پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 22 |
| تعداد شماره‌ها | 317 |
| تعداد مقالات | 3,337 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,610,613 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,630,701 |
تحلیل ترکیب بندی و فضای بصری نقوش هندسی و کتیبه ها در دو برج مقبره چهل دختران و پیر علمدار دامغان | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| دوره 9، شماره 23، شهریور 1401، صفحه 40-54 اصل مقاله (2.46 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2021.4265.1446 | ||
| نویسندگان | ||
| مریم شیخ زاده* 1؛ محمد اعظم زاده2؛ حسن هاشمی زرج آباد3 | ||
| 1دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران | ||
| 2عضو هیات علمی دانشکده هنر دانشگاه مازندران | ||
| 3دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| آرایه‌های تزیینی و کاربردی در دو برج‌مقبره چهل‌دختران و پیرعلمدار دامغان، بستر مناسبی جهت پژوهش در عرصه هنرهای بصری است و مساله اصلی تحقیق، ارزیابی کیفی فضاسازی و ترکیب‌بندی عناصرهندسی و ساختار شطرنجی موجود در عناصرنوشتاری در بدنه برج مقبره‌ها است. هدف از مقاله، درک قابلیت‌های بصری و نمایش تعادل در کلیت آثار است. سوال تحقیق این است که نقوش‌هندسی به همراه عناصرنوشتاری برج‌مقبره‌های مذکور، به لحاظ ترکیب و فضاسازی (با رویکرد‌بصری)، از چه کیفیتی برخوردار هستند؟ از این‌رو، 8 نمونه تصویر گزینش شده و به روش توصیفی-تحلیلی وبه شیوه میدانی و اسنادی مطالعه گردید. نتایج نشان داده که نقوش‌هندسی به دو دسته ساده (برپایه شبکه‌مربع و مربع‌مورب) و پیچیده (برپایه اسلوب هندسه‌پرگاری) و عناصرنوشتاری نیز به دو دسته کوفی‌ساده و گره‌دار تقسیم می‌شوند که در هردوبنا ازاین تقسیم‌بندی استفاده گردید، ضمن آنکه استفاده از ترکیب‌بندی‌های تکرارشونده و انتقالی درهردوبنا، فرمی‌موزون به نقوش داده و تنوع نسبت فضای مثبتومنفی در این نقوش، موجب ساختاری منسجم شده است. در عناصرنوشتاری نیز کتیبه‌ها، در پایه‌کار از خطوط عمودی، افقی و مورب (در کوفی‌ساده) و ایجاد اشکال هندسی (در کوفی گره‌دار) تشکیل شده اند. همچنین ترکیب‌بندی در این عناصرنوشتاری از هم‌نشینی حروف و کلمات در کنار نقوش‌هندسی و گیاهی حاصل شده و استفاده مناسب از فضای‌منفی در کتیبه کوفی‌ساده، به خوانش بصری کمک شایانی کرده است. در کتیبه کوفی‌گره‌دار نیز توازن میان فضای مثبتومنفی از طریق نوشته‌ها و نقوش (هندسی و گیاهی) به خوبی مشهود است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| ترکیب بندی؛ برج‌مقبره؛ چهل‌دختران؛ پیرعلمدار؛ عناصربصری | ||
| مراجع | ||
|
آرنهایم، رودولف. (1392). نیروهای ادراک بصری در معماری. مترجم: مهرداد قیومی بیدهنری. تهران: فرهنگستان هنر.
افشارمهاجر، کامران. (1390). ((فضای‌منفی در گرافیک))، پژوهشنامه هنرهای دیداری، 1، 23-30.
افشارمهاجر، کامران. (1388). پایه و اصول صفحه آرایی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی در ایران.
اردلان، نادر و بختیار، لاله. (1380). حس وحدت. مترجم: ونداد جلیلی. تهران: علم معمار.
اتینگهاوزن، ریچارد و گرابار، اولگ. (1394). هنر و معماری اسلامی 1، مترجم: یعقوب آزند. تهران: سمت.
ایمنی، عالیه. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی نقوش قره‌کلیسا))، پایان نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
بورکهارت، تیتوس. (1392). هنراسلامی. مترجم: مسعود رجب نیا. تهران: سروش.
بابگهری، فاطمه زهرا و یوزیاشی، عطیه. (1397). ((گونه شناسی و قابلیت گرافیکی آرایه‌های معماری مسجد امام کرمان))، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 4، دوره 24، 101-110.
باغسرخی رجایی، امیر. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی تزیینات محراب بقعه پیربکران در طراحی نشانه))، پایان نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه شاهد، تهران.
پوپ، آرتور اپهام و آکرمن، فیلیپس. (1387). سیری در هنر ایران، جلد سوم و هشتم، مترجم: سیروس پرهام، تهران، انتشارات علمی‌فرهنگی.
پاکباز، رویین. (1379). دایره المعارف هنر (نقاشی، پیکره‌سازی، گرافیک)، تهران: فرهنگ معاصر
جنسن، چارلز. (1394). تجزیه و تحلیل آثار هنرهای تجسمی، مترجم: بتی آواکیان، تهران: سمت.
حسینی، محمدقسیم. (1388). ((بررسی قابلیت‌های گرافیکی عناصر تجسمی در ابنیه مذهبی قم با تاکید بر تزیینات حرم حضرت معصومه))، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
داننده، سمیرا سادات. ( 1396). ((مقایسه ترکیب‌بندی در دو کتیبه ثلث طوماری از محمد رضا امامی اصفهانی و محمد حسین مشهدی در صحن عتیق حرم امام رضا (ع))، نگره، 44، 20-39.
زمرشیدی، حسین، فریدون زاده، حسن و کاظم خراسانی. (1395). ((تاثیر خط کوفی بر خط کوفی بنایی و تحول آن تا آرم‌نویسی های امروز))، دو فصلنامه مطالعات معماری ایران، 10، 123-139.
سیلوایه، سونیا، دانشجو، خسرو و سعید فرمهین فراهانی. (1391). ((هندسه در معماری ایرانی پیش از اسلام و تجلی آن در معماری معاصر ایران))، نشریه علمی پژوهشی نقش جهان، 1، 55-66.
شاپوریان، رضا. (1386). اصول روان شناسی‌گشتالت، تهران: رشد.
طراوتی محجوبی، سپیده. (1398). ((بررسی عوامل بصری خط کوفی تزیینی مطالعه موردی: سه بنای تاریخی اصفهان در قرن پنجم ه.ق))، پژوهشنامه گرافیک نقاشی، 3، 166-176.
عالی، حسین، توکل، شیدا، حسن مهدی، الهه و فاطمه غفاری مرند. (1395). ((توصیف و مقایسه مقابر سلجوقی شهر دامغان براساس گونه شناسی معمارانه))، مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی افق های جدید در معماری و شهرسازی، بهمن.
غفوری‌فر، فاطمه. (1395). ((طراحی و اجرای تذهیب قرآن براساس نمونه‌های تیموری موجود در موزه آستانه مقدسه قم))، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه هنراسلامی، تبریز
غفوری‌فر، فاطمه و شمیلی، فرنوش. (1396). ((بررسی مولفه های ساختاری و عناصر بصری نسخ قرآن های مذهب عصرقاجار در کتابخانه مرکزی تبریز))، دوره 21، 4، 4-36.
قربانی، ابوالقاسم و شیخان، محمدعلی. (1371). بوزجانی نامه، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
کاظم پور، زیبا و عابددوست، حسین. (1395). ((تحلیل ریشه‌ها و مفاهیم نقوش هندسی معماری دوره اسلامی در هنر کهن ایرانی))، دوره3، 10، 41-58.
مثقالی، فرشید. (1390). تایپوگرافی، تهران: نشر نظر.
مکی نژاد، مهدی. (1393)، ((مرکزگرایی، تقارن و تکرار در هنرهای سنتی ایران))، کیمیای هنر، سال سوم، 10، 99-108.
مکی نژاد، مهدی. ( 1397). ((ساختار و ویژگی کتیبه های کوفی تزیینی (گل‌دار، گره‌دار) در دوره سلجوقی و ایلخانی))، نگره، 46، 17-27.
مکی نژاد، مهدی، آیت اللهی، حبیب و محمد مهدی هراتی. (1388)، ((تناسب و ترکسی در کتیبه محراب مسجد جامع تبریز))، هنرهای زیبا-هنرهای تجسمی، 40، 81-88..
موسویان، سمیه، (1396). ((جایگاه هندسه مقدس در بازشناسی هویت معماری سنتی ایران))، مطالعات ملی، 72، 99-118.
محمدزاده، نیلوفر و عالی، حسین. (1396). ((بررسی سیرتحول معماری مقابر سلجوقی با تاکید بر نقشه و تزیینات آنها))، پنجمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری))، دی.
نصر، سیدحسین. (1375)، هنرو معنویت اسلامی، مترجم: رحیم قاسمیان، دفتر مطالعات دینی هنر، تهران.
نصر، سیدحسین. (1385)، اهمیت خلاء در هنراسلامی، مترجم: نادرشایگان فر، تهران: خردنامه همشهری
ویلسون، کریستی. (1366). تاریخ صنایع ایران، مترجم: عبدالله فریار، تهران: فرهنگسرای یساولی.
ویلسون، اوا. (1377). طرح های اسلامی، مترجم: احمدرضا ریاضی، تهران، سمت.
یوزباشی، عطیه، علی بابایی شهرکی، محسن و سمانه عزیزی گودرزی. (1397). ((کاربرد نقوش امام‌زاده‌های شهرستان دماوند استان تهران در طراحی نشانه‌های گرافیکی معاصر ایران))، نگارینه هنر اسلامی، دوره 3، 12، 45-59.
Rugiadi, M. (2010), Decoration Architettonica in marmot Dagazhi (Afghanistan), Bologna.
White, A. (2011), the Elements of Graphic Design (New york), NY: Allwor Th press. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 856 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 950 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب