پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,892 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,329 |
مطالعه تطبیقی نقوش تزئینی گنبدهای مساجد قبه‌الصخره بیت‌المقدس و شیخ لطف‌الله اصفهان | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 10، شماره 25، شهریور 1402، صفحه 20-34 اصل مقاله (4.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.4843.1554 | ||
| نویسندگان | ||
| مجید مزیدی شرف آبادی* 1؛ خشایار قاضی‌زاده2 | ||
| 1دانشجوی دکترای رشته تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد تهران | ||
| 2دانشیار گروه هنر اسلامی، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| از جمله اولین بناهای ساخته‌شده توسط مسلمانان، بنای قبه‌الصخره در فلسطین است که در قرن اول هجری ساخته شده و دارای تزیینات زیادی است. مسجد شیخ لطف‌الله نیز از جمله مساجد زیبا و شناخته‌شده ایران و جهان اسلام است که در قرن یازدهم در اصفهان بنا شده است. این دو بنا دارای تزیینات زیبا و منحصر به فردی در زیر گنبد خود هستند که در نگاه اول بیننده را به خود جلب می‌کند و در همان نگاه اول می‌توان نقاط اشتراکی را بین آن‌ها تشخیص داد. هدف از انجام این پژوهش، شناخت نقوش زیر گنبد این دو بنا و تطبیق آن‌ها با یکدیگر است و در همین راستا به این سؤالات پرداخته شده است: 1- در زیر گنبد مساجد قبه‌الصخره و مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان، از چه تزییناتی استفاده شده است؟ 2- وجوه اشتراک و افتراق نقوش تزئینی در زیر گنبدهای مساجد قبه‌الصخره و شیخ لطف‌الله اصفهان در چیست؟ همچنین در این پژوهش اطلاعات کتابخانه‌ای و داده‌های اسنادی و نمونه‌های پژوهش که شامل دو گنبد مساجد قبه‌الصخره و شیخ‌لطف‌الله اصفهان است، با روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتابج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که در تزیینات زیر گنبد هر دو بنا، اشاره به اصل توحید، از مهم‌ترین اهداف طراح بوده است و همچنین استفاده از نماد طاووس در هر دو بنا، نکته‌ای قابل توجه است و حتی می‌توان گفت که تزیینات زیر گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله، تحت تأثیر قبه‌الصخره به‌وجود آمده است و نقاط مشترک زیادی را می‌توان در این تزیینات یافت. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گنبد؛ مسجد؛ قبه‌الصخره بیت‌المقدس؛ شیخ لطف‌الله اصفهان؛ نقوش تزئینی | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
انعامی، فرزانه، دوامی، تقی، 1392)، «مقایسه تطبیقی نقوش کاشی‌کاری گنبد در دو مسجد امام (شاه) و شیخ لطف‌الله اصفهان» همایش ملی معماری، فرهنگ و مدیریت شهری، 15-1.
ابن اثیر جزری، عزالدین، (1415ه. ق- 1995م)، الکامل فی التاریخ، تصحیح: محمدیوسف دقاقه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن خلدون، عبدالرحمن، (1363)، العبر: تاریخ ابن خلدون، ترجمه، عبدالمجید آیتی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن خلدون، عبدالرحمن، (1382)، مقدمه ابن خلدون، جلد 2، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.
ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی بلخی، (1389)، سفرنامه ناصرخسرو، تصحیح: محمد دبیرسیاقی، تهران: زوّار.
آتش‌زبان، الناز، (1393)، «مطالعه تطبیقی نقش‌مایه‌های گیاهی- گرافیکی کاشی‌کاری مساجد دوره صفوی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
اتینگهاوزن، ریچارد، گرابر، الگ، (1386)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه یعقوب آژند، تهران: سمت.
باقرزاده، ونوس، (1397)، «مطالعه تطبیقی نقش‌مایه اسلیمی در کاشی‌کاری مسجد شیخ‌لطف‌الله و مسجد امام اصفهان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران.
پرایس، کریستین، (1386)، تاریخ هنر اسلامی، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران: امیرکبیر.
جهان‌بخش، هانا، شیخی نارانی، هانیه، (1394)، «پژوهشی پیرامون جایگاه تزئینات و نقوش کاشی‌کاری در مساجد ایران»، چیدمان، سال 4، شماره 11، 117- 109.
حبیبی، ناهید، (1397)، «سیر تطور بنای قبه‌الصخره تا قرن دوم هجری»، ماهنامه آفاق علوم انسانی، سال 2، شماره 17، 32- 17.
حسینی، سیده نرگس، دباغیان، محمدامین، (1397)، «بررسی طرح کاشی‌کاری داخل گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله از نظر الگوهای هندسی تزیینات سنتی معماری ایران»، کنفرانس ملی تحقیقات بنیادین در عمران، معماری و شهرسازی، 25- 1.
حمیدی، جعفر، (1381)، تاریخ اورشلیم، تهران: امیرکبیر.
حیدرنتاج، وحید، مقصودی، میترا، (1398)، «مقایسه تطبیقی مضامین مشترک گیاهان مقدس در نقش‌مایه‌های گیاهی معماری پیش از اسلام ایران و آرایه‌های معماری دوران اسلامی (با تأکید بر دوره امویان و عباسیان)»، باغ نظر، دوره 16، شماره 71، 50- 35.
داودی، فریده، نجارپور جباری، صمد، هاشمی، غلام‌رضا، (1396)،«نمادشناسی نقش طاووس به‌کاررفته در زیر گنبد مسجد شیخ‌لطف‌الله»، کنفرانس بین‌المللی مطالعات نوین در عمران، معماری و شهرسازی با رویکرد ایران اسلامی، 17- 1.
دهار، علی، علی‌پور، رضا، (1392)، «تحلیل هندسی معماری مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان جهت تعیین ارتباط هندسی نمازخانه با جلوخان ورودی بنا»، باغ نظر، سال 10، شماره 26، 40- 33.
رجبعلی، حسن، بخشی، رسول، (1397)، «بررسی هندسه فرکتالی نقش‌مایه‌های ایرانی(نمونه موردی نقوش زیر گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان»، کنگره پیشگامان پیشرفت، 3-1.
رشیدی، صادق، خبری، محمدعلی، (1390)، «سیر تکوینی مؤلفه‌های زیبایی‌شناختی بناهای اسلامی (مطالعه موردی: مسجد جامع دمشق و قبه‌الصخره)»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، دوره 1، شماره 4، 88- 81.
سلیمی، مینا، شریف‌زاده، محمدرضا، بنی اردلان، اسماعیل، (1399)، «پدیدارشناسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: مسجد تاریخی شیخ لطف‌الله اصفهان)»، عرفان اسلامی، سال 16، شماره63، 267- 251.
سیروانی، نیشتمان، (1394)، «بررسی هنر تزئینی کاشی‌کاری در آثار معماری دوره صفویه (نمونه موردی مسجد شیخ لطف‌الله)»، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، 11- 1.
شیخی نارانی، هانیه، (1389)، «نشانه‌شناسی پرنده، طاووس»، نقش‌مایه، سال 3، شماره 5، 42- 27.
صلواتی، مرجان، (1388)، «عظمت نماد طاووس در چنته بافی زنان ایلات قشقایی فارس»، نقش‌مایه، سال دوم، شماره 3، 98- 91.
موسی‌غوشه، محمدهاشم، (1390)، تاریخ مجموعه مسجدالاقصی، ترجمه سید شهرام فرهانیان، هودسا عاطفی، تهران: ادیان.
ناصری طاهری، عبدالله، (۱۳۷۹)، فاطمیان در مصر، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
نورسی، حامید، اعزازی، سروری، (1394)، «تأثیرات و تغییرات در تزیینات بنای قبه‌الصخره در ادوار مختلف تاریخی»، همایش ملی معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی، 16-1.
هواگ، جان، مارتن، هانری، (1388)، سبک‌شناسی هنر و معماری در سرزمین‌های اسلامی، ترجمه پرویز ورجاوند، تهران: علمی فرهنگی.
هیلن براند، رابرت، (1387)، هنر و معماری اسلامی، ترجمه اردشیر اشراقی، تهران: روزنه فرهنگ هنر.
Al- Ratrout, Haithem (2017). Sacred Architecture of the Rock: An Innovative Design Concept and Iconography in Al-Aqsa Mosque,Milelve Nihal, 14 (2), 73- 50.
Avner, Rina (2010). "The Dome of the Rock in light of the development of concentric martyria in Jerusalem". Muqarnas. Vol. 27: An Annual on the Visual Cultures of the Islamic World. Leiden: Brill. pp. 31–50.
Berger, Pamela, (2012), The crescent of the temple, the dome of the rock as image of the ancient jewish sanctuary, Leiden: Brill.
Grabar, Oleg, (1959), Formation of Islamic art, New Haven: Yale University Press.
Grabar, Oleg, (2006), The Dome of the Rock, Harvard University Press.
Hitti,Philip, (1937), History of the Arabs. Palgrave Macmillan. Available from: http://monumentsofsyria.com.
Richmond, Ernest Tatham, (1924), Dome of the rock in Jerusalem: description of its structure and decoration, The Clarendon Press, England.
Watson, Carter, (2018), "Dome of the rock", New Word City.
URL1: http://hajj.ir/fa/54242 (access date: 2022/06/08).
URL2: https://amrta-consult.com/wp-content/uploads/2019/07/peacock.jpg (access date: 2022/06/08).
URL3:https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D8%B1%D8%A9#/media/%D9%85%D9%84%D9%81:From_the_holy_land_Juresalem_in_Palestine_Al-Aqsa_Mosque_-_Dome_of_the_Rock_From_inside.jpg (access date: 2022/06/08).
URL5:https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D8%B1%D9%87(access date: 2022/06/08).
URL6:https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AE%D8%B1%D9%87#/media/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Dehio_10_Dome_of_the_Rock_Section.jpg (access date: 2022/06/08).
URL7:https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%84%D8%B7%D9%81%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87#/media/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sheikh_Lotfallah_Esfahan.JPG (access date: 2022/06/08).
URL8:https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D9%84%D8%B7%D9%81%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87#/media/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Isfahan_Lotfollah_mosque_ceiling_symmetric.jpg (access date: 2022/06/08).
URL9:https://memarsabz.com/sheikh-lotfolallah%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D9%84%D8%B7%D9%81-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87/(access date: 2021/01/21).
URL10:https://pinorest.com/mag/sheikh-lotfollah-mosque/ (access date: 2022/06/08).
URL11:https://smarthistory.org/the-dome-of-the-rock-qubbat-al-sakhra/ (access date: 2021/01/21).
URL12:https://thailandro.ir/post/%D8%B4%D9%88%D8%AE%DB%8C-%D8%AE%D8%B7%D8%B1%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D8%A8%D8%A7-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86-5604 (access date: 2022/06/08).
URL13:https://wallpapercave.com/w/wp2421408 (access date: 2022/06/08).
URL14: https://www.aa.com.tr/en/pg/photo-gallery/restoration-of-al-aqsa-mosque-and-dome-of-rock (access date: 2022/10/16).
URL15:https://www.loc.gov/resource/ppmsca.18433/?sp=14 (access date: 2022/06/08).
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 659 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 566 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب