
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,769 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,293 |
نقد کهن الگویی عناصر کیهانی در مصور سازی فالنامه دوره صفوی مرتبط با سرنوشت انسان | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 9، شماره 24، بهمن 1401، صفحه 29-42 اصل مقاله (869.89 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.5481.1629 | ||
نویسندگان | ||
پریسا آروند* 1؛ مرضیه بابایی چهارده2 | ||
1گروه نقاشی، دانشکده هنرومعماری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران | ||
2گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان، شهر رشت، استان گیلان، ایران | ||
چکیده | ||
از دیرباز، حرکت اجرام آسمانی و آنچه که در آسمان اتفاق میافتاد برای آدمی حیرتآور و سوال برانگیز بود و ذهن جستجوگر او همواره در پی پاسخی روشن برای کشف ارتباط بین سرنوشت خود با رخدادهای آسمان بوده است، تا آنجاکه وقایع مهم تاریخی خود را با رخدادهای آسمان مرتبط دانسته است. توجه به این موضوع در اغلب ادیان و اسطورههای ثبت شده بشر نیز دیده میشود و همین ارتباط در تاریخ بعد از اسلام سبب به وجود آمدن یکی از زمینههای مهم فعالیتهای علمی مسلمانان شد و کتابهای بسیاری در زمینه نجوم به نگارش درآمد. نقش عناصر کیهانی در آثاری هنری از جمله نگارگری یادآور اهمیت توجه به تغییرات اجرام آسمانی است که انسان باور به تاثیر و نقش آنها در سرنوشت خود داشته است. تحقیق حاضر در جستجوی پاسخ به پرسشهایی است که ارتباط بین سرنوشت انسان و تغییرات آسمان را با معنایی جدید روشن سازد. بنابراین با بررسی چند نگاره از فالنامه فارسی توپکاپی به دنبال دلایل اعتقاد به ارتباط بین سرنوشت انسان و تغییرات و وقایع آسمان است و به این سوال پاسخ میدهد که مفاهیم و معنای نقوش کیهانی بهکار رفته در این نگارهها چه بوده است و چه عواملی در پیدایش و تولد عناصر کیهانی و باور به تاثیرشان بر سرنوشت انسان نقش داشته است. هدف از انجام این پژوهش بررسی عناصر نجومی و کشف علت باور پیدایش آنها در ارتباط با سرنوشت انسان است که در مسیر رسیدن به این هدف نظریه های فلاسفه با رویکرد کهنالگویی مورد استفاده قرار گرفته است. روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی میباشد و روش گردآوری مطالب اسنادی و کتابخانهای از طریق فیشبرداری و تصویرخوانی است. همچنین دادهها از روش تجزیه و تحلیل کیفی بررسی شده است. با توجه به نتایج تحقیق میتوان به این باور دست یافت که عناصر شکل گرفته کیهانی بر اساس مفهوم و تاثیرات مشهود و مشخص در سرنوشت نسلهای بشر پدیدار شدهاند و به واسطه اهمیت و تکرار آن در طول قرنهای متمادی، نسل به نسل توسط ناخودآگاه جمعی به ارث رسیدهاند و در نهایت به دست هنرمندان برای انتقال مفهومی مطابق با کهنالگوی تاثیرگذار در سرنوشت انسانها بازآفرینی شده و به صورت نگارهها درآمده است. شناسایی و تحلیل رموز و عناصر بکار گرفته شده در نگارههای تحقیق حاضر شاهدان زنده این نظریه میباشند. | ||
کلیدواژهها | ||
نقد کهنالگویی؛ عناصر کیهانی؛ فالنامه صفوی؛ سرنوشت انسان | ||
مراجع | ||
اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (1397). « تحلیل مضامین بصری فالنامههای مصور عصر صفوی بر مبنای کاربرد در امر پیشگویی (مطالعه موردی: نگارههای نسخه فالنامه فارسی موزه توپقاپیسرای)». فصلنامه علمی نگره. شماره 39، 37-19.
اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (1397). «راهکارهای بصری در مصورسازی و مشروعیتبخشی به احکام نجوم در فالنامههای مصور دوره صفویه». دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر. شماره 15، 54-39.
اقتداری، احمد. (1354). دیار شهریاران: آثار و بناهای تاریخی خوزستان. جلد اول. تهران: انجمن آثار ملی.
الیاده، میرچا. (1399). رساله در تاریخ ادیان. مترجم: جلال ستاری. تهران: سروش.
انوشه، حسن. (1376). فرهنگنامه ادبی پارسی. تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بختورتاش، نصرتالله. (1380). نشان رازآمیز (گردونه خورشید یا گردونه مهر). تهران: فروهر.
بولن، جین شینودا. (1399). نمادهای اسطورهای روانشناسی مردان. مترجم: مینو پرنیانی. تهران: آشیان.
بیلسکر، ریچارد. (1384). اندیشه یونگ. مترجم: حسین پاینده. تهران: طرح نو.
ثابتکار، مژگان. (1390). تحلیل و بررسی تصاویر صور فلکی در نگارههای ایرانی. پایاننامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای تجسمی.
خزایی، محمد. (1381). «نقش شیر در هنر اسلامی». هنر های زیباـ هنرهای تجسمی. شماره 17، 57ـ45.
دادور، ابوالقاسم؛ منصوری، الهام. (1385). درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. تهران: کلهر.
دورانت، ویل. (1370). تاریخ تمدن. جلد اول. مترجم: احمد آراممقدم. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
رضازاده، طاهر. (1397). شمایلنگاری صور نجومی در آثار هنر اسلامی. تهران: فرهنگستان هنر.
صوفی رازی، عبدالرحمان. (1398). صورالکواکب. مترجم: خواجه نصیرالدین طوسی. تهران: ققنوس.
شمیسا، سیروس. (1397). نقد ادبی. تهران: میترا.
عاشوری، الهام. (1390). بررسی نگارههای نجومی در کتب خطی ایران، پس از اسلام (قرن 7 تا 14). پایاننامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای تجسمی.
فدایی، فربد. (1381). یونگ و روانشناسی تحلیلی او. تهران: دانژه.
گلسرخی، ایرج. (1377). تاریخ جادوگری. تهران: مهارت.
ماهیار، عباس. (1382). ثری تا ثریا. تهران: جام گل.
مختاریان، بهار؛ صرامی، عارفه. (1395). «بازنمود زحل و باورهای مربوط به آن در نگارهها». چیدمان. شماره 14، 68ـ54.
مصفی، ابوالفصل. (1357). فرهنگ اصطلاحات نجومی. تبریز: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
نوراللهی زرندی، مهسا؛ حسینآبادی، زهرا. (1399). بررسی پنج نگاره از شـاهنامه ایلخانی بر اساس چهارچوب نظریه کهنالگویی کارل گوستاو یونگ. مبانی نظری هنرهای تجسمی. شماره 10، 29-16.
وکیلی، شروین. (1390). اسطورهشناسی آسمان شب. تهران: شورآفرین.
هال، جیمز. (1397). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. مترجم: رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
یونگ، کارل گوستاو. (1386). اصول نظری و شیوه روانشناسی تحلیلی یونگ. مترجم: فرزین رضایی. تهران: ارجمند.
ـــــــــــــــــــ. (1400). ناخودآگاه جمعی و کهنالگو. مترجم: محمدباقر محمداسماعیلپور و فرناز گنجی. تهران: دیبا.
Tarnas, Richard (2009). The Planets. Archai, The journal of Archetypal cosmology, Vol. 1, pp. 36-49.
اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (1397). « تحلیل مضامین بصری فالنامههای مصور عصر صفوی بر مبنای کاربرد در امر پیشگویی (مطالعه موردی: نگارههای نسخه فالنامه فارسی موزه توپقاپیسرای)». فصلنامه علمی نگره. شماره 39، 37-19.
اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (1397). «راهکارهای بصری در مصورسازی و مشروعیتبخشی به احکام نجوم در فالنامههای مصور دوره صفویه». دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر. شماره 15، 54-39.
اقتداری، احمد. (1354). دیار شهریاران: آثار و بناهای تاریخی خوزستان. جلد اول. تهران: انجمن آثار ملی.
الیاده، میرچا. (1399). رساله در تاریخ ادیان. مترجم: جلال ستاری. تهران: سروش.
انوشه، حسن. (1376). فرهنگنامه ادبی پارسی. تهران: فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بختورتاش، نصرتالله. (1380). نشان رازآمیز (گردونه خورشید یا گردونه مهر). تهران: فروهر.
بولن، جین شینودا. (1399). نمادهای اسطورهای روانشناسی مردان. مترجم: مینو پرنیانی. تهران: آشیان.
بیلسکر، ریچارد. (1384). اندیشه یونگ. مترجم: حسین پاینده. تهران: طرح نو.
ثابتکار، مژگان. (1390). تحلیل و بررسی تصاویر صور فلکی در نگارههای ایرانی. پایاننامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای تجسمی.
خزایی، محمد. (1381). «نقش شیر در هنر اسلامی». هنر های زیباـ هنرهای تجسمی. شماره 17، 57ـ45.
دادور، ابوالقاسم؛ منصوری، الهام. (1385). درآمدی بر اسطورهها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان. تهران: کلهر.
دورانت، ویل. (1370). تاریخ تمدن. جلد اول. مترجم: احمد آراممقدم. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
رضازاده، طاهر. (1397). شمایلنگاری صور نجومی در آثار هنر اسلامی. تهران: فرهنگستان هنر.
صوفی رازی، عبدالرحمان. (1398). صورالکواکب. مترجم: خواجه نصیرالدین طوسی. تهران: ققنوس.
شمیسا، سیروس. (1397). نقد ادبی. تهران: میترا.
عاشوری، الهام. (1390). بررسی نگارههای نجومی در کتب خطی ایران، پس از اسلام (قرن 7 تا 14). پایاننامه منتشر نشده کارشناسی ارشد. دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای تجسمی.
فدایی، فربد. (1381). یونگ و روانشناسی تحلیلی او. تهران: دانژه.
گلسرخی، ایرج. (1377). تاریخ جادوگری. تهران: مهارت.
ماهیار، عباس. (1382). ثری تا ثریا. تهران: جام گل.
مختاریان، بهار؛ صرامی، عارفه. (1395). «بازنمود زحل و باورهای مربوط به آن در نگارهها». چیدمان. شماره 14، 68ـ54.
مصفی، ابوالفصل. (1357). فرهنگ اصطلاحات نجومی. تبریز: مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
نوراللهی زرندی، مهسا؛ حسینآبادی، زهرا. (1399). بررسی پنج نگاره از شـاهنامه ایلخانی بر اساس چهارچوب نظریه کهنالگویی کارل گوستاو یونگ. مبانی نظری هنرهای تجسمی. شماره 10، 29-16.
وکیلی، شروین. (1390). اسطورهشناسی آسمان شب. تهران: شورآفرین.
هال، جیمز. (1397). فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب. مترجم: رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
یونگ، کارل گوستاو. (1386). اصول نظری و شیوه روانشناسی تحلیلی یونگ. مترجم: فرزین رضایی. تهران: ارجمند.
ـــــــــــــــــــ. (1400). ناخودآگاه جمعی و کهنالگو. مترجم: محمدباقر محمداسماعیلپور و فرناز گنجی. تهران: دیبا.
Tarnas, Richard (2009). The Planets. Archai, The journal of Archetypal cosmology, Vol. 1, pp. 36-49.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 469 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 529 |