
تعداد نشریات | 21 |
تعداد شمارهها | 301 |
تعداد مقالات | 3,173 |
تعداد مشاهده مقاله | 3,211,890 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,328 |
بررسی الگوهای تزیینی و روند آرایه های معماری بناهای دشت برخوار در دوره اسلامی | ||
نگارینه هنر اسلامی | ||
مقاله 5، دوره 6، شماره 18، اسفند 1398، صفحه 71-87 اصل مقاله (4.2 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2020.3320.1308 | ||
نویسنده | ||
عباسعلی احمدی | ||
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد | ||
چکیده | ||
دشت برخوار به همراه کوهپایههای مجاور در گذشته تشکیل دهنده ناحیهای فرهنگی- جغرافیایی به نام رستاق برخوار بوده است. وجود بناهای متعدد و متنوعی که به دورههای مختلف اسلامی تعلق دارند در کنار جنبههای بومی و روستایی این بناها، شرایط مناسبی را به منظور ترسیم سیمای کلی آرایههای معماری یک منطقه به عنوان یک واحد جغرافیایی- فرهنگی مجزا به وجود آورده است. بر همین اساس و با توجه به مواردی همچون تخریب بسیاری از بناها و آرایههای معماری منطقه بعد از بررسیهای نگارنده و همچنین معرفی برخی نمونههای جدید و ناشناخته، در پژوهش حاضر آرایههای معماری بناهای دشت برخوار مورد مطالعه و توجه قرار گرفته است. به منظور نیل بدین مقصود پژوهش پیش روی به شیوه توصیفی-تحلیلی و بر اساس نتایج حاصل از بررسیهای میدانی و مقایسهای تطبیقی صورت گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد، آرایههای معماری بناهای منطقه از قرون متقدم تا قرون متاخر اسلامی از تکنیکهای تزیینی متنوع و تداوم و استمرار برخوردار بوده است. این آرایهها شامل آرایههای گچی، کاشی، آجری، گلی، چوبی، سنگی، آهکی، دیوارنگاره و نقاشی روی چوب بوده و در بناهایی همچون مساجد، مقابر، تکایا، منارهها، مدارس، کاروانسراها، قلاع، منازل، کبوترخانهها، حمامها، باغات، یخچالها، آسیابها و کاخها به کار رفته است. از میان تکنیکهای تزیینی، آرایههای گچی بیشترین میزان کاربرد و تنوع تکنیکی را نشان میدهد. تزیینات شاخص و پرکار، عمدتا به بناهای مذهبی و بناهای دارای کاربری فرا منطقهای و عام المنفعه همچون کاروانسراها اختصاص داشته و دیگر بناها با کاربری محلی و خصوصی از تزیینات ساده و کم کار بهرهمند بوده است. با توجه به کثرت و تنوع آثار دوره قاجاری، تنوع و تعدد تکنیکهای تزیینی دوره مذکور به نسبت دیگر دورهها، کمیت بالایی را نشان میدهد. | ||
کلیدواژهها | ||
آرایههای معماری؛ کاشی؛ آرایههای گچی؛ برخوار؛ اصفهان | ||
مراجع | ||
ابن خردادبه، عبیدالله بن عبدالله. (1370). مسالک والممالک. ترجمۀ دکتر حسین قره چانلو. تهران: (بی نا). احمدی، عباسعلی. (1380). «بررسی، معرفی و شناسایی بناهای تاریخی منطقه برخوار اصفهان از دوران صفوی تا قاجار»، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد باستان شناسی، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،گروه باستان شناسی. احمدی، عباسعلی. (1385). «بررسی کاروانسراهای ناحیه شمالی اصفهان (برخوار) از دوران صفوی تا قاجار». اثر. ش 40 و 41: 95-82. احمدی، عباسعلی. (1388). «فضا و جامعه در شهرکهای اقماری اصفهان عصر صفوی (مطالعه موردی مورچه خورت و قورتان)». پایان نامه دوره دکتری باستان شناسی. دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه باستان شناسی. احمدی، عباسعلی. (1392 الف). «بررسی تاریخ معماری و سبک شناسی امامزادگان برخوار». مجموعه مقالات اولین کنگره بین المللی امامزادگان. به کوشش اصغر منتظر القائم، تهران: سازمان اوقاف و امور خیریه: 60-33. احمدی، عباسعلی. (1392 ب). «مطالعه تطبیقی و تحلیلی مسجد جامع گز به استناد نویافتههای مرمتی». معماری و شهرسازی هنرهای زیبا. ش 4: 46-37. احمدی، عباسعلی. (1392 ج). «ساختار و تزیینات در مسجد و منار سلجوقی سین». اولین همایش ملی باستان شناسی ایران. به کوش دکتر حسن هاشمی زرج آباد و دکتر سید محسن قریشی.، بیرجند: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی. احمدی، عباسعلی. (1392 د). «مورچهخورت نمونهای نادر و سالم از فضاها و بافتهای کهن شهری دوره اسلامی». اولین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی اسلامی و ترسیم سیمای شهر پایدار با گذر از معماری ایرانی- اسلامی و هویت گمشده آن. به کوشش دکتر بهروز ریاحی. زاهدان: دانشگاه جامع علمی کاربردی. احمدی، عباسعلی و جاوری، محسن. (1393). «مدرسه جعفرآباد بنایی ناشناخته از دوران صفوی». مطالعات معماری ایران. ش 5: 147-129. افشار، ایرج. (1378). شناخت استان اصفهان. تهران: هیرمند. الاصفهانی، محمد مهدی بن محمدرضا. (1368). نصف جهان فی تعریف اصفهان. به تصحیح منوچهر ستوده. تهران: امیرکبیر. سیرو، ماکسیم. (1357). راههای باستانی ناحۀ اصفهان و بناهای وابسته به آنها. ترجمۀ مهدی مشایخی. تهران: سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران. کریمیان، حسن و عباسعلی احمدی. (1396). «گونهشناسی تزیینات منازل روستایی اصفهان در عصر قاجار». نگره. ش 41: 90-77. کیانی، محمد یوسف و کلایس، ولفرام. (1373). کاروانسراهای ایران. تهران: سازمان میراث فرهنگی . گدار، آندره و دیگران. (1384). آثار ایران. ترجمۀ ابوالحسن سروقد مقدم. ج4. چ4. مشهد: آستان قدس رضوی. مخلصی، محمدعلی. (1379). «مناره ها»، معماری ایران دورۀ اسلامی. به کوشش محمدیوسف کیانی. تهران: سمت. 359-322. مستوفی، حمدالله بن ابی بکر. (1362). نزهة القلوب. به اهتمام و تصحیح گای لسترنج. تهران: دنیای کتاب. ویلبر، دونالد. (1368). معماری اسلامی ایران در دورۀ ایلخانیان. ترجمۀ عبدالله فریار. چ2. تهران: علمی و فرهنگی. هنرفر، لطف الله. (1350). گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان. چ2. تهران: ثقفی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 789 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 885 |