آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها301
تعداد مقالات3,173
تعداد مشاهده مقاله3,211,839
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,380,304
دادور, ابوالقاسم, مهاجری, مهدیس. (1401). نسخۀ مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره. , 9(23), 55-70. doi: 10.22077/nia.2021.4304.1459
ابوالقاسم دادور; مهدیس مهاجری. "نسخۀ مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره". , 9, 23, 1401, 55-70. doi: 10.22077/nia.2021.4304.1459
دادور, ابوالقاسم, مهاجری, مهدیس. (1401). 'نسخۀ مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره', , 9(23), pp. 55-70. doi: 10.22077/nia.2021.4304.1459
دادور, ابوالقاسم, مهاجری, مهدیس. نسخۀ مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره. , 1401; 9(23): 55-70. doi: 10.22077/nia.2021.4304.1459

نسخۀ مصور «ورقه و گلشاه» و تصویرگری یک زن آرمانی؛ تحلیل آیکونولوژیک یک نگاره

نگارینه هنر اسلامی
دوره 9، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 55-70    اصل مقاله (2.81 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2021.4304.1459
نویسندگان
ابوالقاسم دادور* 1؛ مهدیس مهاجری2
1گروه پژوهش هنر،دانشکده هنر دانشگاه الزهرا
2دانشگاه الزهرا
چکیده
نسخه مصور ورقه و گلشاه از نمونه‌های برجسته نگارگری دوره سلجوقی است. این منظومه که سروده عیوقی است توسط محمد مومن خویی مصور شده است. این داستان روایتگر ماجراهای دو دلداده به نام ورقه و گلشاه است. گلشاه به عنوان شخصیت مهم این روایت نقشی محوری در پیش‌برد داستانی دارد. از اقدامات مهم گلشاه می‌توان به مبارزه او با دشمنان ورقه، آزاد سازی ورقه و مبدل‌پوشی برای رفتن به میدان جنگ اشاره کرد. این مراحل در نگاره‌ها به تصویر درآمده است. در این پژوهش این پرسش مورد نظر است که از منظر آیکونولوژی نقش گلشاه در نگاره «مبدل پوشی گلشاه و آشکار شدن چهره او در مقابل ربیع» چگونه تحلیل و تفسیر می‌شود؟ هدف آن است تا طبق الگوی آیکونولوژی اروین پانوفسکی، خوانش نگاره در مراحل سه‌گانه‌ی آن انجام شود تا از طریق این روش لایه‌های معنایی اثر شناسایی شود. توصیف پیشا‌شمایل‌نگارانه، تحلیل شمایل‌نگارانه و تفسیر شمایل‌شناسانه این مراحل سه‌گانه را تشکیل می‌دهند. این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و اسناد مکتوب انجام شده است، به دنبال آن است تا ویژگی‌‌های تصویر گلشاه را در این نگاره‌ بررسی کند. این مطالعه نشان می‌دهد تصویر گلشاه در این نسخه نوعی تصویر آرمانی از یک پهلوان زن است که کمتر در منابع فارسی دیده می‌شود. آنچه از تصویر گلشاه برمی‌آید این است که گلشاه با نشان دادن شجاعت خود و اقدامتی مانند مبدل‌پوشی در میدان جنگ مناسبات اجتماعی و فرهنگی زمانه خود را به چالش گرفته است. در نسخه مصور شده این تصویر آرمانی ارائه شده است.
کلیدواژه‌ها
مکتب سلجوقی؛ ورقه و گلشاه؛ نگارگری؛ آیکونولوژی؛ اروین پانوفسکی
مراجع
  • - آتش، احمد. (1333). یک مثنوی گم شده از دورۀ غزنویان ورقه و گلشاه عیوقی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، سال اول، شماره 4از 1 تا 13
  • - اخوانی، سعید؛ محمودی، فتانه. (1398). واکاوی لایه‌های معنایی در نگاره‌های فالنامه نسخه طهماسبی با رویکرد آیکونولوژی، هنرهای زیبا- هنرهای تجسمی دوره ۲۴ ، شمار ه ۳، از 47 تا 60
  • - اشرفی، م مقدم. (1351). همگامی نقاشی با ادبیات در ایران، ترجمه رویین پاکباز، چاپ نخست، نگاه، تهران.
  • - بایرام زاده، رضا؛ سعیداحمدی، علیایی. (1395). تداوم حضور نقشمایه هاله نور از دوران باستان تا هنرهای مسیحی و اسلامی، نگارینه هنر اسلامی دوره 3 شماره 10، صص 59 تا 69.
  • - برند، باربارا. (1333). هنر اسلامی، ترجمة شایسته فر، چاپ نخست، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
  • - بیهقی؛ محمدبن حسین. ( 1383). تاریخ بیهقی، ویرایش متن: جعفر مدرس صادقی، چاپ دوم ، تهران: مرکز
  • - پاکباز، رویین. (1391). نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین و سیمین
  • - پانوفسکی، اروین. (1396). معنا در هنرهای تجسمی، مترجم: ندا اخوان‌اقدم، تهران: چشمه.
  • - پیروتی، خدیجه. (1389). موقعیت زنان در دوران غزنویان نشریه تاریخ نو، سال اول، شماره 1از 141 تا 153
  • - تجویدی، اکبر. (1375). نگاهی به هنرنقاشی ایران از آغاز تا 10 ه ق؛ سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران
  • - ثمینی، نغمه؛ آقازاده مسرور، سیاوش؛ دیانی، احسان. (1389). بدل پوشی آشوب سازی در ایدئولوژی جستاری در باب بدل پوشی با نگاهی به افسانه‌های آذربایجان بازنگاشت صمد بهرنگی، جامعه شناسی هنر و ادبیات، شماره 2 از 41 تا 70.
  • - حسینی، سید هاشم. (1391). تحلیل نمونه‌هایی از نقوش زنان بر سفال دوران اسلامی، زن در فرهنگ و هنر، دوره 4، شماره 2، صص63-82.
  • - حلی، احمد کمال الدین. (1384). دولت سلجوقیان، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم
  • - دادور، ابوالقاسم؛ دالایی، آزاده. (1394). مبانی نظری هنرهای سنتی، تهران: مرکب سپید.
  • - ذوالفقاری، حسن. (1392). معشوقان جنگجو در منظومه‌های عاشقانه و افسانه‌های عامه، دو فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، سال 22، شماره 77 صص 91 تا 114
  • - زمردى، حمیرا( 1388 )، نقد تطبیقى ادیان و اساطیر در شاهنامه فردوسى، خمسه نظامى و منطق الطیر، تهران: زوار.
  • - شعبانی، عطیه؛ محمودی، فتانه. (1394). تطبیق نقاشی‌های تورفان و نگاره‌های منظومه وَرقه وگلشاه دوره سلجوقی، مطالعات تطبیقی هنر، سال 5، شماره 10، صص 83 تا 96
  • - شهبازی شیران، حبیب؛ معروفی اقدم، اسماعیل؛ ستارنژاد، سعید؛ طهماسبی، فریبرز. (1397) مظاهر و کارکردهای آناهیتا، الهۀ زن در ایران باستان (مطالعۀ نقشمایه های ظروف زرین و سیمین ساسانی حاوی نقش این الهه)، زن در فرهنگ و هنر ، دوره دهم ،شماره 2 ،از 237 تا 262.
  • - طالب پور، فریده؛ پرهام، ماندانا. (1388). جایگاه اسب در هنر ایران باستان، جلوه هنر، شماره 7، ص 5 تا 12.
  • - عبدی، ناهید. (1391). درآمدی بر آیکونولوژی، تهران: سخن
  • - علامی مهماندوستی، ذوالفقار؛ وهابی دریاکناری، رقیه. (1394). بررسی و مقایسه‌ی نبرد پهلوانان مرد و زن در سه روایت حماسی با نگاهی بر آرای ژرار ژنت، ادبیات پهلوانی 1394، شماره 3، صص 75 تا 102.
  • - گیرشمن، رمان. (1370). هنر ایران در دوره پارتی و ساسانی. مترجم بهرام فره وشی ، چاپ اول. تهران: حوزه هنری.
  • - موسوی لر، اشرف السادات؛ نمازعلیزاده، سهیلا. (1391). چهره نگاری سلجوقی؛ تداوم فرهنگ بصری مانوی، مطالعات تاریخ فرهنگی، سال چهارم، شماره 13، از 85 تا 106.
  • - محمودی بختیاری، بهروز؛ خسروی، زهرا. (1390). مردپوشی زنان در دو داستان از هزار و یک شب و دو کمدی از شکسپیر: یک بررسی تطبیقی، هنرهای زیبا - هنرهای نمایشی و موسیقی، شماره 44، از 55 تا 64.
  • - نصری، امیر. (1391). خوانش تصویر از دیدگاه اروین پانوفسکی، کیمیای هنر، شماره 6 ، صص 7 تا 20
  • - نصری، امیر. (1397). تصویر و کلمه: رویکردهایی به شمایل شناسی، تهران: چشمه.
  • - هال، جیمز. (1387). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب، مترجم رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
  • - هدایتی، سمیه؛ انصار، مرتضی. (1398). بررسی منظومه ی ورقه و گلشاه عیوقی و ویژگی‌های سبکی آن، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره 44از 313 تا 331.
  • - هندی، راضیه؛ قاضی زاده، خشایار. (1391). ویژگی‌های زیبایی شناختی نگاره‌های پرنده در هنر سلجوقی. نقش مایه، 5(11), 45-52.
  • - Ann Holly, Michael. (1984). Panofsky and the Foundations of Art History, Cornell University Press, New York.
  • - Pancaroğlu, Oya. (2019). Conditions of Love and Conventions of Representation in the Illustrated Manuscript of Varqa and Gulshah, The Image Debate: Figural Representation in Islam and Across the World, GINKO pub,
  • - Suthrell, Charlotte. (2004). Unzipping Gender: Sex, Cross-Dressing and Culture. Oxford: Berg, London.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,248
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 998


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب