پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,771 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,293 |
تحلیل سبک‌شناختی مجلس نقاشی شیخ صنعان و دختر ترسا در تالار مسقف تکیه هفتتنان شیراز | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 11، شماره 27، مرداد 1403، صفحه 110-138 اصل مقاله (4.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2024.6798.1794 | ||
| نویسندگان | ||
| الهه پنجه باشی* 1؛ عاطفه تکرار2 | ||
| 1گروه نقاشی دانشیاردانشکده هنر الزهرا | ||
| 2دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا (س)، تهران | ||
| چکیده | ||
| داستان شیخ صنعان و دختر ترسا از موضوعاتی است که بارها دستمایه‌ی خلق آثار تصویری قرارگرفته و هنرمندان متعددی بدان پرداخته‌اند. از میان این آثار، مجلس شیخ صنعان و دختر ترسا در تالار مسقف تکیه هفتتنان شیراز، اهمیت خاصی دارد. این اثر به دستور کریم‌خان زند، با تکنیک نقاشی رنگ و روغن روی گچ اجراشده است. شخصیت‌های متعددی در این اثر حضور دارند؛ ازجمله دختر ترسا، شیخ صنعان، مریدان وی و سه شخصیت که در داستان حاضر نبوده و هویت مجهول دارند. با توجه به تأثیرگذاری نقاشی غربی بر نقاشی ایران از اواخر دوره صفوی، می‌توان نقاشی‌های این بنا را نیز متأثر از آثار غربی دانست که این اثرپذیری مشخصاً در نوع پوشش بعضی افراد دیده می‌شود. ضروری بود با توجه به مبهم بودن هویت برخی اشخاص در تصویر، در خصوص شناسایی آن‌ها بررسی صورت گیرد. از پرسش‌های اساسی مربوط به نقاشی مذکور، می‌توان اشاره کرد که نحوه برقراری ارتباط میان فرم و محتوا در این نگاره چگونه است؟ تصویر حاضر به کدام بخش از داستانِ منظوم مربوط می‌شود؟ پژوهش حاضر از حیث هدف، بنیادی بوده و از منظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی و روش تجزیه و تحلیل کیفی بوده است. جامعه آماری تحقیق متشکل از مجلس نقاشی «شیخ صنعان و دختر ترسا»، واقع در تکیه هفتتنان شیراز است که به‌صورت انتخابی بوده و حجم نمونه مساوی با کل جامعه آماری است. نتیجه کاوش‌ها نشان داد ارتباط میان فرم و محتوا، بیشتر از طریق به‌کارگیری خصوصیات نقاشی ایرانی، همچنین کاربرد هندسه در تصویر ایجادشده است؛ به‌علاوه، نقاشی حاضر، مربوط به ابیات چهل‌وهشت تا صدوشانزده از شعر شیخ صنعان در کتاب منطقالطیر، اثر عطار نیشابوری است که به نخستین لحظات عاشقی شیخ صنعان می‌پردازد. مشخص شد شخصیت کتاب به دست در نقاشی شخصیتی که کتاب در دست دارد، مرید صادق شیخ نیست و البته جنسیت شخصی که سمت چپ و بالای نگاره در کنار دختر ترسا ایستاده، مذکر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره زندیه؛ تکیه هفت تنان؛ آقا صادق دوم؛ شیخِ صنعان؛ دخترِ ترسا | ||
| مراجع | ||
|
آهنی، لاله؛ یعقوبزاده، آزاده؛ حرمتی، حمیده (1396). «بررسی‌های بصری و محتوایی شیخ صنعان، حکایت در هنرهای تصویری دوره قاجار». مطالعات هنر اسلامی، سال سیزدهم، شماره27، صص. 100ـ75.
آیتاللهی، حبیبالله (1392). مبانی نظری هنرهای تجسمی. تهران: سمت.
آیدنلو، سجّاد (1388). «مقدّمهای بر نقّالی در ایران». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، سال سوم، شماره4، صص. 64ـ35.
اشرفزاده، رضا (1373). حکایت شیخ صنعان از منطقالطیر عطار نیشابوری با تحقیقی درباره داستان و شرح ابیات آن. تهران: اساطیر.
امامی، کریم (1385). فرهنگ معاصر کیمیا. ویراسته علی خزاعیفر، تهران: فرهنگ معاصر.
پاکباز، رویین (1385). نقاشی ایران. چاپ پنجم، تهران: زرین و سیمین.
ـــــــــــــ (1387). دایرهالمعارف هنر. چاپ هفتم، تهران: فرهنگ معاصر.
ــــــــــــــــــ (1392). نقاشی ایران. چاپ یازدهم، تهران: زرین و سیمین.
پنجهباشی، الهه؛ براتیفر، افسانه (1401). «مطالعه تطبیقی تصوف در دو نگاره از صوفیان اثر بهزاد و سلطانمحمد»، نشریه هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، سال بیستوهفتم، شماره4، صص. 107ـ97.
دورانت، ویل و آریل (1374). تاریخ تمدن: عصر ولتر. جلد نهم، مترجم: سهیل آذری، ویراسته حسن انوشه، چاپ چهارم، تهران: علمی و فرهنگی.
زرینکوب، عبدالحسین (1371). یادداشتها و اندیشهها. چاپ دوم، تهران: طهوری.
سیدصدر، سیدابوالقاسم (1388). دایرهالمعارف نقاشی. تهران: سیمای دانش و آذر.
سیف، هادی (1379). نقاشی روی گچ. تهران: سروش.
ــــــــــــــــــــ (1385). نقاشی‌های تالار تکیۀ هفتتنان شیراز. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شایستهفر، مهناز؛ شهبازی، محبوبه (1395). «زیبایی‌شناسی بصری و مفهومی نقاشی‌های رنگ‌روغن بقعه هفتتنان شیراز». هنر و معماری (مطالعات هنر اسلامی)، سال دورازدهم، شماره 24، صص. 32ـ21.
شجیعی، پوران (1373). جهانبینی عطار. بیجا: مؤسسه نشر ویرایش.
طغیانی، اسحاق؛ مشاوری، زهره (1393). «بررسی تطبیقی مفهوم سلوک در رمان سیذارتا و حکایت شیخ صنعان». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال دهم، شماره 34، صص. 191_161.
طلوعی، محمود (1374). تاریخ و تصویر. چاپ سوم، تهران: نشر علم.
عطار، فریدالدین محمد بن ابراهیم (1385). منطقالطّیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران: سخن.
ــــــ (1353). منطقالطّیر. بتصحیح و مقدمه و تعلیقات و حواشی دکتر محمدجواد مشکور، چاپ پنجم، تهران: کتابفروشی تهران.
عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید. ویراسته: عزیزالله علیزاده. تهران: راه رشد.
کاکاوند، سمانه (1387). «بررسی و تحلیل زیباییشناسانۀ پنج مجلس عمارت هفتتنان شیراز». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
ــــــــــ (1401). «جامعه‌شناسی نگارۀ شیخ صنعان و دختر ترسا از آثار عصر زندیه». پژوهش در هنر و علوم تخصصی، سال هفتم، شماره8، صص. 8ـ1.
ــ (1402). «تحلیل عرفانی رنگ در بافتههای پنج نگارۀ تکیه هفتتنان متکی بر آرای ابوالمفاخر یحیی باخرزی در رساله فصوصالآداب». رهپویه هنر/ هنرهای تجسمی، سال ششم، شماره1، صص. 110ـ97.
کریمزاده تبریزی، محمّدعلی (1363). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هنر و عثمانی. جلد اول، لندن: انتشارات مستوفی.
ـــــــــــــــ (1370). احوال و آثار نقاشان قدیم ایران و برخی از مشاهیر نگارگر هنر و عثمانی. جلد سوم، لندن: انتشارات مستوفی.
گوهرین، صادق (1363). شیخ صنعان. تهران: امیرکبیر.
مالکی، هرمز (1380). راز درون پرده (هرمنوتیک داستان شیخ صنعان). تهران: شرکت سهامی انتشار.
مانته، هارالد (1391). ترکیببندی در عکاسی. مترجم: پیروز سیار، تهران: سروش.
میبُدی، ابوالفضل رشیدالدین (1371). کشفالأسرار و عدّة الأبرار (تفسیر خواجه عبدالله انصاری). جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
میرشمسی، فرشتهسادات؛ میرزا ابوالقاسمی، محمدرضا؛ زارع خلیلی، فتحاله (1396). «تنوع نقوش گیاهی در نقاشی دیواری عصر زندیه در شیراز». هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، سال بیستودوم، شماره 1، صص. 52ـ43.
نسفی، عزیزالدین بن محمد (1386). الانسان الکامل. به تصحیح و مقدمه ماریژان موله، چاپ هشتم، تهران: طهوری.
نصر، طاهره (سها) (1387). جستاری در شهرسازی و معماری زندیه. شیراز: نوید شیراز.
هوبزباوم، اِ. ج. (1374). عصر انقلاب. ترجمۀ علیاکبر مهدیان، تهران: مترجم.
_museum.ganjoor.net/items/mantegh-ot-teyr-bl/p0099 (17/3/1402)
_www.metrotimes.com/arts/by-her-hand-artemisia-gentileschi-and-women-artists-in-italy-29249834 (17/3/1402)
_www.metmuseum.org/art/collection/search/81134 )1402/2/22(
_www.vam.ac.uk/content/articles/i/introduction-to-18th-century-fashion (1402/2/22(
_www.metmuseum.org/art/collection/search/81809 ) 1402/2/2 (2
_www.metmuseum.org/art/collection/search/84326 )1402/2/22(
_www.metmuseum.org/art/collection/search/79893 )1402/2/2 (2 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 617 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 171 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب