
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,807 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,299 |
بررسی شگردهای نمایشیکردن متن روایی در اقتباسهای بهرام بیضایی از شاهنامه | ||
مطالعات بین رشته ای ادبیات، هنر و علوم انسانی | ||
مقاله 3، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، شهریور 1401، صفحه 47-72 اصل مقاله (499.18 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/islah.2022.5184.1086 | ||
نویسندگان | ||
محمد صبری* 1؛ اکبر شایان سرشت2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
2دانشیار زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران | ||
چکیده | ||
شاهنامه بهعنوان اثری بزرگ در حوزۀ ادبیات حماسی شرق، ظرفیتهای زیادی برای تبدیلشدن به متن نمایشی دارد. این امکان البته نیازمند شناخت این متن و همچنین آگاهی نسبت به نمایش شرق است. بهرام بیضایی بهعنوان نویسندهای مطرح در زمینۀ ادبیات نمایشی و با اتکا بر دانش و آگاهی خود در خصوص روایت شرقی و نمایش شرقی، توجه ویژهای به روایات شاهنامه و تبدیل آنها به متن نمایشی دارد. در این پژوهش چهار اثر از وی با نامهای «اژدهاک»، «شب هزارویکم»، «سهرابکشی» و «سیاوشخوانی» که همگی بر اساس روایتی از شاهنامه به نگارش درآمدهاند، بررسی شدهاست. در این بررسی، شگردهایی که بیضایی برای نمایشیکردن روایات اولیه از آنها بهره برده، تبیین شده و هر یک با ذکر نمونههایی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که بیضایی برای نمایشیکردن روایات شاهنامه، توجه شایانی به ابزار نمایشهای شرقی، از جمله نقالی و تعزیه داشته و علاوه بر آن، با استفاده از شگردهایی چون شخصیتپردازی، کشمکش، مونولوگ و همچنین ابزار نمایش متادرام، از جمله نمایشدرنمایش، فاصلهگذاری و... به نمایشیکردن روایات اولیه پرداختهاست. | ||
کلیدواژهها | ||
بهرام بیضایی؛ شاهنامه؛ اقتباس؛ نمایشیکردن؛ نمایش شرقی؛ نمایشنامه؛ فیلمنامه | ||
مراجع | ||
اسدی امجد، فاضل؛ رضایی، عبدالله (1400). «برتولت برشت در ایران: بازنگری مرگ یزدگرد بهرام بیضایی از منظر فردریک جیمسون.» نقد ادبی. دورۀ چهاردهم، شمارۀ 53. صص 31ـ2. https://doi.org/20.1001.1.20080360.1400.14.53.2.3 الام، کر (1384). نشانهشناسی تئاتر و درام. ترجمۀ فرزان سجودی. چاپ دوم. تهران: قطره. امجد، حمید (1386). «از جهان پاکان در پی اصل گمشده: گفتوگو با بهرام بیضایی به مناسبت انتشار سیاوشخوانی.» سیمیا. شمارۀ 2. صص 163ـ136. بیضایی، بهرام (1379). «نقد و بررسی سه برخوانی.» کارنامه. شمارۀ 13. صص 37ـ28. بیضایی، بهرام (1391). سیاوشخوانی. چاپ ششم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بیضایی، بهرام (1392الف). شب هزارویکم. چاپ پنجم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بیضایی، بهرام (1392ب). نمایش در ایران. چاپ نهم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بیضایی، بهرام (1396). دیوان نمایش. جلد اول. چاپ پنجم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. بیضایی، بهرام (1398). سهرابکشی. چاپ پنجم. تهران: روشنگران و مطالعات زنان. حجتی سعیدی، مریم؛ حجتی سعیدی، منیره (1394). «بررسی تطبیقی نمادهای داستان ضحاک در شاهنامۀ فردوسی طوسی و اژدهاک در نمایشنامۀ بهرام بیضایی بر اساس آرای یونگ.» مجموعهمقالات اولین کنفرانس بینالمللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افقهای آینده، نگاه به گذشته. تهران. صص 4033ـ4007. سلماننصر، کورش (1397). «بازخوانی گزیدهآثار نمایشی بهرام بیضایی از منظر ترامتنیت.» پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی. استاد راهنما: شیرزاد طایفی. ضیغمی، صادق (1390). «بررسی آثار بهرام بیضایی با رویکرد بینامتنیت با تأکید بر فیلمنامۀ سیاوشخوانی.» پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی. استاد راهنما: احمد خاتمی. عبدی، محمد (1398). غریبۀ بزرگ: زندگی و آثار بهرام بیضایی. چاپ دوم. تهران: ثالث. فرزاد، محمدحسین (1396). «خوانش ترامتنی نمایشنامههای بهرام بیضایی بر اساس نظریۀ ژرار ژنت.» پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ولیعصر زنجان. استاد راهنما: جلیل شاکری. فولادوند، مرجان (1386). «بازآفرینی اسطوره در آثار بهرام بیضایی.» پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه علامه طباطبایی. استاد راهنما: میرجلالالدین کزازی. فیستر، مانفرد (1387). نظریه و تحلیل درام. ترجمۀ مهدی نصراللهزاده. تهران: مینوی خرد. قوکاسیان، زاون (1371). گفتوگو با بهرام بیضایی. تهران: آگاه. اللهیاری قمصری، هما (1391). «بررسی اسطورۀ ضحاک از فردوسی تا بیضایی.» پایاننامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه کاشان. استاد راهنما: سیدمحمد راستگوفر. معیری، فروغ و علیرضا خوشنویس (1398). «بررسی تطبیقی فیلمنامۀ سیاوشخوانی با داستان سیاوش شاهنامه.» مجموعهمقالات نخستین همایش ملی هنرهای نمایشی و دیجیتال دانشگاه هنر دامغان. صص 80ـ58. میرشکار، فرید (1387). متادرام. تهران: نمایش. ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1383). درآمدی به نمایشنامهنویسی. تهران: سمت. نوراحمر، همایون (1381). فرهنگ اصطلاحات تئاتر. تهران: نقطه. هاچن، لیندا (1396). نظریهای در باب اقتباس. ترجمۀ مهسا خداکرمی. تهران: مرکز. هولتن، اورلی (1384). مقدمه بر تئاتر. ترجمۀ محبوبه مهاجر. چاپ سوم. تهران: سروش. وهابی دریاکناری، رقیه؛ حسینی، مریم (1396). «انواع بازنویسی و بازآفرینیهای بهرام بیضایی از داستانهای کهن.» زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه خوارزمی. دورۀ بیست و پنجم، شمارۀ 82. صص 329ـ303. https://doi.org/10.29252/jpll.25.82.303 | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 4,366 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 899 |