پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 21 |
| تعداد شماره‌ها | 301 |
| تعداد مقالات | 3,173 |
| تعداد مشاهده مقاله | 3,211,872 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,380,324 |
بررسی الگوهای ساختاری فرم/ نقش ترنج در منسوجات دوره صفوی | ||
| نگارینه هنر اسلامی | ||
| مقاله 7، دوره 6، شماره 18، اسفند 1398، صفحه 104-118 اصل مقاله (2.27 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22077/nia.2020.3093.1285 | ||
| نویسندگان | ||
| فائزه جان نثاری* ؛ بهاره تقوی نژاد | ||
| دانشگاه هنر اصفهان | ||
| چکیده | ||
| عصر طلایی هنر- صنعت پارچهبافی در ایران را به جرات می‌توان قرون16 - 17م./ 10 - 11ه.ق. دانست. پارچههای بافته شده در این دوران به لحاظ زیبایی‌های بصری، ترکیب‌بندی، نقوش، رنگ و فن بافت مایه‌ی مباهات هنر این دوران بوده که با تنوع و گوناگونی بسیار به اجرا درآمده است. یکی از این ترکیب‌بندی‌های متنوع که به دفعات در ساختار پارچههای این عصر مشاهده می‌شود، کاربرد فرم/نقش ترنج گونه‌ای است که با نقوش گیاهی، جانوری و انسانی آراسته شده است. مطالعات انجام شده نشان از کاربرد فراوان این فرم/ نقش در منسوجات داشته است، که نشان می‌دهد ترنج یکی از نقوش پرکاربرد این دوران است. با توجه به توضیحات فوق؛ هدف اصلی این پژوهش بررسی الگوهای ساختاری نقش/فرم ترنج بر روی منسوجات صفوی است. در این راستا سوالی که مطرح است: در تزیین منسوجات دوره صفوی فرم/ نقش ترنج از چه تنوع ساختاری برخوردار است و جایگاه این فرم/ نقش در ترکیب‌بندی این پارچه‌ها چیست؟ برای یافتن پاسخ به این سوال 16 نمونه پارچههای موجود در کتب و موزه‌های هنری از دوره صفوی انتخاب و سپس ویژگی‌های ساختاری (ترکیب‌بندی، نقوش و...) آن‌ها بررسی شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، بر مبنای هدف بنیادی و بر مبنای ماهیت تاریخی است. گردآوری مطالب به صورت کتابخانه‌ای و اینترنتی و تجزیه و تحلیل کیفی بوده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که فرم/ نقش ترنج که به صورت تکرار شونده در منسوجات مشاهده می‌شود، گاه به صورت آشکار و گاه به صورت الگوی هندسی پنهان1، در اکثر پارچههای دوره صفوی وجود دارد. این ساختار از نظام قرینگی تبعیت کرده و ترکیب بندی‌های منظم و جدیدی در متن اثر را نشان می‌دهد که عمدتاً طرح‌های واگیره‌ای (به صورت حمیل‌دار2وبدون حمیل)، به روش انتقالی و به صورت (1 )/4و (1 )/2 بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوره صفوی؛ منسوجات؛ ترکیب‌بندی؛ ترنج؛ فرم/نقش | ||
| مراجع | ||
|
-آژند، یعقوب. (1385). مکتب نگارگری اصفهان. چاپ سوم، تهران: فرهنگستان هنر. -ابراهیمی ناغانی، حسین و جعفری دهکردی، ناهید. (1397). مطالعه‌ی طرح و الگوی پارچههای زربفت دوره صفوی (مطالعه‌ی موردی: طراحی نقش انسان). هنرهای صناعی ایران، (2)، 25-52. -پژوهش در دانشگاه کمبریج. (1380). تاریخ ایران، دوره صفویان. چاپ اول، تهران: نشر جامی. پوپ، آرتور. (1390). معماری ایران. ترجمه غلامحسین صدری افشار، چاپ نهم، تهران: دات. -پوپ، آرتور. (1394). شاهکارهای هنر ایران. ترجمه پرویز ناتل خانلری، چاپ ششم، تهران: علمی و فرهنگی. -توسلی، رضا. (1387). بررسی تطبیقی نقوش منسوجات صفوی و عثمانی. مطالعات هنر اسلامی، (8)، 87-106. جعفری دهکردی، ناهید. (1395). مضامین به کار رفته در پارچههای زربفت صفوی منقش به اشکال انسانی با تأکید بر حسین‌زاده قشلاقی، سارا و مونسی‌سرخه، مریم. (13995). بررسی وجوه اشتراک و افتراق پارچههای عصر صفوی و عثمانی. نگره، (41)، 95-111. -خلیلزادهمقدم، مریم؛ صادقپور، مریم و فیروزآباد، ابوالفضل. (1391). بررسی تطبیقی نقوش پارچههای صفوی و گورکانی. نگره،(21)، 20-37. -خواندمیر، امیر محمود. (1370). تاریخ شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی (ذیل تاریخ حبیب السیر). تصحیح و تحشیه محمد علی جراحی، تهران: گستره. -دهخدا، علیاکبر. (1377). لغتنامه دهخدا. جلدپنجم، چاپ دوازدهم، تهران: دانشگاه تهران. -روحفر، زهره. (1380). نگاهی بر پارچهبافی دوران اسلامی. چاپ اول، تهران: سمت. -روحفر، زهره. (1378). زری بافی در دوره صفوی. کتاب ماه هنر، شماره های 17 و 18. -سیوری، راجر. (1374). ایران عصر صفوی. ترجمه کامبیز عزیزی، چاپ چهارم، تهران: مرکز. - سیوری، راجر و دیگران. (1380). صفویان. ترجمه یعقوب آژند، چاپ اول، تهران: مولی. صفاکیش، حمیدرضا و یزدانی، فروغ. (1396). هنر - صنعت پارچهبافی در دوره شاه عباس صفوی. مطالعات باستان‌شناسی، (1)، 151-165. -طالب‌پور، فریده. (1397). پارچهبافی در عصر صفوی: از منظر تاریخی، سبک‌ها و کارکردها. مبانی نظری هنرهای تجسمی، (6). 123-134. -فدایی، فرزانه. (1395). تحلیل هندسه پنهان در نقاشی ایرانی، مطالعه موردی نگاره ای از کمال الدین بهزاد. همایش بین المللی شرق شناسی، تاریخ و ادبیات پارسی، ارمنستان، دانشگاه دولتی ایروان ارمنستان با همکاری موسسه سفیران فرهنگی مبین. -فروزانتبار، حوریه. (1382). پارچههای صفوی. هنر، (56)، 104-115. - فریه، ر.دبلیو. (1374). هنرهای ایران. ترجمه پرویز مرزبان، چاپ اول، تهران: فرزان. -کونل، ارنست. (1355). هنر اسلامی. ترجمه هوشنگ طاهری، چاپ اول، تهران: توس. -موسویلر، اشرفالسادات؛ مسعودیامین، زهرا و مروج، الهه. (1396). تبیین جایگاه نقش ترنج در هنر دوره صفوی با تاکید بر قالی، جلد قرآن و جلد شاهنامههای دوره صفوی. جلوه هنر،سال نهم (2)، 107-118. نامجو، عباس و فروزانی، سیدمهدی. (1392). مطالعه‌ی نمادشناسانه و تطبیقی عناصر نقوش منسوجات ساسانی و صفوی. هنر علم و فرهنگ، (1)، 21-42. - هینتس، والتر. (1362). تشکیل دولت ملی در ایران (حکومت آق قوینلو و ظهور دولت صفوی). ترجمه کیکاووس جهانداری، چاپ سوم، تهران: خوارزمی. -هدایتی، سوده و شایستهفر، مهناز. (1389). تاثیر سبک نقاشان عهد صفوی بر طراحی پارچههای این دوره. کتاب ماه هنر، (141)، 56-69. URL 1: https://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/2942 (access date: 2019/9/18) URL 2: https://rch.ac.ir/article/Details/10845 (access date: 2020/03/02). | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 895 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 810 |
||
نماد الکترونیک
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب