پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 325 |
| تعداد مقالات | 3,396 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,890,255 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,756,220 |
نمودهای بصری سیمای پیامبر اسلام (ص) در نسخه خطی جامع‌التواریخ رشیدی ایلخانان | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 9، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 180-194 اصل مقاله (2.7 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.5508.1635 | ||
| نویسندگان | ||
| ناهید جعفری دهکردی* 1؛ سیده مریم ایزدی دهکردی2؛ صفورا کریمی3 | ||
| 1دانشگاه هنر اصفهان | ||
| 2استادیاد گروه معارف دانشگاه هنر اصفهان. | ||
| 3کارشناس ارشد، رشته نقاشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شاخص‌ترین اثر دستنویس و مصور دوره ایلخانی کتاب جامع‌التواریخ رشیدالدین فضل‌الله همدانی وزیر غازان خان در رشیدیه تبریز است، که در عصر اولجایتو به اتمام رسید. این نسخه به زبان فارسی بوده و دربردارنده متونی درباره تاریخ، اساطیر، باورها و فرهنگ ترکی و مغولی، هندی و بودایی است. همچنین این کتاب موضوعاتی از تاریخ پیامبران از حضرت آدم تا پیامبر اسلام (ص)، تاریخ ایران تا پایان ساسانیان و سایر اقوام را شامل می‌شود. هدف از این پژوهش شناسایی نمودهای بصری از سیمای پیامبر اسلام (ص) در نسخه جامع‌التواریخ رشیدی است. سیمای پیامبر اسلام (ص) در نسخه جامع‌التواریخ رشیدی برپایه چه اصولی نقاشی شده است؟ سوالی است که در خلال پژوهش به آن پاسخ داده می‌شود. بر این اساس نگارندگان در و با روش توصیفی تحلیلی حاصل از مطالعات اسنادی 9 نمونه از نقاشی‌های دستنوس جامع‌التواریخ مصور محفوظ در کتابخانه ادینبورو و خلیلی را با موضوع زندگی پیامبر اکرم(ص) از نوزادی تا میان‌سالی را بررسی می‌نماید. یافته‌ها گویای این مهم است که هر چند سیمای پیامبر اکرم (ص) بر خلاف سایر شمایل مقدس مصور شده در ادوار بعدی هاله نور گرداگرد سر ندارند و قصد هنرمند نشان‌دادن دوره تاریخی این اشخاص بوده است؛ اما نقاشان توانسته‌اند؛ از نظر ترکیب‌بندی و سایر عناصر بصری به‌ویژه در چهره و پیکره؛ پیامبر را در مقامی والاتر از سایرین قرار دهند. در برخی موارد به خصوص در نوع پوشاک نگارگر برای مصورسازی به متون تاریخی توجه داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره ایلخانی؛ نمودهای بصری؛ جامع&lrm؛ التواریخ رشیدی؛ مکتب نقاشی تبریز1؛ حضرت محمد (ص) | ||
| مراجع | ||
|
منابع
قرآن کریم. (1384). مترجم: مجید پاینده، تهران: گوتنبرگ.
اوکویرک، استینسون و دیگران. (1390). مبانی هنر: نظریه و عمل. مترجم: محمدرضا یگانهدوست، تهران: سمت.
بزرگی، الههسادات؛ رهبرنیا، زهرا. (1394). «مطالعه تطبیقی و جامعه‌شناختی دو نگاره از کتاب جامع‌التواریخ رشیدی و ظفرنامه تیموری». هنرهای زیباـ هنرهای تجسمی، شماره 4، 25ـ15.
بیانی، خانبابا. (1317). «دیباچه‌ای بر ذیل جامع‌التواریخ». یادگار، شماره 9 و 10، 176ـ171.
پاکباز، رویین. (1392). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز. تهران: زرین و سیمین.
پوپ و دیگران. (1389). سیر و صور نقاشی ایران. مترجم: یعقوب آژند، تهران: مولی.
پهلوان، فهیمه. (1387). ارتباط تصویری از چشم‌انداز نشانه‌شناسی. تهران: دانشگاه هنر.
تجویدی، اکبر. (1386). نگاهی به هنر نقاشی ایران از آغاز تا سده دهم هجری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ترمذی، محمدبن عیسی. (1383). شمائل النبی. مترجم: محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی.
جنسن. چارلز. (1395). تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی. مترجم: بتی آواکیان، تهران: سمت.
حقیقت‌جو، لیلا و دیگران. (1400). «تجلی "دین الاهی" اکبرشاه بابری در مصورسازی متون تاریخی (مطالعه موردی: تطبیق جامع‌التواریخ نسخه کاخ گلستان و نسخه کتابخانه رامپور هند)». مبانی نظری هنرهای تجسمی، شماره 12، 29ـ16.
دزی، رابینهارت پیتران. (1389). فرهنگ البسه مسلمانان. مترجم: حسینعلی هروی، تهران: علمی و فرهنگی.
رسولی محلاتی، سیدهاشم. (۱۳96). خلاصه تاریخ اسلام: زندگانی امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا و امامحسن مجتبی علیهم السلام. جلد دوم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سعیدی‌زاده، محمدجواد؛ موسوی گیلانی، سیدرضی. (1393). «بررسی زمینه و علل بی‌رغبتی نگارگران مسلمان به شمایلنگاری پیامبر اسلام(ص) تا قبل از دوره ایلخانی». نگره، شماره 31، 45ـ37.
شایسته‌فر، مهناز و دیگران. (1390). «بررسی موضوعی شمایلنگاری پیامبر اسلام(ص) در نگارگری دوره ایلخانی و حضرت مسیح در نقاشی مذهبی بیزانس متأخر». مطالعات هنر اسلامی، دوره هفتم، شماره 14، 60ـ41.
شایسته‌فر، مهناز؛ عبدالکریمی، شهین. (1395). «عناصر بصری رویدادهای زندگی پیامبر اکرم (ص) در نگاره‌های جامع‌التواریخ رشیدی». مطالعات هنر اسلامی، شماره 25، 52ـ37.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن. (1382). فرهنگ نمادها. جلد سوم، مترجم: سودابه فضائلی، تهران: جیحون.
صداقت، فاطمه؛ خورشیدی، زهرا. (1388). «بررسی مضامین مذهبی در نسخ خطی جامع‌التواریخ». مطالعات هنر اسلامی، شماره 10، 97ـ77.
صدفی، مهرداد و دیگران. (1390). «تغییرات زاویه دید و همبستگی آن با دگرگونی‌های معنایی در هنرهای دیداری». هنرهای زیبا، شماره 46، 14ـ5.
عکاشه، ثروت. (1380). نگارگری اسلامی. مترجم: غلامرضا تهامی، تهران: حوزه هنری.
عمادزاده، حسین. (1379). تاریخ انبیاء از آدم تا خاتم و قصص قرآن،.تهران: اسلام.
فدوی، سیدمحمد. (1388). «از توکن تا نوشتار: احجام سفالین؛ بدوی‌ترین فرم نوشتار». هنرهای تجسمی، شماره 39، 24ـ15.
کربلایى تبریزى، حافظحسین. (1383). روضاتالجنان و جناتالجنان. جلد اول، تبریز: ستوده.
گری، بازل. (1392). نقاشی ایرانی. مترجم: عربعلی شروه، تهران: دنیای نو.
محمدحسن، زکی. (1388) هنر ایران در روزگار اسلامی، مترجم: محمدابراهیم اقلیدی، تهران: صدای معاصر.
مرتضوی، منوچهر. (1369). مسائل عصر ایلخانان. تهران: آگاه.
ورهرام، غلامرضا. (1371). منابع تاریخی ایران در دوره اسلامی. تهران: امیرکبیر.
Blair, Sheila S. (1995). A Compendium of Chronicles: Rashid Al - Din's Illustrated History of the World, New York: Nour Foundation in association with Azimuth Editions and Oxford University Press.
https://dolat.ir/detail/300723 Attrived: 07/07/2020
https://images.is.ed.ac.uk/luna/servlet/view/search;JSESSIONID=62b77aef-3161-4e6a-9d40-79dee0f47dfb?q=work_title=%22Jami%27%20al-Tawarikh%20 Attrived: 08/07/2020
https://www.khalilicollections.org/islamic-arts/ Attrived: 05/04/2019 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 651 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 861 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب