
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,758 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,286 |
بررسی و تحلیل کتیبه های خوشنویسی فرشهای موجود در موزه ویکتوریا آلبرت و متروپولیتن | ||
دوفصلنامه علمی رجشمار | ||
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، شهریور 1400، صفحه 43-60 اصل مقاله (4.29 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/rajshomar.2021.4628.1038 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه حسینی صفت1؛ آرزو پایدارفرد* 2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد رشته هنراسلامی (مطالعات تاریخی)، دانشگاه بیرجند | ||
2استادیاردانشگاه بیرجند | ||
چکیده | ||
فرش های ایرانی، دارای طرح و نقش مختلفی از جمله خوشنویسی هستند. خوشنویسی در فرش در کنار سایر عناصر، مضامین و مفاهیمی دارد که اغلب شامل آیات و احادیث، اشعار و یا نام و نشانی بافنده و طراح فرش است. مسئله این پژوهش پاسخ به این سوال است که از چه مفاهیم و مضامینی در کتیبههای خوشنویسی فرشهای موزه متروپولیتن و ویکتوریا آلبرت استفاده شده است؟ و کتیبههای خوشنویسی فرشهای مورد مطالعه، چه اشکالی داشتهاند و کتیبهها در چه بخشهایی از فرش کاربرد داشتند؟ هدف مقاله، بررسی و تحلیل مضامین کتیبههای خوشنویسی فرشهای دو موزه از منظر تاریخی، ادبی و دینی است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و جمعآوری تصاویر از سایت دو موزه بوده است. نتایج مشخص میکند، در فرشهای بررسی شده، سه نوع مضمون تاریخنگاری(نام بافنده یا سفارش دهنده)، ادبی (قالب غزل، قصیده و رباعی) و دینی (آیاتی از قرآن) و بیشتر با خوشنویسی نستعلیق در کتیبه-ها مشهود است. کتیبه های خوشنویسی تاریخنگار به درج تاریخ بافت و نام بافنده و گاه عمل او اشاره دارد، کتیبههای دینی، در وصف خداوند و توحید است و کتیبه های ادبی به وصف بهار، یار و غنیمت شمردن فرصت پرداخته است. تنوع شکل کتیبههای خوشنویسی نیز شامل مستطیل، بازوبندی، قلمدانی، مربع و ترنجک است که به ترتیب بیشترین کاربرد کتیبه ها در فرشهای بررسی شده دو موزه، مربوط به 1. حاشیه اصلی یا پهن، 2. متن فرش، 3. حاشیه باریک (طره) و 4. در مرکز فرش و یا محل قرارگیری، ترکیبی از 4 مورد است. | ||
کلیدواژهها | ||
فرش؛ کتیبه خوشنویسی؛ آیات و اشعار؛ موزه ویکتوریا آلبرت؛ موزه متروپولیتن | ||
مراجع | ||
احمدی پیام، رضوان. (شهریور 1394). «انعکاس ادبیات منظوم فارسی در فرشهای موزه آستان قدس رضوی». در مجموعه مقالههای دهمین همایش بینالمللی ترویج زبان و ادب فارسی. انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، اردبیل، دانشگاه محقق اردبیلی، صص 295ـ283.
ادواردز، سیسیل. (1368). قالی ایران. مترجم: مهیندخت صبا، چاپ دوم، تهران: فرهنگسرا.
اسپنانی، محمدعلی. (1387). «فرش صفوی از منظر نوآوری در طرح و نقش». گلجام، شماره9، صص 34-9.
استون، پیتراف. (1391). فرهنگنامه فرش شرق. مترجم: بیژن اربابی، تهران: جمال هنر.
افروغ، محمد؛ براتی، بهاره. (1392). «عناصر و نمادهای هویت اسلامی در قالی ایران». مطالعات ملی، شماره 53، صص 142-121.
افروغ، محمد؛ صفری، رضا. (1391). «مفاهیم مذهبی در هنر عصر صفوی با نگاهی تاریخی (قالی بافی و نگارگری)». تاریخ پژوهی، شماره50، صص 188-161.
آذرپاد، حسن، حشمتی رضوی، فضل الله. (1372). فرشنامه ایران. چاپ اول. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
آژند، یعقوب؛ نامورمطلق، بهمن؛ عرفانمنش، ساحل. (1399). «تحلیل معنا در قالیچه محرابی موجود در موزه متروپولیتن با روش آیکونولوژی». کیمیای هنر، شماره 37، صص 85ـ71.
بصام، سیدجلالالدین؛ فرجو، محمد حسین؛ ذریه زهرا، سید امیر احمد (1383). رؤیای بهشت: هنر قالیبافی ایران. تهران: سازمان اتکا. جلد اول.ا.
بهآذین، م. الف. (1344). قالی ایران. تهران: فرانکلین.
پروا، محمد. (1387). فرهنگنامه هنر ایران. شیراز: نوید شیراز.
تنهایی، انیس؛ خزایی، رضوان. (1388). «انعکاس مفاهیم نماز در قالیچه های محرابی صفویه و قاجاریه». مطالعات هنر اسلامی، شماره11، صص24-7.
حاجی زاده، محمدامین؛ خواجه احمد عطاری، علی رضا؛ عظیمی نژاد، مریم. (1395). «مطالعه تطبیقی طرح و نقش در فرش های محرابی دوره صفویه و قاجار». پژوهشنامه خراسان بزرگ، شماره 25، صص 72-51.
حسامی، وحیده؛ حاجی زاده، محمدامین. (1399). «بررسی انواع حاشیه در قالی های دوره صفوی». رجشمار، شماره1، صص 96-81.
حشمتی رضوی، فضلالله. (1380). فرش ایران: از ایران چه میدانم؟ تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
حمیدی، احسان؛ فرهمند بروجنی، حمید؛ ابراهیمی علویجه، مهدی . (1398). «نقد زیباشناختی کتیبههای قالی ایران با تکیه بر اصولنویسی». گلجام (نشریه انجمن علمی فرش ایران)، شماره 35، صص 44ـ25.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1385). حافظنامه. جلد دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
خزایی، محمد. (1381). هزار نقش. تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
خسروی بیژائم، فرهاد. (1398). «مطالعه مضامین کتیبههای نستعلیق در قالی دوره صفوی ایران». تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال دهم، شماره 34، صص 140ـ117.
خشکنابی، سیدرضا. (1378). ادب و عرفان در قالی ایران. تهران: سروش.
شایستهفر، مهناز. (1384). «کاربرد مفاهیم مذهبی در خطنگارههای قالیهای صفوی». مطالعات هنر اسلامی، شماره 3، صص 38ـ25.
شایستهفر، مهناز؛ خانعلیپور، مریم. (1381). «بررسی اجمالی خوشنویسی بر روی قالی». کتاب ماه هنر، شماره 53 و 54، صص 81ـ72.
شایستهفر، مهناز؛ شکرپور، شهریار. (1388). «مقایسه طرح و نقش زیلوبافی میبد و مسجد جامع یزد». مطالعات هنر اسلامی، شماره 11، صص 42ـ25.
شریعت، زهرا. (1387). «خطنگارههای قرآنی در قالیبافی و فلزکاری دوره صفویه». کتاب ماه هنر، شماره 120، صص 55ـ44.
شعبانی مقدم، عادل ؛احمدی، نزهت. (1396). «سفیر هنر ایرانی در موزه های جهان (فرش تبریز عصر صفوی)». تاریخ روابط خارجی، شماره71، صص 86-61.
شیمل، آنه ماری. (1381). خوشنویسی اسلامی. مترجم: مهناز شایستهفر، تهران: مؤسسه مطالعات هنر اسلامی.
صباغپور آرانی، طیبه. (1390). «مطالعه تطبیقی خطنگاری در قالیهای دوران صفوی و قاجار». نامه هنرهای تجسمی و کاربردی (دانشگاه هنر)، شماره 7، صص 129ـ101.
صور اسرافیل، شیرین. (1367). فرش ایران: سیری در مراحل تکمیلی فرش: طراحی، رنگرزی، رفو. چاپ دوم. تهران: فرهنگسرا.
کشاورز، حسام. (1392). «مطالعه ادبیات منظوم در فرشهای کتیبهدار دوره صفوی». کتاب ماه هنر، شماره 178، صص90ـ80.
مایل هروی، غلامرضا. (1353). لغات و اصطلاحات فن کتابسازی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
محمدی، شبنم؛ وندشعاری، علی. (1392). «بررسی کارکرد نقش و نوشتار در قالی های جانمازی (سجاده ای)، مطالعه موردی کتیبه های شش قالی سجاده ای». پژوهش هنر، شماره 2، صص 128-123.
معتقدی، کیانوش. (1392). «گزارش: هنر ایران در مجموعههای جهانی؛ بخش یازدهم: موزه ویکتوریا و آلبرت لندن». تندیس، شماره 247، صص 28ـ27.
میرزایی، عبدالله ؛ شجاری، مرتضی؛ پیربابایی، محمدتقی. (1393). «تجلی اسماء الحسنی در قالی محرابی عصر صفوی». گلجام، شماره25، صص 84-63.
میرزایی، کریم. (1388). «کتیبه قالی به مثابه یک متن». گلجام (نشریه انجمن علمی فرش ایران)، شماره 13، صص140ـ123.
نمایشگاه دائمی موزه هنری متروپولیتن (1385). هنر، شماره 68، صص 357ـ356.
یاری زاده، بهنوش. (1396). بررسی ارتباط ساختار و مضمون کتیبه ها با طرح و نقش و کاربرد قالی های دوره صفوی و قاجار. پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه هنر. دانشکده هنرهای کاربردی. دانشگاه هنر تهران.
www.metmuseum.org
www.vam.ac.uk
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,975 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 949 |