
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 314 |
تعداد مقالات | 3,321 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,546,485 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,591,214 |
کارکرد ایدئولوژیک نگاره های خاوران نامۀ مکتب شیراز با تکیه بر نظریۀ ایدئولوژی لویی آلتوسر | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 9، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 165-179 اصل مقاله (1.07 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.5350.1614 | ||
نویسندگان | ||
عبداله میرزایی1؛ نسیمه ریکی* 2 | ||
1دانشیار دانشکده فرش، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
2دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر- دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
چکیده | ||
خاوران نامه ابن حسام یکی از آثار شاخص مصور قرن نهم ه.ق مکتب ترکمانان شیراز است. این کتاب حماسی و دینی، مزین به نگارههای متنوعی از شرح دلاوری های حضرت علی(ع) است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه کارکرد ایدئولوژیک نگارههای خاوران نامه است. با توجه به تساهل مذهبی حکومت در مواجه با گرایشهای شیعی جامعه ایران مساله اصلی پژوهش شناسایی چگونگی مواجه و بهره برداری سیاسی و ایدئولوژیکی حاکمان ترکمان از موضوعات مصور این کتاب است. از این رو سوالات پژوهش عبارتند از: 1- سازوکارهای ایدئولوژیکی نگارههای خاوران نامه کدامند؟ 2-ایدئولوژی مستتر در نگارههای خاوراننامه چگونه توانسته است در خدمت اهداف حکومت باشد؟ چهارچوب نظری و تحلیلی پژوهش را نظریه ایدئولوژی لویی آلتوسر تشکیل داده است. تحلیل یافته ها به شیوه کیفی و به صورت توصیفی-تحلیلی، با استفاده از منابع کتابخانهای به انجام رسیده است. انتخاب نگارهها جهت تحلیل به صورت هدفمند و مبتنی رویکرد نظری پژوهش بوده است. نتایج نشان دادند نگارههای خاوران نامه در بازتولید ایدئولوژی غالب یعنی ظل الله بودن پادشاه و تبدیل افراد به سوژههای ایدئولوژیک موثر بودند، به طوری که این سوژه ها ناخودآگاه در خدمت ایدئولوژی حاکمان بوده و مطابق با نظریه آلتوسر به بازتولید آن کمک کردهاند. | ||
کلیدواژهها | ||
ایدئولوژیک؛ نگارگری؛ خاوران نامه؛ مکتب شیراز؛ آلتوسر | ||
مراجع | ||
آلتوسر، لویی. (1388). ایدئولوژی و سازوبرگهای ایدئولوژیک دولت. مترجم: روزبه صدر آرا، تهران: چشمه.
ابوالحمد، عبدالحمید. (1365). مبانی سیاست. جلد اول، تهران: توس.
احمدی، مانا؛ عزیزی یوسفکند، علیرضا؛ مسرور، شیلان. (1398). «بررسی نگارگری مکتب شیراز با تأکید بر کتاب خاوراننامه». پژوهش در هنر و علوم تخصصی، شماره 3، 72ـ63.
العزاوی، عباس. (1369). تاریخ العراق بین الاحتلالین. قم: الشریف الرضی.
انوری، سعید. (1381). مقدمه کتاب خاوراننامه ابن حسام خوسفی بیرجندی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بهمنی، احمد. (1389). «تجزیهوتحلیل دوازده نگاره از خاوراننامه ابنحسام». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر.
پاکباز، روئین. (1380). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
جوزانی، اعظم. (1390). «کسب مشروعیت سیاسی در رویکردهای مذهبی حکومت ترکمانان قراقویونلوها و آققویونلوها و ریشههای آن». پایاننامه کارشناسی ارشد،دانشکده ادبیات، زبان های خارجی و تاریخ، دانشگاه الزهرا.
خلج امیرحسینی، مرتضی. (1387). رموز نهفته در نگارگری. تهران: کتاب آبان.
خنجی اصفهانی، فضلالله بن روزبهان. (1382). تاریخ عالمآرای امینی. تصحیح علیاکبر عشیق، تهران: میراث مکتوب.
خوسفی بیرجندی، ابن حسام. (1381). خاوراننامه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دانشور، فائزه. (1395). «بازخوانی رابطه حقوق و ایدئولوژی در پرتو مطالعات میانرشتهای». فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دوره هشتم، شماره 4، 26ـ1.
روزنتال، اروین آی. جی. (1387). اندیشههای سیاسی اسلام در سدههای میانه. مترجم: علی اردستانی، تهران: قدس.
سپندیفرد، سحرناز. (1390). «بررسی و تجزیهوتحلیل نگارههای تخیلی و عجایب در خاوراننامه». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر.
سیاهوش دستجردی، عطرت. (1391). «تحلیل صوری شمایل امامعلی (ع) در نگارههای برخی کتب مصور سده 9 تا 11 هـ. ق. (با تأکید بر خاوراننامه موزه هنرهای تزیینی تهران)». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان.
شایستهفر، مهناز؛ تاجی، کیانی. (1384). «بررسی نمادهای نور و فرشته راهنما یا پیر فرزانه در فرهنگ ایران و نگارگری». مطالعات هنر اسلامی، شماره 2، 29ـ5.
شجاعیزند، علیرضا. (1376). مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین (بررسی جامعهشناختی مناسبات دین و دولت در ایران. تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
شریعت، زهرا؛ زینلی، لیلا. (1388). «جلوههای حماسی، ملی و مذهبی در نگارههای خاوراننامه مکتب شیراز». مطالعات هنر اسلامی، شماره 10، 58ـ43.
صالحی، میترا کلاته. (1393). «بررسی نسخه نگاره خاوراننامه محفوظ در موزه گلستان تهران در مکتب نگارگری شیراز». چیدمان، شماره 7، 75ـ70.
صداقت، فاطمه. (1385). «نسخه خطی خاوراننامه شاهکار نگارگری مذهبی ترکمنان». مطالعات هنر اسلامی (مؤسسه مطالعات هنر اسلامی)، شماره 4، 120ـ103.
عبدی، ناهید. (1391). درآمدی بر آیکونولوژی. تهران: سخن.
علیانسب، جیران. (1392). «تحلیل محتوای هنر ساسانی بر اساس مسئله قدرت در نظریه آلتوسر». مسکویه، شماره 27، 132ـ103.
غفاری، کیوان. (1394). «ایدئولوژی سینمای هالیوود از سال 2000 به بعد بر اساس نظریه آلتوسر». پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
فرتر، لوک. (1387). لوئی آلتوسر. مترجم: آریان امیراحمدی، تهران: مرکز.
فرهوشی، بهرام. (1364). جهانفروری بخشی از فرهنگ ایران کهن. تهران: کاریان.
فیرحی، داود. (1388). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام (دوره میانه). تهران: نشر نی.
کرمانی، محسن؛ دلاوری، ابوالفضل. (1395). «از ایدئولوژی تا گفتمان: سوژه قدرت و حقیقت». علوم اجتماعی، شماره 74، 146ـ109.
کنبای، شیلا. (1381). نقاشی ایرانی. مترجم: مهناز شایستهفر، تهران: مطالعات هنر اسلامی.
گرگینپاوه، نوید. (1397). «پراتیکِ فلسفه، سیاست و "نقد" ایدئولوژی نزد لویی آلتوسر». شناخت، شماره 1/78، 245ـ227.
مرادی، کامران. (1396). «نقد فرهنگی بر مبنای نظریه ایدئولوژی آلتوسر: بررسی نسبت ایدئولوژی و فرهنگ». در مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی، جلد دوم، 21-33.
مینورسکی، ولادیمیر. (1389). تاریخ تبریز. مترجم: عبدالعلی کارنگ، بهکوشش غلامرضا مجد، تبریز: آیدین.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 473 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 633 |