
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,844 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,305 |
شناسایی فرم،کاربرد و تزئینات کجاوه در نگارگری ایرانی دوره های تیموری و صفوی | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
دوره 7، شماره 20، اسفند 1399، صفحه 85-101 اصل مقاله (2.05 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2021.3787.1370 | ||
نویسندگان | ||
زینب نیک نسب* 1؛ آرزو پایدارفرد2 | ||
1دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی ایرانی، دانشگاه هنراسلامی تبریز، شهر تبریز، استان آذربایجان شرقی | ||
2استادیار دانشگاه بیرجند، شهربیرجند، استان خراسان جنوبی. | ||
چکیده | ||
نگارگری ایرانی، منبع مفیدی برای شناخت ابزار و وسایل کاربردی زندگی مردم در اعصار تاریخ ایران است. وجود کجاوه به عنوان وسیله حمل و نقل در ایرانِ گذشته، در برخی نگارههای دوره تیموری و صفوی نیز مشهود است. مسالهی مقاله حاضر، به چگونگی شکل، کاربرد و تزیینات کجاوه در نگارگری دورههای تیموری و صفوی بر اساس داستان نگارهها میپردازد. همانطور که از وسایلی همچون کجاوه و تختهای روان برای جابهجایی افراد و اشیاء درمیان اقشار جامعه استفاده میشده است، کاربرد و حضور دائمی این ابزار حمل و نقل در زندگی روزمره از دلایل تصویر شدن این عنصر در نگارگری ادوار مختف با موضوعات متنوع میباشد که در شکلهای گوناگون و با تزئینات رایج آن دوره در نگارهها مصور شده است. انواع مختلف کجاوه و اشخاصی که درون کجاوه قرار گرفتهاند، کاربریهای آن و نیز شیوهی تصویرگری آن در نگارگری عصر تیموری و صفوی، موضوعی است که پرداختن به آن، مساله اصلی پژوهش حاضر است. باتوجه به اندک بودن پژوهشها در این زمینه، هدف از انجام این پژوهش دستیابی به اطلاعات جامعی در مورد کاربرد کجاوه و فرم شناسی و نقوش و تزیینات بکاربرده شده در کجاوهها در نگارگری دوره تیموری و صفوی است. بر این اساس سؤالات اصلی مقاله بدین شرح است: 1. کجاوه در نگارههای دوره تیموری و صفوی از چه فرمها و کاربردی برخوردار بوده است؟ 2. کجاوه در نگارههای دوره تیموری و صفوی با چه نقوشی تزئین شده است؟ روش تحقیق در مقالهی حاضر بر مبنای ماهیت توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای است. همچنین روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز کیفی بوده است که با بررسی فرم و کاربرد کجاوه و نیز نقوش و تزئینات آنها در 13 نمونه نگاره دوره تیموری و صفوی که در قالب 5 نمونه نگاره با ماهیت رزمی و 8 نمونه نگاره با موضوع بزمی است به تحلیل، جمع بندی در قالب جداول و ارائه نتیجهگیری میپردازد نتایج تحقیق نشان میدهد که هم در نگارههایی که ماهیت رزمی دارند و هم نگارههای بزمی مربوط به دو دوره تیموری و صفوی، تصویر کجاوه مشهود بود. این تصویر در نگارههای رزمی غالباً بسته شده بر پشت فیل و بدون سقف و دارای نقوش ختایی، هندسی و جانوری بوده اما درنگارههای بزمی بر پشت شتر و دارای سقف، ترسیم شده که بیشتر با تزئینات ختایی، هندسی و اسلیمی مزین شده است. کجاوه در نگارههای دوره تیموری سادهتر و به صورت سه ضلعی است اما در نگارههای دوره صفوی در فرمهای چندضلعی و پرآرایهتر میباشد. | ||
کلیدواژهها | ||
دوره تیموری؛ دوره صفوی؛ کجاوه؛ نگارگری؛ نقوش و تزئینات | ||
مراجع | ||
1) اخوی، امید. (1390). «کاروانسراها در گذر تاریخ»، کتاب ماه تاریخ وجغرافیا، شماره 165، 64-62. 2) اسماعیلی مهرا، حمید؛ بیگدلی، علی؛ ادریسی، مهری. (1396). «بررسی اخلاق اجتماعی ایرانیان در سفرنامههای اروپایی (سفرنامههای دوره صفویه و قاجار)»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره ۲۹، 92-71. 3) آژند، یعقوب. (1387). مکتب نگارگری شیراز. تهران: فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران. 4) باستانی پاریزی، محمد ابراهیم. (1352). «تن آدمی شریف است...»، یغما، شماره 302، 465- 456. 5) بهارزاده، پروین. (1392). «بازخوانی مفاهیم «زوج» و «زوجیت» درقرآن کریم»، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات علوم قرآن وحدیث، شماره 20، دانشگاه الزهرا، 50- 29. 6) بهنام، عیسی. (1345). «شاهکارهای هنری ایران»، هنرومردم، شماره 52، 9-6. 7) بیرشک، احمد؛ داناسرشت، اکبر. (1364). «استاداکبرداناسرشت و ریاضیات از «بیرونی» تا معاصران»، کیهان فرهنگی، شماره 17، 14-3. 8) پورگیو، فریده؛ عبداللهی، منیژه. (1383). «جست وجوی جان و جهان، نگاهی به سفرنامههای فارسی»، کتاب ماه تاریخ وجغرافیا، شماره 88 و 89، 33-22. 9) جهانگرد، فرانک. (1391). «نگاهی انتقادی به ترجمه، تصحیح و تحشیه چیننامه»، جستارهای ادبی، شماره ۱۷۹، 134-111. 10) دستغیب، سیدعبدالعلی. (1380). «نگاهی به سفرنامههای آلاحمد»، کیهان فرهنگی، شماره 180، 50-52. 11) ذکاء، یحیی. (1341). «چهرههای جاویدان هنر «غیاث نقشبند»: نقاشی توانا، شاعری خوش قریحه، بافندهای چیرهدست»، هنر ومردم، شماره 1، 11-6. 12) رحمت ابادی، الهام. (1387). «از کجاوه، کالسکه وماشین دودی تا ورود اولین اتومبیل به ایران»، جستارهای شهرسازی، شماره 26 و 27، 123-116. کورکیان، 13) رضوی، کیشور. (1396). شاهنامه نگاری مبتنی بر ویژگیهای شخصیتی شاه عباس اول. مترجم: مصطفی لعل شاطری. مشهد: نی نگار. 14) رمضان جماعت، مینا؛ اکبری، زینب. (1392). «تحولات بافتی تهران در دوره قاجار، تغییرات ایجادشده درنحوه قرارگیری خانهها نسبت به معابرشهری»، جامعه شناسی تاریخی، شماره 1، 202- 175. 15) زنجانی، برات. (1380). «نکاتی چند از معانی عبارتهای گلستان وتاریخ بیهقی»، ضمیمه مجله دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، ضمیمه شماره 1، دانشگاه تهران، 94-75. 16) شاهسنایی، محمدرضا؛ طباطبایی، سید محمد کاظم. (1396). «بررسی نظریه حجاب حداقلی درباره وضعیت پوشش در عصر جاهلیت و صدر اسلام»، پژوهشهای تاریخی، شماره ۳۴، 104-89. 17) شعبانپور، منیره. (1382). «مکتب نگارگری هرات و هفت اورنگ»، کتاب ماه هنر، شماره 63 و 64، 93-86. 18) طاهری، علیرضا؛ شاهچراغ، سیده معصومه. (1395). «مطالعه تطبیقی نقوش (درون ترکیبی) در نگارگری ایران و دوره سلاطین مغولی هند و آثار آرکیم بولدو "نگاره شتر و ساربان، پری چنگ نواز سوار بر شتر و تابلوی پرتره زمین"»، نگره، شماره ۳۷، تهران، 72-63. 19) عابدینی، احمد. (1376). «استفاده از سایه و سایبان در حال احرام»، فقه، شماره ۱۳، 85-18. 20) عباسی، جواد. (1388). «آخرین روزهای غازان خان و بحران در حکومت ایلخانی»، تاریخ ایران، شماره 62، 88-73. 21) عبدالهزادهفرد، علیرضا؛ رحمانی، مجید. (1395). «طراحی ورودی شهرهای امروز با بهرهگیری از هویتمندی شهرهای دیروز ایران»، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، شماره 2، 37-25. 22) عمید، حسن. (1357). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر. 23) قائمی، فرزاد. (1393). «نقد و تحلیل ساختار آیینی اسطوره سیاوش (مقایسه سیاوش- سیاوشان با تراژدی- دیونیسیا بر مبنای نظریه اسطوره وآئین)»، نقد ادبی، شماره ۲۵، 184-153. 24) قلی زاده، عادل. (1381). «استاد محمد سیاهقلم»، فصلنامه هنر، شماره 52، 157-144. 25) کورکیان، ا.م؛ سیکر، ژ.پ. (1377). باغهای خیال. مترجم: پرویز مرزبان. تهران: فرزان. 26) کرباسی، کلود؛ پرهیزگاری، ماری؛ پریشانزاده، پیام؛ شهوند، پریناز. (1389). شاهکارهای نگارگری ایران. تهران: موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و موزه هنرهای معاصر تهران. 27) گری، بازیل. (1383). نقاشی ایرانی. مترجم: عربعلی شروه. تهران: دنیای نو. 28) لوکونین، ولادیمیر؛ ایوانوف، آناتولی. (1391). نگارگری ایرانی. مترجم: حسین یاوری و مریم توکلیان. تهران: آذر. 29) محرابی کالی، فردین؛ معصومی، محسن. (1392). «فیل در دوره سلاطین دهلی: اهمیت و کارکردها»، تاریخ و تمدن اسلامی، شماره ۱۸، 121-109. 30) معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی معین (یک جلدی). تهران: فرهنگ نما: کتاب آراد. 31) مهدیپور، محمود. (1387). «مرزهای نوآوری»، فرهنگ کوثر، شماره 73، 6-2. 32) نایب پور، صفورا؛ اسفندیاری، زهرا. (1394). «بررسی نمادین ساختار و موقعیت پیکره حضرت یوسف در نگارههای منظومه یوسف و زلیخا هفت اورنگ ابراهیم میرزا»، کنفرانس بین المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط زیست؛ افقهای آینده، نگاه به گذشته، https://www.civilica.com/Paper-ICAUCAE01-ICAUCAE01_1460.html. 33) یعقوبی، مهدی؛ یاوری سرتختی، محمدجواد. (1395). «بازتاب تاریخ فرهنگی و اجتماعی مسلمانان در سفرنامه ابن جبیر»، تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، شماره ۴۰، 146-121. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 697 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 806 |