704422.html?lang=fa
سعیدی، عباس (1387). حکمروایی خوب، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی، تهران: سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها.
ضرابی، اصغر، عباسی، شایسته و مشکینی، ابوالفضل (1399). ارزیابی توسعه پایدار شهری با تأکید بر رویکرد تاب‌آوری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد مطالعه: سکونتگاه‌های غیررسمی شهر سنندج). نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(74)، 133-119. 10.22034/gp.2021.10776
صادقی، حجت، سیف، یعقوب، صیدایی، اسکندر و صالحی کاخکی، مریم (1394). بررسی و اولویت بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی استان خوزستان در برابر مخاطرات طبیعی. جغرافیا و پایداری محیط، 17(2)، 107-87. https://ges.razi.ac.ir/article_495.html?lang=fa
صابری‌فر، رستم. و شکری، هومر (1398). پهنه‌بندی خطر سیل در بیرجند. آمایش سرزمین، 11(1)، 178-159. 10.22059/JTCP.2019.277972.669978
علیزاده، مهدی (1395). ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری کوهدشت با رویکرد پدافند غیرعامل، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما امان‌پور، سعید، دانشگاه شهید چمران اهواز، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری
عزیزی، محمد (1384). تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران. نشریه هنرهای زیبا، 23(1). 34-25. https://www.sid.ir/paper/5768/fa
فریداحمدی‌نیا، لیلی (1396). مطالعه تطبیقی تاب‌آوری در سطح محلات قدیم و جدید کلان‌شهر تبریز (موردمطالعه: محلات شتربان و ولیعصر). استاد راهنما پورمحمدی، محمدرضا؛ استاد مشاور حکیمی، هادی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری: گرایش برنامه‌ریزی مسکن، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز.
قاسمی، مریم و قرائی، مسعود (1400). بررسی تاب‌آوری کالبدی مساکن پیراشهری در برابر مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: شهرک باهنر مشهد). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 11(1)، 54-38. URL: http://dpmk.ir/article-۱-۳۸۲-fa.html
متکی، زهیر و موقر، فاطمه (1397). چارچوب نظری برای تاب‌آوری مکانی در مواجهه با سانحه، نمونه موردی: سیل 1366 تجریش. دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، 16(3)، 75-61. 20.1001.1.23453915.1398.8.2.5.3
محمدی سرین‌دیزج، مهدی و نژادروشتی، محسن (1394). ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی شهری در برابر مخاطره زمین‌لرزه مورد مطالعه: شهر زنجان. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(1) ، 114- 103. URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-2547-fa.html
میرزاعلی، محمد، نظری، عبدالحمید و اونق، مجید (1397). سنجش ابعاد کالبدی تاب‌آوری جوامع روستایی در مواجهه با سیل (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگان رود). نشریه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 3(7)، 133-111. https://doi.org/10.30473/psp.2018.5262
مودودی ارخودی، مهدی، برومند، ریحانه و اکبری، ابراهیم (1398). تبیین تاب‌آوری مناطق روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیلاب، مجله مخاطرات محیط طبیعی. 3(2)، 43-55. 10.22111/JNEH.2019.30067.1525
مطیعی‌لنگرودی، حسن، قدیری‌معصوم، مجتبی، اسکندری چوب قلو، حافظ، طورانی، علی و خسرویمهر، حمیده (1394). بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل (مطالعه موردی: روستاهای حوضه رودخانه زنگمار ماکو). جغرافیا و برنامه‌ریزی، 19(51)، 339-311. https://doi.org/4-15
مظفری پورسی سخت، یوسف (1395). بررسی وضعیت ایمنی مسکن و ارائه الگوی مسکن ایمن روستایی مطالعه موردی دهستان دنا، پایان نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، گروه جغرافیای انسانی، رشته برنامه‌ریزی روستایی.
ویسی، فرزاد، صدیق‌قربانی، محمد و اسدی، سیوان (1396). بررسی اثرات اجرای طرح‌هادی بر تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان). مسکن و محیط روستا، 164(37)، 26-13. URL: http://jhre.ir/article-1-1507-fa.html
Baumgartner, H., & Homburg, C. (1995). Applications of structural equation modeling in marketing research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13, 139–161. https://doi.org/10.1016/0167-8116(95)00038-0
Fan, J., Mo, Y., Cai, Y., Zhao, Y., & Su, D. (2021). Evaluation of community resilience in rural China—taking licheng subdistrict, guangzhou as an example. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(11),15-31. DOI: 10.3390/ijerph18115827
Fornell, C., andLacker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error, Journal of Marketing Research, 18(3), 1-190. https://doi.org/10.2307/3151312
Habibi, Arash., Sarafrazi, Azam., Izadyar, Sedigheh (2014) , Delphi Technique Theoretical Framework in Qualitative Research1, The International Journal Of Engineering And Science, 3(4), 8–13. https://www.theijes.com/papers/v3-i4/Version-4 / B03404008013.pdf
Lawal, D. U., Matori, A. N., Hashim, A. M., Chandio, I. A., Sabri, S., Balogun, A. L., & Abba, H. A. (2011). Geographic information system and remote sensing applications in flood hazards management: A review. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 3(9), 933-947. https://www.scirp.org/reference/referencespapers?referenceid=1357830
Li, Y. (2023). A systematic review of rural resilience. China Agricultural Economic Review, 15(1), 66-77. doi/10.1108/CAER-03-2022-0048/full/html
Masys AJ. (2015). Disaster Management: Enabling Resilience: Springer International Publishing.
Noraini Omar Chong, Khairul Hisyam Kamarudin, Siti Nurhuda Abd Wahid .(2018). Framework Considerations for Community Resilient Towards Disaster in Malaysia, 7th International Conference on Building Resilience; Using scientific knowledge to inform policy and practice in disaster risk reduction, ICBR2017, 27 – 29 November 2017, Bangkok, Thailand, Procedia Engineering 212 (2018) 165–172. DOI: 10.1016/j.proeng.2018.01.022
Reinhorn A. (2015). Computational Methods, Seismic Protection, Hybrid Testing and Resilience in Earthquake Engineering A Tribute to the Research Contributions of Prof. Andrei Reinhorn: Springer International Publishing. DOI: 10.1007/978-3-319-06394-2
Rose, A. (2007). Economic Resilience to natural and man_ made disasters: multidisciplinary origins and contextualdimensions". Environmental Hazards, 7(4), 98- 383. DOI: 10.1016/j.envhaz.2007.10.001
Ruan, J., Chen, Y., & Yang, Z. (2021). Assessment of temporal and spatial progress of urban resilience in Guangzhou under rainstorm scenarios. International Journal of Disaster Risk Reduction, 66, 102578. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2021.102578
Sutley EJ, Hamideh S, Dillard MK, Gu D, Seong K and van de Lindt JW (2019) Integrative modeling of housing recovery as a physical, economic, and social process. In: 13th international conference on applications of statistics and probability in civil engineering, Seoul, South Korea, 26– 30 May. https://core.ac.uk/download/pdf/212851193.pdf
Sun, R., Shi, S., Reheman, Y., & Li, S. (2022). Measurement of urban flood resilience using a quantitative model based on the correlation of vulnerability and resilience. International Journal of Disaster Risk Reduction, 82, 103344. https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2022IJDRR..8203344S/abstract
Shook, C. L., Ketchen, D. J. Jr., Hult, G. T.M.,&Kacmar, K.M. (2004). An assessment of the use of structural equation models in strategicmanagement research. Strategic Management Journal, 25, 397–404. DOI: 10.1002/smj.385
Zhou, W., Guo, S., Deng, X., & Xu, D. (2021). Livelihood resilience and strategies of rural residents of earthquake-threatened areas in Sichuan Province, China. Natural hazards, 106(4), 255-275. DOI: 10.1007/s11069-020-04460-4 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 505 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 320 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب