پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 317 |
| تعداد مقالات | 3,337 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,610,562 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,630,680 |
بازتاب نمودهای اسطورهای درخت ویسپوبیش در پندار مولوی از خرد | ||
| پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی | ||
| مقاله 8، دوره 1، شماره 2، بهمن 1401، صفحه 133-148 اصل مقاله (463.78 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jcrl.2023.5883.1038 | ||
| نویسنده | ||
| سعید شهرویی* | ||
| دکتری زبان و ادبیات فارسی | ||
| چکیده | ||
| در این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی و با سنجش همانندی‌های داستان گسیل کردن پادشاه، فرستاده‌ای را به هند برای یافتن درختی که دورکنندۀ مرگ و پیری است با درخت ویسپوبیش یا همه‌تخمه و خویشکاری‌های سیمرغ در حماسۀ ملی، نشانه‌هایی از پیوند پندار و اندیشۀ مولوی با بنیان‌های اندیشگانی اسطورهای، فرادید نهاده شده است. آنچه از این بررسی به دست آمد بدین گونه است که اگرچه داستان فرستادن کسی به هندوستان برای یافتن گیاه یا درختی ویژه و درمان‌بخش، پیش از مثنوی در آثار دیگری بویژه شاهنامه و کلیله و دمنه بازگو شده، ویژگی‌هایی که مولوی برای درخت درمانگر و چیستی و توانایی‌های خرد بازگو می‌کند، یادآور داستان و شخصیت سیمرغ است که بر فراز درخت ویسپوبیش در دریای فراخکرد جای دارد. همچنان که درخت همه‌تخمه در اسطوره، درمانگر دردها و دور کنندۀ مرگ است، درختی که در سخن مولوی از آن سخن می‌رود، دورکنندۀ ناآگاهی و نادانی ـ دیگر نمودهای مرگ ـ است. اگر فرستادۀ پادشاه برای یافتن درخت، به هندوستان رهسپار می‌شود، درخت اسطورهای نیز در هندوستان است. دریای محیط در سخن مولوی بازتابی از دریای فراخکرد اسطورهای می‌تواند بود و افزون بر این، مولوی در سخن عرفانی خود، برخی ویژگی‌های سیمرغ اسطورهای همچون «دانایی» و «توانایی در بلندپروازی» را به جبرییل ـ چونان نمایندۀ دانایی و عقل فعال که پر دارد و بلند پرواز است ـ نیز داده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| مولوی؛ خرد؛ درخت ویسپوبیش؛ درخت دانش؛ سیمرغ؛ اسطوره؛ عرفان | ||
| مراجع | ||
|
الیاده، میرچا (1392). چشم اندازهای اسطوره، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: توس.
الیاده، میرچا (1375) اسطوره، رویا، راز، ترجمۀ رویا منجم، تهرلن: فکر روز.
امین، حسن (1383). «مولوی و اصالت عرفان ایرانیاش»، ماهنامۀ حافظ، شمارۀ 10، صص 17 ـ 25.
اوستا (1399). گزارش و پژوهش: جلیل دوستخواه، جلد نخست، تهران: مروارید.
ایاز، حمید؛ موسوی سیرجانی، سهیلا (1397). «مفاهیم تمثیلی و نمادین مار در آثار حماسی، غنایی و عرفانی با
تکیه بر شاهنامۀ فردوسی، خمسۀ نظامی و مثنوی مولوی»، تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شمارۀ
35، صص 52 ـ 72.
بهنامفر، محمد (1387). وحی دل مولانا، مشهد: آستان قدس رضوی، شرکت بهنشر.
پریزاد، حسین؛ صهبا، فروغ (1395). «بازتاب اندیشۀ اسطورهای جادو در غزلیات مولوی»، کهننامۀ ادب پارسی،
سال 7، شمارۀ 1، صص 1 ـ 24.
رستگارفسایی، منصور (1383). پیکرگردانی در اساطیر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
زرفتن، کوروش؛ صادقزاده، محمود (1399). «جلوههای فروغمند مزدیسنایی و بازتاب آن در مثنوی مولوی»،
تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، شمارۀ 44، صص 41 ـ 66.
زمانی، کریم (1387). شرح جامع مثنوی معنوی (دفتر دوم)، تهران: اطلاعات.
سجادی، ضیاءالدین (1353). «فرهنگ و تمدن ایران در مثنوی» یغما، شمارۀ 308، صص 113 ـ 118.
سرکاراتی، بهمن (1385). سایههای شکار شده، چاپ دوم، تهران: طهوری.
شریعت کاشانی، علی (1381). «چهرههای اسطورهای و بنمایههای باستانی در شعر مولوی»، مطالعات ملی،
شمارۀ 13، صص 9ـ 48.
صهبا، فروغ؛ پریزاد، حسین (1394). «کارکردهای تعلیمی اسطوره در مثنوی مولوی»، پژوهشنامۀ ادبیات تعلیمی،
شمارۀ 28، صص 33 ـ 54.
علیزاده بیگدیلو، منصور؛ اسدالهی، خدابخش؛ رنجبر، ابراهیم؛ ظهیریناو، بیژن (1399). «بررسی تصاویر مار، اژدها
و متعلقات آنها در غزلهای مولوی»، متنپژوهی ادبی، شمارۀ 83، صص 101 ـ 135.
فردوسی، ابوالقاسم (1387). شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
فرنبغ دادگی (1385). بندهش، گزارنده: مهرداد بهار، تهران: توس.
قبادیانی، ناصر خسرو (1357). دیوان اشعار، به کوشش مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: امیرکبیر و طهوری.
مختاری، محمد (1369). اسطورۀ زال. چاپ اول. تهران: نشر آگه.
منشی، ابوالمعالی نصرالله (1386). کلیله و دمنه، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلالالدین (1336). مثنوی، تصحیح نیکلسون، تهران: امیرکبیر.
واثق عباسی، عبدالله؛ فولادی، یعقوب (1396). «دگردیسی اسطورۀ آفرینش مهری در عرفان ایرانی ـ اسلامی با
تکیه بر اشعار مولوی»، ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، شمارۀ 47، صص 343 ـ 362.
واحددوست، مهوش (1399). نهادینههای اساطیری در شاهنامۀ فردوسی، تهران: سروش.
وحیدی، حسین (1360). همستاری (دیالکتیک) در گاتها و مثنوی مولوی، تهران: اشا.
همایی، جلالالدین (1366). مولوینامه، جلد نخست، تهران: هما.
یونگ، کارل گوستاو (1382). انسان امروزی در جستجوی روح خویش، ترجمۀ فریدون فرامرزی و لیلا فرامرزی،
مشهد: آستان قدس رضوی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 520 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 370 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب