پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,795 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,299 |
"سبک‌شناسی تذهیب سرلوح‌های کتب چاپ سنگی دورۀ قاجار، بر اساس دویست مجلد دارای سرلوح محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران" | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 9، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 106-125 اصل مقاله (5.93 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.5317.1609 | ||
| نویسندگان | ||
| الهام اکبری* 1؛ علی اصغر میرزایی مهر2 | ||
| 1دانشجوی دکترا رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنرهای اسلامی ، گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران | ||
| 2علی اصغر میرزایی مهر، استادیار و عضو هیات علمی دانشکده هنر و معماری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| تذهیب به عنوان یکی از آرایه‌های تزیینی در سنت کتاب آرایی، هنری با قدمت بسیار در تمدن اسلامی است و در اغلب نسخه‌های نفیس و هنری بخش مهمی از تذهیب‌ها به سرلوح‌ها اختصاص داده شده‌اند. روند سرلوح سازی علاوه بر نسخ خطی، پس از ورود صنعت چاپ سنگی به ایران، در کتب چاپی هم ادامه یافت. هرچند که سرلوح‌ها در کتب چاپ سنگی در سبک‌ها و شیوه‌های مختلفی اجرا شده‌اند ولیکن مطالعه‌ای تخصصی در این زمینه تا کنون انجام نشده است. لذا هدف مطالعۀ پیش‌رو، شناسایی و معرفی سبک‌های مختلف سرلوح‌های کتب چاپ سنگی و ارائۀ آنها در قالب گروه‌هایی مستقل است. سوالات پاسخ داده شده در این مقاله عبات‌اند از: انواع سبک‌های بکار رفته در سرلوح‌های کتب چاپ سنگی کدامند؟ و کدام سبک‌ها سنتی و کدام یک جدید و نو ظهور هستند؟ مقالۀ پیش‌رو از نوع توسعه‌ای بوده و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و اطلاعات لازم برگرفته از منابع کتابخانه‌ای است و بر این اساس ابتدا سرلوح‌ها شناسایی شده بر اساس اینکه دارای ساختاری سنتی هستند و یا جدید، به دو گروه تقسیم شدند و سپس برای هریک از گروه‌ها زیر مجموعه‌هایی شناسایی شد: سرلوح‌های سنتی: کتیبه‌ای، تاجی، مستطیل- مربعی و نقش و نیم نقش. سرلوح‌های جدید: 1- خط محور (خوشنویسی‌گونه) 2- نقش محور (تصویرسازی شده و نمادین). همچنین با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از نمونه‌های شناسایی شده در کشور هند به چاپ رسیده‌اند لذا می‌توان گفت که سبک‌هایی همچون، کتیبه‌ای، تاجی، مستطیل- مربعی و تصویرسازی هم در کتب چاپ ایران و هم هند همزمان بکار رفته‌اند و این درحالی است که سبک خوشنویسی‌گونه و سبک نمادین را می‌توان مختص کتب ایران و سبکِ نقش و نیم‌نقش را مختص کتب هند دانست. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره قاجار؛ چاپ سنگی؛ سرلوح؛ تذهیب؛ کتابخانه ملی ایران | ||
| مراجع | ||
|
انوار سهیلی (ش W.599، گالری والترز): https://manuscripts.thewalters.org/viewer.php?id=W.599#page/394/mode/2up
جُنگ اسکندر سلطان (شمارۀAdd ms 27261، کتابخانه بریتانیا): https://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Add_MS_27261
خمسه (شمارۀ w 607، گالری والترز): https://manuscripts.thewalters.org/viewer.php?id=W.607#page/630/mode/2up
خمسه (شمارۀ w 610، گالری والترز): https://manuscripts.thewalters.org/viewer.php?id=W.610#page/752/mode/2up
خمسه نظامی (شمارۀ 1120689، ملی): https://dl.nlai.ir/UI/0c2ed069-7e1b-4d5f-b3d3-86956c52f7a9/LRRView.aspx?History=true
خمسه نظامی (شمارۀ 1126668، ملی): https://dl.nlai.ir/UI/8167b261-402b-4173-bed3-db6638f97fb9/LRRView.aspx?History=true
دیوان شعر فتحعلیشاه قاجار (شمارۀ IO Islamic 3558 ، بریتانیا): http://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=IO_Islamic_3558
شاهنامه (شمارۀ Supplément Persan 490، فرانسه): https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84229967.r=Suppl%C3%A9ment%20Persan%20490?rk=128756;0
کلیات خواجو کرمانی (شماره 5980، کتابخانه ملک): مراجعه حضوری
کلیات سعدی (شماره 2570، کتابخانه مجلس): https://dlib.ical.ir/faces/search/fulltext/fulltextFullView.jspx?_afPfm=schew0l9z
مجموعه اشعار (شماره 14170، کتابخانه مجلس): مراجعه حضوری
مجموعۀ رشیدیه (شمارۀ Arabe 2324، کتابخانه ملی فرانسه): https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b52510223k.r=Arabe%202324?rk=21459;2
منابع چاپ سنگی
** تمامی منابع این بخش در سایت کتابخانه ملی (https://www.nlai.ir/digital-collection) و از طریق وارد کردن شمارۀ کتاب، قابل مشاهده می‌باشند.
اجملالتواریخ (شماره 1054639، ملی، 1283ق.)
اخلاق جلالی (شماره 776117، ملی، 1283ق، مطبع منشی)
ارشادالعلوم (شماره 1712961، ملی، 1276ق، بمبئی)
انیسالاعلام (شماره 1723231، ملی، 1315ق.)
انیسالامر (شماره 1101757، ملی، 1278ق.)
انیسالتجار (شماره 1146406، ملی، 1317ق.)
انیسالعهد و مونساللحد (شماره 2421758، ملی، 1315ق.)
انیسالموحدین (شماره 1215247، ملی، 1324ق.)
آثار عجم (شماره 1517452، ملی، 1354ق، بمبئی)
آیاتالولایه (شماره 2385235، ملی، 1342ق.)
برهان قاطع (شماره 1234938، ملی، 1278ق.)
البکاء (شماره 1877702، ملی، 1322، هند)
بهجهالمرضیه (شماره 2567402، ملی، 1271ق.)
پندنامه عطار (شماره 2644942، ملی، 1379ق، هند)
تاریخ حالات حاکم افغانستان (شماره 776410، ملی، 1321ق.)
تحفهالمومنین (شماره 777986، ملی، 1312ق.)
تذکره دولتشاه سمرقندی (شماره 1121037، ملی، 1305، بمبئی)
تعلیقه علی فرائدالاصول (شماره 1172717، ملی، 1332ق.)
تنبیهالغافلین (شماره 1843483، ملی، 1843483، 1305ق.)
جامعالتمثیل (شماره 1100731، ملی، 1339ق، هند)
جنگنامه حسین کرد شبستری (شماره 779460، ملی، 1276ق.)
خزائن‌الاشعار (شماره 2477619، ملی، 1367ق.)
خمسه نظامی (شماره 1792500، ملی، 1265ق.)،
خمسه نظامی (شماره 1751282، ملی، مورخ ؟127ق.)
خمسه نظامی (شماره 2385188، ملی، 1287ق.)
درج درر (شماره 2258215، ملی، 1300ق.)
دره نجفی (شماره 3722630، ملی، 1333ق، هند)
دستور زبان (شماره 1550043، ملی، 1335)
دیوان حافظ (شماره 1094712، ملی، 1325)
دیوان عباسقلیخان (شماره 1107473، ملی، بی‌تا)
دیوان قصائد صیفعلیشاه (شماره 1117307، ملی، 1347ق.)
دیوان محو (شماره 3074443، ملی، 1332ق، مطبعه ابوالعلایی)
دیوان میرزا همدم شیرازی (شماره 1063387، ملی، 1302ق. دکن)
ذخیرهالعباد فی یومالمعاد (شماره 778019، ملی، 1327ق.)
رساله حضرت وافور (شماره 780181، ملی، 1315ق، هند)
رساله سپهسالار (شماره 1146852، ملی، 1319ق.)
رستمنامه (شماره 779193، ملی، 1314ق.)
روضهالشهدا (شماره 1123868، ملی، بی‌تا، هند).
برهان قاطع (شماره 1234938، ملی، 1278ق.)
زادالمعاد (شماره 2258316، ملی، بی‌تا)
زادالمعاد (شماره 1134359، ملی، 1280ق.)
شاهنامه (شماره 2400900، ملی، 1326ق.)
شاهنامه (شماره 2400955، ملی، 1326ق.)
شاهنامه (شماره 781455، ملی 1326ق.)
شرحالوقایع (شماره 1195849، ملی، 1331ق، مطبع یوسفی)
شیرین و فرهاد وحشی (شماره 779390، ملی، 1276ق.)
صد پند (بی شماره، ملی، 1323ق.)
طوفانالبکاء (بدون شماره، ملی، 1330ق.)
عجایبالمخلوقات (شماره 2133459، ملی، 1283ق.)
عقائدالشیعه (شماره 1977405، ملی، 1266ق.)
علم طبقاتالارض (شماره 781115، ملی، 1299ق.)
علماءالمعاصرین (شماره 2993893، ملی، 1366ق.)
غرائبالحدیث (شماره 1765843، ملی، بی‌تا)
الف لیل (شماره 2660108، ملی، 1352ق.)
فرائدالاصول (شماره 1792396، ملی، 1326ق.)
قابوسنامه (شماره 1107034، ملی، 1319ق.)
قانون مشق پیاده نظام (شماره 779650، ملی، 1314ق.)
قانون نظام (شماره 779044، ملی، 1276ق.)
قلائدالدرر (شماره 3105079، ملی، 1327ق.)
قوانینالمحکه فیالاصول (شماره 1274856، ملی، 1266ق.)
کاشفالغطاء عن خفیات (شماره 775265، ملی، 1317ق.)
کلماتالطریقه (شماره 1964319، ملی، 1316ق.)
کلیات سعدی (شماره 1713382، ملی، 1327ق.)
کلیات سعدی (شماره 1792402، ملی، 1314ق.)
گلزار صدیقی (شماره 1063537، ملی، بی‌تا)
گنجینه اسرار (شماره 779697، ملی، 1315ق.)
المتاجر (شماره 1233492، ملی، 1314ق.)
مثنوی معنوی (شماره 1146171، ملی، 1339ق.)
مثنوی معنوی (شماره 1227602، ملی، 1320ق.)
مجموعه (شماره 1780379، ملی، 1301ق، هند)
محبوبالقلوب (شماره 1062916، ملی، 1326ق، هند)
مرآتالعارفین (شماره 1521926، ملی، 1320-1319ق.)
مطالب رشیدی (شماره 1625405، ملی، 1333ق، لاهور)
مفتاحالرزق (شماره 1084829، ملی، 1315ق، هند)
مقامات حمیدی (شماره 1705041، ملی، 1290ق.)
منتخبات حکیم سنایی (شماره 1682815، ملی، 1337ق.)
منتهیالآمال (شماره 1522861، ملی، 1317ق.)
منطق‌الطیر (شماره 1118076، ملی، 1248؟یا 1268؟، بمبئی)
نافعالسالکین (شماره 1717019، ملی، 1289ق، مطبع مرتضوی)
نامه خسروان (شماره 1087206، ملی، 1308ق.)
نامه دانشوران (شماره 2688074، ملی، 1296ق.)
نزهتالارواح (شماره 777660، ملی، 1332ق، هند)
هدیه احمدیه (شماره 1300141، ملی، 1313ق، مطبع انتظامی)
ینابیعالحکمه (شماره 1784584، ملی، 1314ق.) | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 478 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 522 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب