آمار

تعداد نشریات21
تعداد شماره‌ها314
تعداد مقالات3,321
تعداد مشاهده مقاله3,546,580
تعداد دریافت فایل اصل مقاله2,591,243
فرزین, سامان, حاجی زاده, محمد امین. (1399). پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام. , 1(2), 127-137. doi: 10.22077/rajshomar.2021.4422.1031
سامان فرزین; محمد امین حاجی زاده. "پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام". , 1, 2, 1399, 127-137. doi: 10.22077/rajshomar.2021.4422.1031
فرزین, سامان, حاجی زاده, محمد امین. (1399). 'پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام', , 1(2), pp. 127-137. doi: 10.22077/rajshomar.2021.4422.1031
فرزین, سامان, حاجی زاده, محمد امین. پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام. , 1399; 1(2): 127-137. doi: 10.22077/rajshomar.2021.4422.1031

پژوهشی تطبیقی بر نمادهای ایران باستانی و تاثیر آن در قالی های پس از اسلام

دوفصلنامه علمی رجشمار
مقاله 10، دوره 1، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 127-137    اصل مقاله (1.62 M)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/rajshomar.2021.4422.1031
نویسندگان
سامان فرزین* 1؛ محمد امین حاجی زاده2
1استادیار گروه آموزشی باستا نشناسی ، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند
2عضو هیات علمی گروه فرش، دانشکده هنر، دانشگاه بیرجند
چکیده
طراحان قالی‌های در هر زمان، تحت تأثیر دین و آیین و فرهنگ بومی به استفاده از نقوش نمادین در قالی‌هامی‌پردازند. در دوره اسلامی نیز قالی‌های ایرانی، تحت تأثیر فرهنگ و مذهب زمان خویش قرارگرفته و از نمادگرایی اسلامی بهره‌مند شده‌اند. این نمادها بسیار متنوع بوده، اما آنچه مطرح است آن نمادهایی است که ریشه در ایران پیش از اسلام داشته، اما در قالی‌های ایرانی-اسلامی بار دیگر تجلی‌یافته‌اند. مقاله حاضر با روش تطبیقی-تحلیلی می‌کوشد تا با بررسی نقوش باستانی به طبقه‌بندی و تحلیل این نمادها پرداخته، سپس به سؤالاتی همچون چرایی دلایل کاربردی این نقوش بر قالی‌های ایرانی در دوره اسلامی و چگونگی تطابق این نقوش با اندیشه اسلامی پاسخ دهد. با توجه به گستردگی نقوش نمادین با مضامین باستانی،‌ در این پژوهش تنها سه نماد مورد بحث و تحلیل قرار خواهد‌ گرفت که شامل نقوش نمادین؛ ققنوس، جدال شیر و گاو و نماد فروهر هستند. می‌توان دریافت که نمادها زمانی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که مطابق نگاه مذهبی و سیاسی جامعه آن روز باشند. در این میان نقوش باستانی در سه رده توانسته‌اند در دوره اسلامی دوام یابند؛ 1- به لحاظ ساختاری همچون گذشته اما در معنا منطبق با بینش اسلامی تغییر یافته‌اند 2- به لحاظ ساختاری و معنا همچون گذشته اما با توجه به آن که منافاتی با اندیشه اسلامی ندارد دوام یافته و تنها معناهایی بر آن افزوده شده است 3- به لحاظ ساختاری و معنایی همچون دوره گذشته بوده اگرچه با اندیشه اسلامی مطابقت نداشته اما با اندیشه سیاسی و نظام سلطنتی منطبق بوده‌اند.
کلیدواژه‌ها
قالی؛ دوره اسلامی؛ سیمرغ؛ فروهر؛ جدال شیر و گاو
مراجع
  1. اسماعیل‌پور مطلق، ابوالقاسم، (1383)، تخت جمشید: از معبد تا تختگاه، مجله علوم اجتماعی، شماره 6، ص 38 تا 46.
  2. آلن، تونی، فیلیپس، چارلز، کریگان، مایکل، (1384)، سرور دانای آسمان­ها، ترجمه: زهره هدایتی و رامین کریمیان، تهران: نشر نی.
  3. بورکهارت، تیتوس، (1376)، هنر مقدس (اصول و روش­ها) ترجمه: جلال ستاری، تهران: نشر سروش.
  4. بویس، مری، (1374)، تاریخ کیش زرتشت، ترجمه : همایون صنعتی­زاده، تهران: نشر توس.
  5. بهار، مهرداد و کسرائیان، نصرالله، (1375)،  تخت جمشید، چاپ چهارم، تهران: چاپخانه سکه.
  6. بهار، مهرداد، (1388)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: نشر آگه.
  7. بیکرمن، هنینگ و دیگران، (1384)، علم در ایران و شرق باستان، ترجمه: همایون صنعتی­زاده، تهران: نشر قطره.
  8. پرهام، سیروس.(1371). دستبافت های عشایری و روستایی فارس. تهران: امیرکبیر.
  9. پوپ، آرتور، اکرمن، فیلیپس، (1387)، سیری در هنر ایران (از دوران پیش‌ازتاریخ تا امروز)، ترجمه: نجف دریابندری و دیگران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  10. تناولی، پرویز، (1368)، قالیچه­های تصویری ایران، تهران: نشر سروش.
  11. چیت سازیان، امیرحسین، (1385)، نمادگرایی و تأثیر آن در فرش ایران، گلجام، شماره 4 و 5، ص 37 تا 57.
  12. خزایی، محمد، (1386)، تأویل نقوش نمادین طاووس و سیمرغ در بناهای صفوی، مطالعات هنرهای تجسمی، شماره 26،ص 24 تا 27.
  13. دادگر، لیلا، (1380)، قالی­های تصویری موزه فرش ایران، تهران: سازمان میراث فرهنگی.
  14. دهخدا، علی اکبر، (1373)، لغت نامه، جلد 14 و 29، تهران: دانشگاه تهران.
  15. زرین­پوش، فرزانه، (1384)، نگاره بالدار هخامنشی، مجله رشد آموزش تاریخ، شماره 20، ص 21 تا 26.
  16. شهبازی، علیرضا شاپور،  (1354)، پژوهش­های هخامنشی، شیراز: مؤسسه تحقیقات هخامنشی.
  17. طاهری، صدرالدین، (1391)، کهن الگوی شیر در ایران، میان رودان و مصر باستان، نشریه هنرهای زیبا، شماره 49، ص 83 تا 93.
  18. طاهری، علیرضا، (1388)، تأثیر سیمرغ بر روی هنر اسلامی، بیزانسی و مسیحی، نشریه هنرهای زیبا – هنرهای تجسمی، شماره 38، ص 15 تا 24.
  19. عابددوست، حسین و کاظم پور، زیبا، (1388)، تداوم حیات اسفنکس­ها و هارپی­های باستان در هنر دوره اسلامی، فصلنامه نکره، شماره 13، ص 88 تا 91.
  20. قلی­زاده، خسرو، (1389)، خاستگاه سیمرغ از دیدگاه اسطوره­شناسی تطبیقی، سال هفتم، شماره 28، فصلنامه پژوهش­های ادبی،ص 61 تا 96.
  21. کاشفی، جلال‌الدین سلطان، (1391)، جایگاه قدسی «آب» در نقش برجسته و تندیس‌هایطاق‌بستان، مجله جلوه هنر، شماره 8، ص 29 تا 41.
  22. کفشچیان، اصغر، یاحقی، مریم، (1390)، بررسی نمادین در نگارگری ایران، باغ نظر، شماره 19، ص 65 تا 75.
  23. گیرشمن، رمان، (1371)، هنر ایران (در دوران ماد و هخامنش)، ترجمه: عیسی بهنام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  24. مرادی غیاث آبادی، رضا، (1379)، تخت جمشید، تهران: نشر نوید.
  25. ﻣﻮﺫﻥﺟﺎﻣﻲ، ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﻱ،(1379)، ﺁﺩﺍﺏ ﭘﻬﻠﻮﺍﻧﻲ، ﺗﻬﺮﺍﻥ: نشر قطره.
  26. نامجو، عباس، فروزانی، سید مهدی، (1392)، مطالعه‌ی نمادشناسانه و تطبیقی عناصر نقوش منسوجات ساسانی و صفوی، فصلنامه علم و فرهنگ، شماره 1، ص 21 تا 42.
  27. نصرالله منشی، ابوالمعالی، (1351)، کلیله و دمنه به تصحیح مجتبی مینوی، تهران: نشر دانشگاه تهران.
  28. ورمازون، مارتن، (1375)، آیین میترا، ترجمه نادرزاده، ج 2، تهران: نشر چشمه
  29. هینتس، والتر، (1376)، دنیای گمشده ایلام، ترجمه: فیروز فیروزنیا، تهران: نشر علمی و فرهنگی.
  30. یاحقی،محمدجعفر ( 1388)؛ فرهنگ اساطیر و داستانواره­ها در ادبیات فارسی؛ تهران؛ نشر فرهنگ معاصر.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 5,545
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,187


نماد الکترونیک 

 

سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب