پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 322 |
| تعداد مقالات | 3,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,862,068 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,740,444 |
بررسی تاب آوری کالبدی مساکن خانوارهای روستایی در برابر سیل (مطالعه موردی: شهرستان درگز) | ||
| روستا و توسعه پایدار فضا | ||
| مقاله 6، دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 15، مهر 1402، صفحه 111-135 اصل مقاله (1.56 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/vssd.2023.5126.1086 | ||
| نویسندگان | ||
| زهرا کمالی1؛ مریم قاسمی* 2 | ||
| 1کارشناسی ارشد گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| 2استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران | ||
| چکیده | ||
| مخاطره سیل در ایران سالیانه موجبات وارد آمدن خسارات فراوانی به روستائیان مناطق درگیر به ویژه در بخش مسکن می گردد. به همین دلیل توجه به تاب آوری کالبدی مساکن به دلیل آسیب پذیری بالا در مواجهه با سیل ضروری است. هدف پژوهش ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی مناطق روستایی در مواجهه با سیلاب و بررسی عوامل زمینه ای موثر بر آن است. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی مبتنی بر پیمایش میدانی است. سازه تاب‌آوری کالبدی مسکن در 5 مولفه تاب‌آوری مکان، قانونی، سازه‌ای، کارکردی و تصویرذهنی، به کمک 36 شاخص در طیف لیکرت کمی شد. پس از مطالعات اکتشافی اولیه 9 روستا در سطح شهرستان با بیشترین آسیب‌پذیری در مواجهه با سیل شناسایی و به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. این روستاها در زمان انجام پژوهش در سال 1399 دارای 1514 واحد مسکونی بودند که با استفاده از فرمول کوکران 225 واحد به عنوان نمونه تعیین و به کمک سرپرستان خانوار ساکن در آنها، ابزار پژوهش تکمیل گردید. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در سازه تاب‌آوری0.95 و مطلوب ارزیابی شد. نتایج نشان داد میانگین کلیه ابعاد تاب آوری کالبدی مسکن (بجز بُعد قانونی)، و سازۀ تاب آوری با 2.62 به طور معنی داری پایین‌تر از میانه نظری و در حد کم تا متوسط ارزیابی شده است. با افزایش سکونت در روستا و افزایش سن مالکین مسکن میزان تاب آوری مسکن با شدت ضعیف کاهش می یابد اما با افزایش سال های تحصیل و درآمد تاب آوری کالبدی مسکن با شدت ضعیف افزایش می یابد. نیز با افزایش قدمت بنا و تعداد طبقات ساختمان تاب آوری کالبدی مسکن به طور معنی داری کاهش می یابد. میانگین تاب‌آوری کالبدی در مساکن مهندسی ساز 2.99 و بناساز محلی 2.17 است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاب‌آوری کالبدی؛ مساکن روستایی؛ سیل؛ شهرستان درگز | ||
| مراجع | ||
|
اصغرپور ماسوله، احمدرضا (1392). آمارمقدماتی برای علوم اجتماعی. تهران: سنبله. https://www.ketabcity.com/%28X%281%29S%2855o40nilcg1j1tqbgmb3k1nv%29%29/bookview.aspx?bookid=1818249
احمدی، عبدالمجید، فتحی، سعید، و اکبری، ابراهیم (1397). ارزیابی تاب‌آوری محیط شهری در برابر مخاطرات طبیعی با تأکید بر زمین‌لرزه با استفاده از منطق فازی و (GIS)مطالعه موردی: شهر ارومیه. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 7(3)، 73-57. https://doi.org/10.22067/geo.v0i0.69540
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان خراسان رضوی (1398)، واحد بازسازی مسکن روستایی. https://rkh.bonyadmaskan.ir/
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان درگز، (1400)، بخش بازسازی مسکن روستایی. https://rkh.bonyadmaskan.ir/
پورطاهری، مهدی (1396). طراحی روستایی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی. http://hosseiniehershad.ir/Dl/SPortal/Search/?bs=%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%8A%D9%8A
پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت الله، و صادقی، علیرضا (1397). تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی بافت‌های فرسوده شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: منطقه 10 شهرداری تهران). برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، 8(1)، 130-111. https://doi.org/10.22108/sppl.2018.109941.1178
پوراحمد، احمد، ابدالی، یعقوب، صادقی، علیرضا، و الله قلی پور، سارا (1397). سنجش و تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی در بافت مرکزی شهرهمدان با استفاده از خودهمبستگی فضایی موران. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 5(1)، 106-93. https://doi.org/10.30473/psp.2018.4833
تیلکوی بگه‌جان، فاطمه (1396). بررسی میزان تاب‌آوری مساکن شهرستان دهگلان به منظور کاهش اثر بلایای طبیعی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی آمایش سرزمین، دانشگاه تبریز، چاپ نشده. https://doi.org/10.22126/ges.2023.7757.2535
جمشیدی، زهرا (1395). ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺗﺎبآوری در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻣﯿﺰان دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آنﻫﺎ در ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺤﺮان در ﮐﻼن ﺷﻬﺮ ﺷﯿﺮاز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی- برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای، دانشگاه شیراز، چاپ نشده.
حبیب‌پور گتابی، کَرم، و صفری شمالی، رضا (13941). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده های کمی)، (چاپ ششم). تهران: انتشارات لویه. https://ketabcity.com/bookview.aspx?bookid=1733935
حدادپور، حسن (1392). تحلیل نقش شرایط اجتماعی- اقتصادی خانوارهای روستایی بر الگوی مسکن (مطالعه موردی: دهستان کویر، شهرستان طبس). پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ نشده. https://elmnet.ir/doc/10590807-31891
خسروی چنار، عذرا (1392). مطالعه خطر سیلاب در شهر کلات بر مبنای روش های پالئوسیلاب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی در برنامه‌ریزی محیطی. دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ نشده. https://civilica.com/doc/794877
خزایی، مصطفی؛ رضویان، محمدتقی، و فرزادبهتاش، محمدرضا ( ۱۳۹۷). تاب‌آوری بافت‌های فرسوده شهری در مواجهه با سوانج طبیعی (با رویکرد مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک ). تهران: انتشارات تمدن علمی. https://elmnet.ir/doc/31520494-61632
دلیران فیروز، هدی (1393). ارزیابی اثرات ناشی از سیل با استفاده از نرم افزار HEC-FIA در حوضۀ آبخیز قهرود. پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه صنعتی اصفهان، چاپ نشده. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.jstnar.19.74.6
دلاور، شیما (1394). تحلیلی بر مدیریت پیشگیری و کاهش مخاطرات ریسک مساکن روستایی، نمونه موردی: روستاهای بخش مرکزی قوچان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، چاپ نشده.
رفیعیان، مجتبی، رضایی، محمدرضا، عسگری، علی، پرهیزکار، اکبر، و شایان، سیاوش (1390). تبیین مفهومی تا بآوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور(CBDM). برنامه ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم)، 15(4)، 19-42.https://ensani.ir/file/download/article/20121215093641-9564-17.pdf
رضایی، محمدرضا (1390). تبیین تاب‌آوری اجتماعات شهری به منظور کاهش آثار سوانح طبیعی (زلزله) موردمطالعه: کلانشهر تهران. رسالۀ دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، چاپ نشده. https://elmnet.ir/doc/10543191-78451
رضایی، محمدرضا، سرائی، محمدحسین، و بسطامی‌نیا، امیر (1395). تبیین و تحلیل مفهوم تاب‌آوری و شاخص‌ها و چارچوب‌های آن در سوانح طبیعی. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 6(1)، 46-32. http://dpmk.ir/article-1-38-fa.html
رفیعیان، مجتبی، مولودی، جمشید، و پورطاهری، مهدی (1389). سنجش کیفیت محیط شهری در شهرهای جدید: مطالعه موردی شهر جدید هشتگرد. مجله علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 15(3)، 19-38.https://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-471-fa.html
زیاری، سمیه، فرهودی، رحمت‌اله، پوراحمد، احمد، و حاتمی نژاد، حسین (1397). بررسی و تحلیل مسکن پایدار در شهر کرج. مجله جغرافیا و توسعه، 16(52)، 156-141.https://doi.org/10.22111/gdij.2018.4119
زیاری، کرامت‌الله؛، پوراحمد، احمد، فرهودی، رحمت‌اله، و معمارزاده، محمدرضا (1399). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی مناطق شهری در برابر سوانح (موردمطالعه: جزیره کیش). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(2)، 278-259. https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.262070.938
سرتیپی‌پـور، محسـن (1389). ارزیـابی و تحلیـل مسـکن روستایی سیستان و بلوچستان و جهت‌گیری سیاست‌های آتی. جغرافیا (انجمن جغرافیایی ایران)، 8(27)، 95-135.https://www.sid.ir/paper/150421/fa
ضرابی، اصغر، عباسی، شایسته، و مشکینی، ابوالفضل (1399). ارزیابی توسعه پایدار شهری باتاکید بر رویکرد تاب‌آوری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد مطالعه: سکونتگاه‌های غیررسمی شهر سنندج). نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(74)، 133-119.
صادقی، حجت‌اله، سیف، یعقوب، صیدایی، اسکندر، و صالحی کاخکی، مریم (1394). بررسی و اولویت بندی آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی استان خوزستان در برابر مخاطرات طبیعی. جغرافیا و پایداری محیط، 5(4)، 107-87. https://ges.razi.ac.ir/article_495.html
صابری‌فر، رستم، و شکری، هومر (1398). پهنه‌بندی خطر سیل در بیرجند. آمایش سرزمین، 11(1)، 178-159.https://doi.org/10.22059/jtcp.2019.277972.669978
علیزاده، مهدی (1395). ارزیابی آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری کوهدشت با رویکرد پدافند غیرعامل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز. چاپ نشده. https://doi.org/10.22059/jtcp.2016.59145
عزیزی، محمدمهدی (1384). تحلیلی بر جایگاه و دگرگونی شاخص‌های مسکن شهری در ایران. نشریه هنرهای زیبا، 23(23)، 34-25. https://jfaup.ut.ac.ir
عنابستانی، علی اکبر (1395). برنامه ریزی مسکن روستایی در ایران. تهران: سیمای دانش. https://ketab.ir/book/4a75fb65-3718-4f45-918b-de018d537cd4
فریداحمدی‌نیا، لادن (1396). مطالعه تطبیقی تاب‌آوری در سطح محلات قدیم و جدید کلانشهر تبریز (موردمطالعه: محلات شتربان و ولیعصر). پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تبریز، چاپ نشده.
فاتح، محمد، داریوش، بابک (1388). معماری روستایی 1-2. تهران: علم و دانش. https://www.adinehbook.com/gp/product/6009092758
قاسمی، مریم، و قرائی، مسعود (1400). ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺗﺎﺏﺁﻭﺭﻯ ﻛﺎﻟﺒﺪﻯ ﻣﺴﺎﻛﻦ ﭘﻴﺮﺍﺷﻬﺮﻯ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﻃﺒﻴﻌﻰ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺭﺩﻯ :ﺷﻬﺮﻙ ﺑﺎﻫﻨﺮ ﻣﺸﻬﺪ). فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، 11(1)، 54-38. http://dpmk.ir/article-1-382-fa.html
متکی، زهیر، و موقر، فاطمه (1397). چارچوب نظری برای تاب‌آوری مکانی در مواجهه با سانحه، نمونه موردی: سیل 1366 تجریش. دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران، 8(16)، 75-61.https://www.joem.ir/article_38965_620d4848b0e4757f6947b66c3923f67e.pdf
محمدی سرین‌دیزج، مهدی، و نژادروشتی، محسن (1394). ارزیابی میزان تاب‌آوری کالبدی شهری در برابر مخاطره زلزله مورد مطالعه: شهر زنجان. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(1)، 114- 103.http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-2547-fa.html
میرزاعلی، محمد، نظری، عبدالحمید، و اونق، مجید (1397). سنجش ابعاد کالبدی تاب‌آوری جوامع روستایی در مواجهه با سیل (مطالعه موردی: حوضه آبخیز گرگان رود). نشریه علمی_ پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 3(7)، 133_111. https://doi.org/10.30473/psp.2018.5262
مودودی ارخودی، مهدی، برومند، ریحانه، و اکبری، ابراهیم (1398). تبیین تاب‌آوری مناطق روستایی در برابر مخاطرات طبیعی با تآکید بر سیلاب. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 9(23)، 151-172. https://doi.org/10.22111/jneh.2019.30067.1525
مطیعی‌لنگرودی، سیدحسن، قدیری‌معصوم، مجتبی، اسکندری‌چوبقلو، حافظ، طورانی، علی، و خسرویمهر، حمیده (1394). بررسی نقش مدیریت مشارکتی در کاهش آثار سیل (مطالعه موردی: روستاهای حوضه رودخانه زنگمار ماکو). جغرافیا و برنامه ریزی، 19(51)، 339-311.https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_3451.html
آب منطقه ای استان خراسان رضوی (1398)، دفتر کنترل سیلاب و آبخیزداری سازمان جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری کشور.
ویسی، فرزاد، صدیق‌قربانی، محمد، و اسدی، سیوان (1396). بررسی اثرات اجرای طرح‌هادی بر تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان). مسکن و محیط روستا، 37(164)، 26-13. http://jhre.ir/article-1-1507-fa.html
Anwana, E. O & Owojori, O. M. (2023). Analysis of Flooding Vulnerability in Informal Settlements Literature: Mapping and Research Agenda. Social Sciences, 12(1), 40. https://doi.org/10.3390/socsci12010040
Lawal, D. U., Matori, A. N., Hashim, A. M., Chandio, I. A., Sabri, S., Balogun, A. L. & Abba, H. A. (2011). Geographic information system and remote sensing applications in flood hazards management: A review. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 3(9), 933-947. https://www.researchgate.net/publication/279472541_Geographic_Information_System_and_Remote_Sensing_Applications_in_Flood_Hazards_Management_A_Review
Chong, N. O., Kamarudin, K. H., & Abd Wahid, S. N. (2018). Framework considerations for community resilient towards disaster in Malaysia. Procedia engineering, 212, 165-172. https://doi.org/10.1016/j.proeng.2018.01.022
Oo, B. L., Sunindijo, R. & Lestari, F. (2018). Users’ long-term satisfaction with post-disaster permanent housing programs: a conceptual model. International Journal of Innovation, Management and Technology, 9(1), 28-32. http://www.ijimt.org/vol9/782-MP1011.pdf
Rose, A.(2007). Economic Resilience to natural and man_ made disasters: multidisciplinary origins and contextualdimensions. Environmental Hazards, 7(4), 98- 383. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1016/j.envhaz.2007.10.001
Sen, M. K., Dutta, S. & Kabir, G. (2021). Development of flood resilience framework for housing infrastructure system: Integration of best-worst method with evidence theory. Journal of Cleaner Production, 290, 125197. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.125197
Sen, M. K., Dutta, S. & Kabir, G. (2022). Modelling and quantification of time-varying flood resilience for housing infrastructure using dynamic Bayesian Network. Journal of Cleaner Production, 361, 132266. http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2022.132266 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 543 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 298 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب