
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,831 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,303 |
تزیینات آجرکاری در نمای بیرونی بناهای قاجار و پهلوی بیرجند | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 8، شماره 22، بهمن 1400، صفحه 94-108 اصل مقاله (2.45 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2022.4758.1548 | ||
نویسندگان | ||
علیرضا شیخی* 1؛ امیرحسین عباسی شوکت آباد2 | ||
1دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی | ||
2گروه صنایع دستی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، شهر تهران، ایران. | ||
چکیده | ||
آجر از مصالح مهم در زمود و آمود ایرانی بوده که در ادواری از تاریخ دوره اسلامی نمود قابل توجهی دارد. بعد از سلجوقی میتوان ادوار قاجار و پهلوی را در زمینه آجرکاری برجسته دانست. هدف، مطالعه تزیینات آجرکاری در نمای بیرونی بناهای قاجار و پهلوی بیرجند و عوامل تاثیرگذار اجتماعی و فرهنگی بر آنست. از این رو تزئینات آجرکاری بناهای قاجار و پهلوی در بیرجند چیست و عوامل اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار بر آن کدام است؟ روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و بویژه میدانی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد فرمهای آجری بناهای بیرجند شامل ستوننماها، قوسهای در،پنجره و جداره و سنتوریهاست. همچنین نقوش آجرکاری زینتبخش حاشیه، متن جداره، عناصر منفرد و مشبک ابنیه هستند. نقوش با ترکیبهای متنوع آجری مانند، چلیپا، خفته و رفته، جناغی،گلچین و انتزاعی در کنار یکدیگر نمایان شدهاند. نیز تاثیر موقعیت سوقالجیشی بیرجند و همچنین نقش تجاری و محوری در دفاع از قلمرو سیستان و پاسداری از مرزهای شرقی در دوره قاجار، نیز حضور سیاحان و ماموران به دلیل دستاندازی انگلیسیها بر هند و همجواری با ایران، تاسیس مدارس نوین و افتتاح سرکنسولگری انگلیس در بیرجند بر تزیینات آجری بارز است. فروش فرش منطقه در بازار های جهانی رونق اقتصادی، تولید سرمایه و آمد و شد تجار را در پی داشته که باعث ورود تزئینات اروپایی به معماری بیرجند شد اگرچه سویه تامل و نگاه بومی منطقه و سیاستهای حاکم در بهرهگیری از عناصر باستانی و هنر اسلامی در آجرکاری نیز قابل تامل است. | ||
کلیدواژهها | ||
قاجار و پهلوی؛ بیرجند؛ آجرکاری | ||
مراجع | ||
اسدی قجرلو، سمیه. (1387). «بررسی تحول آجرکاری در دوران پهلوی اول و دوم». معماری و فرهنگ (دفتر پژوهشهای فرهنگی)، شماره پیاپی31، 108ـ105.
بزرگ نیا، زهره. (1382). «معماری بیرجند». دو ماهنامه معمار، پیاپی 22، 76-68.
خسروی، رضا بررسی معماری خانههای حکما و امرا در بافت سنتی بیرجند». اولین کنفرانس ملی فناوری های نوین در علوم مهندسی، 22-1.
سلطانزاده، حسین. (1375). معماری کلاسیک. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
صارمی نائینی، داوود و مسعودی، ذبیح الله. (1389). «مطالعه و بررسی خانههای تاریخی بیرجند در دوره قاجار». همایش منطقه ای خانه ایرانی، 11-1.
عبدیفر، نرگس. (1392). هنر و معماری در دوره قاجار. تهران: راشدین.
قاسم نژاد، مریم و زارعی، علی. (1395). «بررسی تزئینات سر در خانه های محله چهار درخت». چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری، 7-1.
کاویان، مجتبی. (1394). مستندسازی و تحلیل سیما و منظر شهر تاریخی بیرجند. بیرجند: چهاردرخت، چاپ اول.
گابریل، آلفونس. (1348). تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران. مترجم: تحعلی. تهران:اساطیر، چاپ اول.
مک گرگور، سی. ام. ( 1366). شرح سفری به ایالت خراسان و شمال غربی افغانستان. مترجم: مجید مهدیزاده. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس.
ناصح، محمدامین. (1395). دولت یار (تاریخ محلی بیرجند در آغاز سده معاصر). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
هاشمی زرج آباد، حسن و تقوی، عابد و مسعودی، ذبیح الله. (1394).«درون گرایی و بازتاب اصل محرمیت در معماری ایرانی- اسلامی( نمونه پژوهش میدانی: خانه های تاریخی بیرجند)». مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، شماره پیاپی 34، 146-123.
هاشمی زرج آباد، حسن و صادقی، سارا و زارعی، علی. (1395). «بررسی نوع اقلیم بر نوع معماری و تزئینات حسینیهی نواب بیرجند». پژوهش های باستان شناسی ایران، دوره6، شماره پیاپی11، 162-151.
وفاییفرد، مهدی (1384). در جستجوی هویت شهری بیرجند. تهران: وزارت مسکن و شهرسازی.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 615 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,904 |