
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,809 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,299 |
تحلیل فنی و بصری دیوار نگارههای گل و مرغ در خانه قوام و زینتالملک شیراز | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 9، شماره 24، بهمن 1401، صفحه 161-178 اصل مقاله (1.19 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.5394.1620 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا شیخی* 1؛ امیرحسین عباسی شوکت آباد2 | ||
1دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی | ||
2گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
نقش گل و مرغ یکی از رایجترین تزئینات در دوره قاجار و پس از آن است. نقاشیهای گل و مرغ بهکاررفته در خانههای تاریخی شیراز از نمونههای ارزشمند نقاشی ایرانی به شمار میآید. هدف پژوهش بررسی نقوش گل و مرغ بهکاررفته در دوخانه نارنجستان قوام و زینتالملک است. ازاینرو نقوش گل و مرغ بکار رفته در نارنجستان قوام و زینتالملک از منظر بصری و فنی چه ویژگیهایی دارد؟و عوامل مؤثر بر آنها چه بوده است؟ نتایج حاصل نشان میدهد، افتراق نقوش حاکی از کاربری متفاوت این دو بناست. نارنجستان قوام بهعنوان دارالحکومه فارس، با نقوش پرکارتری از لحاظ نقش، رنگ، ترکیببندی و ریتم در راستای اعتبار بخشیدن به قدرت خویش است و در خانه زینتالملک که محل زندگی خانواده قوام بوده، باظرافت نقوش در کنار تصویر زن و استفاده بیشتر از رنگهای گرم، فضای صمیمی حاکم است. نقوش، تحتتأثیر ایران باستان و اسلامی، هنر شرق بهویژه هند و هنر اروپایی، است. همچنین موقعیت جغرافیایی شیراز، شهرت به شهر گلوبلبل و کاخ شاهی در شکلگیری نقوش تأثیر گذاشته است. سایهپردازی، رعایت بعدنمایی، تنوع رنگ و طرح در تمامی فضاها دیده میشود. نقوش به شش دسته مرغ، گل و مرغ، دستهگل، گلدان، گل و اسلیمی، دستهگل و منظره قابل تقسیم است. این نقوش بهوسیله رنگ روغن، اکسیدهای فلزی، معرق و چوب بر روی بستری از جنس چوب، سنگ، کاشی و آیینه کار شدهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
گل و مرغ؛ شیراز؛ قاجار؛ قوامالسلطنه؛ زینت الملک | ||
مراجع | ||
آژند، یعقوب. (1385). «دیوارنگاری در دوره قاجار». هنرهای تجسمی، شماره 25، 41ـ34.
آغداشلو، آیدین. (1376). آقالطفعلی صورتگر شیرازی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
اسکارچیا، جیان روبرتو. (1376). هنر صفوی، زند، قاجار. مترجم: یعقوب آژند، تهران: مولی.
اسکیرس، ج. م. (1386). هنر دوره قاجار از کتاب هنر و ادب ایران. مترجم: یعقوب آژند، تهران: مولی.
اسلامی، سیدمهدی. (1398). «بررسی مفهومی نقشبرجستههای گل و گلدان و گلومرغ در دوره قاجار». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و رسانه، دانشگاه پیامنور، مرکز تهران شرق.
1399). «بازشناسی تزئینات جامههای فتح دوران صفوی و قاجار محفوظ در موزههای ایران». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر تهران.
افسر، کرامتالله. (1353). تاریخ بافت قدیمی شیراز. تهران: انجمن آثار ملی.
امداد، حسن. (1378). فارس در عصر قاجار. شیراز: مؤسسه فرهنگی و پژوهش دانشنامه فارس (نوید شیراز).
اوجـی، نرگـس. (1374)، «بررسـی تزئینـات معمـاری قدیمی شـیراز با تأکید بر اندرونی خانه زینتالملک و نارنجسـتان قـوام». جلوه هنر، شـماره 4، 64ـ60.
اودانل، ترنس. (1361). نارنجستان قوام. شیراز: دانشگاه پهلوی شیراز.
ایگلتون، تری. (1380). پیشدر آمدی بر نظریه ادبی. مترجم: عباس مخبر، تهران: مرکز .
ژان. (1378). نقد ادبی در قرن بیستم. مترجم: مهشید نونهالی، چاپ دوم، تهران: نیلوفر.
بیکر، پاتریشیا. (1385). منسوجات اسلامی. مترجم: مهناز شایستهفر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
ـــــــــــــ. (1384). «زایش سنت و نمایش تجدد». حرفه هنرمند، شماره 13، 119ـ114.
پاکتچی، احمد و سرفراز، حسین و کوثری، مسعود و آشنا، حسام الدین. (1396). « واکاوی نظریه فرهنگی«سپهر نشانه ای» یوری لوتمان و کاربست آن در زمینه تحلیل مناسبات میان دین و سینما»، راهبرد فرهنگ، شماره39، 95-73
پنجهباشی، الهه؛ فرهد، فرنیا. (١٣٩٦). «خورشید و فرشته، نمادی از زن در کاشیهای کاخ گلستان». زن در فرهنگ و هنر، شماره 4، 528ـ511.
پوپ، آرتور. (1380). آشنایی با مینیاتورهای ایران. مترجم: حسن نصر، تهران: بهار.
حاتم، جمشید. (1378). «نگاهی به نقاشی قاجار». نقشمایه، شماره 2، 36ـ29.
حسینیمطلق، ملیحه. (1388). «پژوهشی پیرامون رایجترین شیوههای نقاشی در عهد قاجار». کتاب ماه هنر، شماره 138، 61ـ54.
دانشپژوه، منوچهر. (1377). شیراز: نگینی درخشان در فرهنگ و تمدن ایرانزمین. تهران: هیرمند.
سعیدیان، عبدالحسین. (١٣٧٢). سرزمین مردم ایران. تهران: علم و زندگی.
سودآور دیبا، لیلا؛ بختیاری، فریبا؛ افهمی، رضا. (1390). «گلومرغ». کتاب ماه و هنر، شماره 160، 57ـ46.
شفاهی، نجمه. (1391). «بررسی نقاشیهای نارنجستان قوام و خانه زینتالملک». پایاننامه کارشناسی ارشد، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.
شهدادی، جهانگیر) .1384). گلومرغ (دریچهای بر زیباشناسی ایرانی). تهران: خورشید.
صفامنش، کامران. (1389). دوازدهمین دوسالانه جهانی معماری ونیز. تهران: مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر.
صفایی، آذر. (1394). «بررسی تزئینات نقاشی در سقفهای چوبی خانههای شیراز در دوره قاجار». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر، دانشگاه شیراز.
عابدیان جلودار، زینب؛ شیخی، علیرضا. (1400). «مطالعة نقوش تزئینیـ آجری بناهای قاجار و پهلوی تهران». پژوهشهای باستانشناسی ایران، شماره 31، 379ـ355.
عبدی، اللهیار. (1391). «گلها و پرندگان در نقاشیهای مکتب گورکانی». پردیس هنر اصفهان علیمحمدی اردکانی، جواد. (1392).
کمپفر، انگلبرت. (1363). سفرنامه کمپفر، مترجم: کیکاووس جهانداری، تهران: خوارزمی
کنبای، شیلا. (1381). نگارگری ایرانی. مترجم: مهناز شایستهفر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
گودرزی، مرتضی. (1384). تاریخ نقاشی ایران از آغاز تا عصر حاضر. تهران: سمت.
مشبکی اصفهانی، علیرضا؛ مشبکی اصفهانی، محمدرضا. (1398). «مقایسه تطبیقی نظام حاکم بر معماری عمارتهای مسکونی دوران قاجار در تهران و شیراز با نگرش کالبدی». پژوهش در هنر و علوم تخصصی، شماره 3، 44ـ27.
معماریان، غلامحسین. (1375). آشنایی با معماری مسکونی ایران (گونهشناسی درونگرا). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
زارعی، هانی و شیروانی دشتک، سمیه. (1399). «ویژگیهای آیینهکاری خانههای دوره قاجار شهر شیراز (از منظر فنون اجرایی و نوع تزئینات)». پژوهش های باستان شناسی ایران، شماره29، 244-223.
زارع، فاطمه. (1394). «بررسی و تحلیل دو بنای قوام و زینتالملک شیراز». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
پاکتچی، احمد و سرفراز، حسین و کوثری، مسعود و آشنا، حسام الدین. (1396). «واکاوی نظریه فرهنگی«سپهر نشانه ای» یوری لوتمان و کاربست آن در زمینه تحلیل مناسبات میان دین و سینما»، راهبرد فرهنگ، شماره39، 95-73.
آژند، یعقوب. (1385). «دیوارنگاری در دوره قاجار». هنرهای تجسمی، شماره 25، 41ـ34.
حسینیمطلق، ملیحه. (1388). «پژوهشی پیرامون رایجترین شیوههای نقاشی در عهد قاجار». کتاب ماه هنر، شماره 138، 61ـ54.
سعیدیان، عبدالحسین. (١٣٧٢). سرزمین مردم ایران. تهران: علم و زندگی.
عبدی، اللهیار. (1391). «گلها و پرندگان در نقاشیهای مکتب گورکانی». پردیس هنر اصفهان.
مشبکی اصفهانی، علیرضا؛ مشبکی اصفهانی، محمدرضا. (1398). «مقایسه تطبیقی نظام حاکم بر معماری عمارتهای مسکونی دوران قاجار در تهران و شیراز با نگرش کالبدی». پژوهش در هنر و علوم تخصصی، شماره 3، 44ـ27. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 908 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 500 |