آمار

تعداد نشریات22
تعداد شماره‌ها317
تعداد مقالات3,337
تعداد مشاهده مقاله3,610,518
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,630,668
جلیلی جشن آبادی, صبا. (1401). معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی. , 1(1), 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
صبا جلیلی جشن آبادی. "معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی". , 1, 1, 1401, 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
جلیلی جشن آبادی, صبا. (1401). 'معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی', , 1(1), pp. 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
جلیلی جشن آبادی, صبا. معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی. , 1401; 1(1): 65-84. doi: 10.22077/jcrl.2022.4737.1013

معرفی و تحلیل حسینیه؛ منظومه‌ای آموزشی- آیینی از جوزای نطنزی

پژوهشنامۀ فرهنگ و ادبیات آیینی
مقاله 5، دوره 1، شماره 1، فروردین 1401، صفحه 65-84    اصل مقاله (936.38 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/jcrl.2022.4737.1013
نویسنده
صبا جلیلی جشن آبادی*
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
چکیده
آموزش اعتقادات مذهبی به فرزندان، یکی از نمونه‌های ادب آیینی است. این گونه آموزش، در ادوار تاریخی و در میان بیشتر ملل وجود دارد. حسینیه منظومه‌ای است از ابوتراب بن‌حسن حسینی، متخلّص به جوزای نطنزی شاعر شیعیِ پایان سدۀ سیزدهم هجری قمری. جوزا، این کتاب را برای فرزند هشت ساله‌اش حسین سرود و به همین دلیل، نام حسینیه بر آن نهاد. این اثر در قالب مثنوی، به وزن مفتعلن مفتعلن فاعلن و نزدیک به 1300 بیت است و تنها نسخۀ آن به شمارۀ 1531 در کتابخانۀ دانشکدۀ الهیات دانشگاه‌ فردوسی مشهد موجود است. این اثر، نمونه‌ای کم‌نظیر از منظومه‌های آموزشی-آیینیِ فرقۀ شیخیه در دورۀ قاجار است که تاکنون ناشناخته بوده‌ است و علاوه بر معرفی، نیازمند تحلیل است. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد که ابوتراب حسینی، با پیروی از سنّت فرزندنامه‌نویسی- همچون بنیان‌گذاران فرقۀ شیخیه، احمد احسایی و محمدکریم بن ابراهیم- و استفاده از شگردهای بلاغی همچون عنوان، نگسستن از مخاطب، تفاخر به اجداد دینی، بهره از حکایت، تمثیل، تشبیه و لحن‌های صمیمانه، پدرانه و منتقدانه، معارف حوزۀ خداشناسی، نبوّت، امام‌شناسی و شیعه‌شناسی و اصول اخلاقی را به فرزندش منتقل کرده است.
کلیدواژه‌ها
ادبیات آیینی؛ حسینیه؛ جوزای نطنزی
مراجع
  • قرآن کریم.
  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن. (1403 قمری). الذّریعه الی تصانیف الشّیعه. بیروت: دارالأضواء.
  • اکرمی، میرجلیل و خاکپور، محمد. (1391). «نقد و بررسی شعر آیینی پیش از انقلاب اسلامی». پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا). ش19. صص 34- 56.
  • امام‌علی (ع). (1380). نهج‌البلاغه. ترجمۀ سید جعفر شهیدی. تهران: علمی و فرهنگی.
  • جوزای نطنزی، ابوتراب. (1287ق). ‌دیوان دلگشا. نسخۀ خطّی شمارۀ 114099. تهران: کتابخانۀ مجلس.
  • ـــــــــــــ. (1321ق الف). حسینیّه. نسخۀ خطی شمارۀ 1531. مشهد: کتابخانۀ الهیات.
  • ـــــــــــــ. (بی‌تا ب). مطلع‌الأنوار. نسخۀ خطی شمارۀ 2311. تهران: کتابخانۀ ملی.
  • حمیدی، جعفر و سلیمانی، حاتم. (1396). «معرفی مطلع‌الأنوار جوزای نطنزی و سبک‌شناسی آن». پژوهش‌نامۀ نسخه‌شناسی متون نظم و نثر فارسی. س2. ش5. صص 2-25.
  • خیّام‌پور، عبدالرّسول. (1368). فرهنگ سخنوران. تهران: زوّار.
  • درایتی، مصطفی. (1390). فنخا- فهرستگان نسخه‌های خطی ایران- تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
  • دهقانیان، عباس. (1388). تذکرۀ شاعران نطنز از دیرباز تاکنون. تهران: پرشکوه.
  • عاطفی، افشین. (1390). نامۀ کاشان. کاشان: همگام با هستی.
  • عنصرالمعالی، کیکاووس. (1312). قابوس‌نامه. ‌تصحیح سعید نفیسی. تهران: مطبعۀ مجلس.
  • کلانتر ضرّابی، عبدالرحیم. (2536). تاریخ کاشان. به کوشش ایرج افشار. تهران: امیرکبیر.
  • لواسانی، سید محمد رضا. (1394). «مبتکر نظریۀ رکن رابع ایمان در شیخیه». مطالعات تاریخ اسلام. س7. ش 24. صص 142- 169.
  • مجلسی، محمدباقر. (1387). بحارالأنوار. جلد 24. تهران: دارالکتب‌الإسلامیه.
  • نامور مطلق، بهمن. (1388). عنوان‌شناسی آثار ادبی و هنری ایرانی؛ مجموعه مقالات چهارمین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر. به کوشش منیژه کنگرانی. تهران: مؤسسۀ تألیف و ترجمۀ آثار هنری متن.
  • نجفی، هادی. (1388). الکنزالجلی لِولدی علی. ترجمۀ علی‌اصغر حبیبی. اصفهان: کانون پژوهش.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 370
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 359


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب